Ngang qua mùa đông

Trong mỗi chuyến đi, tôi thường mang những điều thú vị của quê mình kể cho người xứ khác. Má tôi nói miền Tây quê mình đâu đâu cũng đẹp, mùa nào tháng nào cũng nhớ cũng thương.

Đối với những người con xa nhà, không gì ấm áp hơn khoảnh khắc nhận được những món quà gửi từ quê nhà thân thương. Đó có thể là những lá thư chan chứa tình thân, có thể là tấm áo được may đo cẩn thận, hay cũng có thể là những thùng hàng chứa đựng biết bao món ăn quê nhà.

Những ngọn gió sông thổi vào mát lành diệu vợi. Tôi như người mộng du lang thang dọc triền sông chiều yên vắng, nhặt từng dấu vết tuổi thơ còn vương lại trong ánh chạng vạng xa xăm. Có nỗi nhớ nào quay quắt hơn nỗi nhớ cố hương?

Nếu ví những con phố đông đúc và tấp nập người xe là một bản nhạc trẻ sôi động với nhiều tiết tấu thì phố cổ lại như một bản nhạc sâu lắng và gợi nhiều nỗi niềm.

Tôi không phải người sinh ra ở phố nhưng phố nghĩa tình đã bao dung tôi qua bao mùa bằng lăng nở rồi lại tàn. Nói cách nôm na tôi đúng là dân quê lên phố, ở phố bao năm mà lòng vẫn trông về làng quê cũ.

Cô bạn phòng bên từ quê lên khệ nệ mang một ba lô đầy ắp quà quê. Cả xóm trọ rôm rả, xúm lại tranh thủ thưởng thức các món quà quê.

Những tiếng rao vang lên trong đời tôi như những nốt trầm, mà mỗi nốt trầm lại da diết một miền yêu thương. Những tiếng rao có thể xuất phát từ những người bà, người mẹ quê, dáng hình bao đời tảo tần, lặng lẽ;

Ai lớn lên cũng mang theo mình những kỷ niệm thời thơ ấu, dù đi cuối nẻo chân trời vẫn không thể nào quên. Ký ức trong tôi ngày đó thơm mùi hương của khói nồng nàn. Khói từ cánh đồng xa, khói vương trên mái lá.

Mùa mưa về mẹ ngồi ủ rũ bên hiên nhà, thở dài:

Trời chiều mênh mông, từng đợt gió thổi qua làm lay động đám mạ non xanh rờn dậy mùi thơm thoang thoảng.

Trên đường về huyện Cư M'gar tác nghiệp, chứng kiến đám trẻ con vắt vẻo trên xe công nông đi rẫy, những ký ức về tuổi thơ ngày nào lại chợt ùa về trong tôi.

Chiều nay tôi về, khắc khoải nhìn mái tóc lưa thưa sợi thời gian của mẹ. Mái tóc ấy nhuốm màu cuộc đời gần 60 năm gió sương nơi miền quê đồng chua nước mặn.

Mỗi độ tháng bảy về ta lại quay quắt hồi tưởng như có một gian nhớ đầy tràn trong lồng ngực. Biết mùa này mẹ cha đang dõi mắt xa xa cố giấu tiếng thở dài.

Kỷ niệm ấu thơ tựa như chiếc gối dịu êm, thỉnh thoảng lại đưa ta về giấc mơ ngọt lành. Giấc mơ trải dài những triền sim tím biếc trong ngần. Đôi khi thầm ước giá như mình có thể ngủ quên, chìm đắm trong ngọt ngào ký ức của đồi sim thẫm vị mùa hè năm ấy.

Mùa này đang là mùa sen, ở quê tôi chắc hẳn đầm sen đang mùa thu hái. Đầm sen rộng, cả bảy cái đầm chụm vào bao quanh làng nhìn rất đẹp.

Tôi nhớ mãi cơn mưa mùa hè năm ấy, cơn mưa bất chợt về qua tuổi mộng mơ. Mưa hè bắt đầu đọng trong ký ức từ những giọt tí tách tuôn từ mái lá, mưa làm ướt tiếng ve non, làm mùi của đất bốc lên ngai ngái.

Sau bao nhiêu năm xuôi ngược dòng đời, bàn chân đã in dấu không biết bao nhiêu nơi, cả phố lẫn quê, bạn vẫn không thể quên được hình ảnh, những chú cào cào khi mùa hạ gõ cửa.

"Công ty cho nghỉ ba ngày đi du lịch ít quá", bạn nói với tôi bằng giọng hờn dỗi rồi nhoẻn miệng cười tâm sự thật sự chẳng muốn lớn lên chút nào, làm con nít thích hơn, mùa hè được thỏa thuê chơi mà không phải chạy đua với thời gian.

Ngày ấy, dù thiếu thốn cỡ nào anh em chúng tôi cũng được mẹ nấu cho ăn ngày ba bữa đều đặn vào buổi sáng, trưa và tối. Bữa sáng lót dạ thường là khoai lang luộc, sắn luộc hoặc cơm nguội còn thừa hôm trước rang lên với tóp mỡ.

Lâu lắm rồi tôi mới về thăm quê, vì những tất bật của cuộc sống và guồng quay hối hả của công việc nơi phố thị. Sớm mai thức dậy giữa ngôi nhà thân thương, hít thở không khí trong lành của làng quê yên ả bất chợt nghe lòng dâng lên bao niềm cảm xúc.

Miền Trung quê tôi nắng và gió thổi thốc vào mặt nghe ran rát. Nhưng trong nỗi nhớ của nhiều người con xa quê, nắng gió cũng là kỷ niệm của quê nhà.

Sáng đi chợ, loay hoay khắp hàng thịt rồi tới hàng cá mà vẫn chưa định hình được sẽ nấu món gì đãi đứa bạn trưa nay. Lướt qua hàng rau, bất chợt nhìn thấy bà cụ đang bán dưa cà, lòng bỗng thấy vui như trẻ thơ gặp má đi chợ về phát cho từng tấm bánh, đồng quà.

Tôi về làng trong một ngày đồng chiều mênh mang gió, hoàng hôn bình yên trên những nếp nhà thấp thoáng dưới rặng tre xanh.

Đi qua những ồn ào phố thị, những bụi bặm giờ tan tầm tấp nập người xe, bất giác lòng tôi lại quay quắt nhớ về những ngọn khói lam chiều nơi quê nhà.

Sống lâu ngày ở phố, ta thương phố từ những điều bình dị, thân thương như những con hẻm nhỏ gần gũi mà người đi xa đã trót nghiêng lòng ở lại, đôi khi nhớ đến nôn nao. Những hẻm nhỏ bình yên…

Lên thành phố sinh sống, thi thoảng tôi được mẹ ở quê gửi lên cho vài thứ của nhà trồng lấy như ít rau khoai, rau tập tàng, bắp chuối, củ sắn hay rổ xoài chua... Lẫn lộn trong mớ rau, củ, quả ấy có bó ngọn đậu đen xanh tươi mơn mởn, lòng chợt ngỡ ngàng vì đã lâu lắm rồi mới lại