Dưới giàn hoa sử quân tử trưa nay

Chưa bao giờ cánh đồng buồn đến thế…

Khi là đứa trẻ mười tuổi, tôi nghĩ bánh mì là món ngon nhất trên đời!

Mấy ngày nay các con được nghỉ học, tôi đưa chúng về quê ngoại chơi. Chiều chiều ra triền đê cho các con hòa mình với tiếng vi vút của cánh diều trong gió.

Trở về quê nhà giữa mùa cau nở mà lòng cứ dâng lên bao nỗi niềm khó tả. Quê tôi là một xóm nhỏ thanh bình, nằm lọt thỏm giữa vùng quê bốn mùa ngát hương cây trái.

Xung quanh chỗ tôi ở, những ngôi nhà cao tầng lần lượt mọc lên, vây áp. Nhìn ra chỉ thấy tường vôi trắng, cảm giác bê tông hóa đang ăn sâu vào ngực mình, khó thở.

Có bao giờ giữa những bộn bề lo toan của cuộc sống bạn chợt nhớ về ấu thơ của mình và khao khát muốn tìm lại nó?

Hôm nay về lại dòng sông xưa, đứng bên này bờ nắng vàng phai lấp lánh, mơ một tiếng gọi đò của ngày xa lắm. Nghe lòng nhớ về dáng cô lái đò năm nào cần mẫn đưa khách sang sông trong những trưa nắng lấp loáng mặt sông.

Ngày nhỏ, tôi thường đứng ở ngọn đồi phía sau làng thích thú ngắm nhìn cánh đồng quê hương. Khung cảnh thênh thang, khoáng đạt với những thửa ruộng xanh mỡ màng, dòng sông quanh co bên những nếp nhà bình dị hiện ra trước mắt.

Có lần về công tác tại một xã vùng sâu trên miền đất cao nguyên, bất chợt tôi nghe tiếng gà gáy trưa ở bên đồi.

Vậy là đã hơn mười lăm năm tôi xa quê lên phố học hành rồi làm việc. Một người bạn của tôi nói rằng chỉ cần độ mười năm thôi là những gì thuộc về ký ức bạn sẽ quên sạch.

Mỗi lần bưng bát cơm ăn, có lẽ không chỉ riêng tôi mà rất nhiều người đều ngùi ngùi thương nhớ mẹ. Nhớ mẹ, bao giờ tôi cũng nhớ luôn đến những vật dụng hằng ngày gắn liền với mẹ, nhất là trong sinh hoạt lao động. Với tôi, cái sàng gạo năm xưa vẫn bồi hồi đi về trong ký ức mỗi lần nhớ mẹ.

Có những buổi chiều quê xao xác khói đốt đồng gợi ký ức khôn nguôi. Chạm vào màn sương mỏng lành lạnh, tôi nhìn về xa xăm mà lòng rưng rức bao hoài niệm xa vắng.

Có người đi qua rất nhiều không gian, nơi chốn trong hành trình cuộc sống. Một góc nhìn lộng lẫy sang trọng từ khách sạn xa hoa.

Tôi thương hoài những chuyến đò sông năm cũ. Quê tôi nằm ở điểm cuối cùng trên bản đồ địa lý Việt Nam. Bên dòng sông Cái Tàu sóng vỗ, tôi đã được sinh ra và lớn lên, sống những năm tháng đầu đời nhiều kỷ niệm khó quên.

Nhạc sĩ Nguyễn Bắc Sơn, trong ca khúc "Còn thương rau đắng mọc sau hè" có viết một câu khó quên "chái bếp hiên sau ngọt ngào một lời cho nhau".

Mẹ gọi từ quê lên, bảo tôi rằng cha mới sửa sang lại chuồng gà lâu nay vẫn để trống, chuẩn bị nuôi đàn gà mới mua về được hơn chục con. Mẹ sẽ mua thêm hạt ngô trộn với thóc cho gà ăn mau lớn. Nghe mẹ nói mà lòng tôi bồi hồi nhớ cái chuồng gà sau vườn lâu nay không để ý.

Lời hẹn đôi khi không chỉ giản đơn là hứa với nhau một điều gì mà cái quan trọng nhất chính là người ta đã cố gắng như thế nào để thực hiện được lời hẹn ấy.

Nồi bánh chưng ấy cũng có đầy đủ nhân thịt heo, đậu xanh và những gia vị khác, nhưng lại thiếu thứ quan trọng nhất là vị… Tết.

Hồi tôi còn bé, nội hay hỏi tôi rằng: Mai này đi xa, con sẽ nhớ điều gì nhất? Tôi hồn nhiên nói với nội: Con nhớ nhất là cái chợ làng mình.

Một buổi sáng mùa đông ở quê, trong lúc cả nhà đang ngồi chuyện trò thì cậu bé con chị gái hét lớn: "Cò, cò kìa mọi người ơi!".

Với tôi, tháng Chạp không đơn giản là tháng cuối cùng trong quỹ thời gian một năm, tháng Chạp không dừng lại ở sự nôn nao tiễn cũ – đón mới, tháng Chạp trong tôi đặc biệt hơn, tháng Chạp về tôi lại nhớ dáng mẹ tảo tần lo Tết cho con.

Mùa đông đã về mang theo những cơn mưa. Từng hạt mưa rơi xuống thấm vào lớp đất xốp mịn như mang trong mình hơi thở của sự sống đang sinh sôi.

Bạn dúi vào tay mình một củ khoai nướng vừa mua ở vỉa hè cạnh cơ quan. Đang lạnh lại thêm cái đói cuối giờ hoành hành nên gặp mùi khoai nướng, mình như bừng tỉnh hẳn.

Có những mùi hương chỉ cần thoảng qua lại gợi nhớ về một kỷ niệm nào đó trong quá khứ, cũng có những thứ mùi đã rất lâu rồi không còn được gặp lại. Tôi tạm gọi đó là mùi của ký ức.

Dù mùa đông mỗi năm đều qua đi nhưng trong ta tất cả mùa đông của kỷ niệm đều là mùa yêu dấu, dẫu cho đó là mùa đông ta từng khóc ướt gối, hay là mùa đông ấm áp trong hạnh phúc, nói cười.

Sáng nay, đang mải mê với sổ sách, chứng từ thì bỗng nhiên bạn được cô bạn đồng nghiệp cùng phòng choàng lên cổ một chiếc khăn len mềm mại, bảo rằng quà tặng nhân dịp mùa đông.

Bước về con đường ngày cũ băng giữa cánh đồng, lòng chợt bâng khuâng những nỗi nhớ vẫn còn nguyên vẹn.

Phố có những ngày buồn đến lạ, lòng cứ ngẩn ngơ nhớ thương một điều xưa cũ. Trong hoang hoải của bóng đêm, của thao thức, những tiếng rao khuya vọng về từ tiềm thức.

Lâu lắm rồi tôi mới có dịp ở bên gia đình vào những buổi chiều yên bình như thế này. Đứa cháu đang làm con trâu bằng lá mít, hai đứa con tôi dán mắt vào xem hứng thú vô cùng.

Những cuộc đi luôn ẩn chứa trong nó bao điều thi vị với những ai đam mê xê dịch và khám phá. Bàn chân đi qua lộng gió những cung đường, đi qua những mênh mông biển mặn.

Ba hay bảo, phải chi mỗi tháng mất điện chừng một lần thì hay lắm. Không phải vì ba hưởng ứng phong trào "Giờ trái đất", cũng không phải để ba tiết kiệm tiền điện, mà là ba thèm cái cảm giác khi con người ta chưa vùi đầu vào các thiết bị điện tử. Lúc đó bình yên đến lạ.

Ba điện thoại lên từ quê nhà, giọng trầm trầm: "Lũ về rồi con ơi". Trong câu nói giản đơn ấy tôi nghe có sự vui mừng sau bao ngày trông ngóng đợi mong và có cả dư âm nghèn nghẹn.

Có những thanh âm vọng vang trong cuộc đời để rồi lòng người cứ hoài vương vấn. Đôi khi tiếc quắt quay những thứ từng bền bỉ góp mặt vào năm tháng đã đi qua, mà nay nhòa lẫn trong bóng hình hoài niệm.

Chiều về, tự mình đi chợ rồi lụi cụi xào nấu một bữa cơm, chiếc bếp gas đâu tỏa khói như bếp củi quê nhà mà sao bỗng cay xè khóe mắt.

Tôi vẫn thường ngồi thẫn thờ bên hiên nghe từng tiếng mưa đêm rơi trên mái lá. Mưa quê thường gieo vào lòng người những cảm xúc ngổn ngang như có chút gì đó hoài niệm cùng mưa.

Tôi gọi hoa súng là hoa của đồng nội bởi hoa súng hầu như có mặt ở khắp các miền quê. Không được tôn vinh và nổi bật như hoa sen, hoa súng vẫn lặng lẽ sống một cuộc đời bình dị, góp phần làm đẹp cho thế gian bằng tất cả những gì mình có.

Trong mỗi chuyến đi, tôi thường mang những điều thú vị của quê mình kể cho người xứ khác. Má tôi nói miền Tây quê mình đâu đâu cũng đẹp, mùa nào tháng nào cũng nhớ cũng thương.

Đối với những người con xa nhà, không gì ấm áp hơn khoảnh khắc nhận được những món quà gửi từ quê nhà thân thương. Đó có thể là những lá thư chan chứa tình thân, có thể là tấm áo được may đo cẩn thận, hay cũng có thể là những thùng hàng chứa đựng biết bao món ăn quê nhà.

Những ngọn gió sông thổi vào mát lành diệu vợi. Tôi như người mộng du lang thang dọc triền sông chiều yên vắng, nhặt từng dấu vết tuổi thơ còn vương lại trong ánh chạng vạng xa xăm. Có nỗi nhớ nào quay quắt hơn nỗi nhớ cố hương?

Nếu ví những con phố đông đúc và tấp nập người xe là một bản nhạc trẻ sôi động với nhiều tiết tấu thì phố cổ lại như một bản nhạc sâu lắng và gợi nhiều nỗi niềm.

Tôi không phải người sinh ra ở phố nhưng phố nghĩa tình đã bao dung tôi qua bao mùa bằng lăng nở rồi lại tàn. Nói cách nôm na tôi đúng là dân quê lên phố, ở phố bao năm mà lòng vẫn trông về làng quê cũ.

Cô bạn phòng bên từ quê lên khệ nệ mang một ba lô đầy ắp quà quê. Cả xóm trọ rôm rả, xúm lại tranh thủ thưởng thức các món quà quê.

Những tiếng rao vang lên trong đời tôi như những nốt trầm, mà mỗi nốt trầm lại da diết một miền yêu thương. Những tiếng rao có thể xuất phát từ những người bà, người mẹ quê, dáng hình bao đời tảo tần, lặng lẽ;

Ai lớn lên cũng mang theo mình những kỷ niệm thời thơ ấu, dù đi cuối nẻo chân trời vẫn không thể nào quên. Ký ức trong tôi ngày đó thơm mùi hương của khói nồng nàn. Khói từ cánh đồng xa, khói vương trên mái lá.

Mùa mưa về mẹ ngồi ủ rũ bên hiên nhà, thở dài:

Trời chiều mênh mông, từng đợt gió thổi qua làm lay động đám mạ non xanh rờn dậy mùi thơm thoang thoảng.

Trên đường về huyện Cư M'gar tác nghiệp, chứng kiến đám trẻ con vắt vẻo trên xe công nông đi rẫy, những ký ức về tuổi thơ ngày nào lại chợt ùa về trong tôi.

Chiều nay tôi về, khắc khoải nhìn mái tóc lưa thưa sợi thời gian của mẹ. Mái tóc ấy nhuốm màu cuộc đời gần 60 năm gió sương nơi miền quê đồng chua nước mặn.

Mỗi độ tháng bảy về ta lại quay quắt hồi tưởng như có một gian nhớ đầy tràn trong lồng ngực. Biết mùa này mẹ cha đang dõi mắt xa xa cố giấu tiếng thở dài.

Kỷ niệm ấu thơ tựa như chiếc gối dịu êm, thỉnh thoảng lại đưa ta về giấc mơ ngọt lành. Giấc mơ trải dài những triền sim tím biếc trong ngần. Đôi khi thầm ước giá như mình có thể ngủ quên, chìm đắm trong ngọt ngào ký ức của đồi sim thẫm vị mùa hè năm ấy.

Mùa này đang là mùa sen, ở quê tôi chắc hẳn đầm sen đang mùa thu hái. Đầm sen rộng, cả bảy cái đầm chụm vào bao quanh làng nhìn rất đẹp.

Tôi nhớ mãi cơn mưa mùa hè năm ấy, cơn mưa bất chợt về qua tuổi mộng mơ. Mưa hè bắt đầu đọng trong ký ức từ những giọt tí tách tuôn từ mái lá, mưa làm ướt tiếng ve non, làm mùi của đất bốc lên ngai ngái.

Sau bao nhiêu năm xuôi ngược dòng đời, bàn chân đã in dấu không biết bao nhiêu nơi, cả phố lẫn quê, bạn vẫn không thể quên được hình ảnh, những chú cào cào khi mùa hạ gõ cửa.

"Công ty cho nghỉ ba ngày đi du lịch ít quá", bạn nói với tôi bằng giọng hờn dỗi rồi nhoẻn miệng cười tâm sự thật sự chẳng muốn lớn lên chút nào, làm con nít thích hơn, mùa hè được thỏa thuê chơi mà không phải chạy đua với thời gian.

Ngày ấy, dù thiếu thốn cỡ nào anh em chúng tôi cũng được mẹ nấu cho ăn ngày ba bữa đều đặn vào buổi sáng, trưa và tối. Bữa sáng lót dạ thường là khoai lang luộc, sắn luộc hoặc cơm nguội còn thừa hôm trước rang lên với tóp mỡ.

Lâu lắm rồi tôi mới về thăm quê, vì những tất bật của cuộc sống và guồng quay hối hả của công việc nơi phố thị. Sớm mai thức dậy giữa ngôi nhà thân thương, hít thở không khí trong lành của làng quê yên ả bất chợt nghe lòng dâng lên bao niềm cảm xúc.

Miền Trung quê tôi nắng và gió thổi thốc vào mặt nghe ran rát. Nhưng trong nỗi nhớ của nhiều người con xa quê, nắng gió cũng là kỷ niệm của quê nhà.

Lên thành phố sinh sống, thi thoảng tôi được mẹ ở quê gửi lên cho vài thứ của nhà trồng lấy như ít rau khoai, rau tập tàng, bắp chuối, củ sắn hay rổ xoài chua... Lẫn lộn trong mớ rau, củ, quả ấy có bó ngọn đậu đen xanh tươi mơn mởn, lòng chợt ngỡ ngàng vì đã lâu lắm rồi mới lại nhìn thấy thứ rau quen thuộc này.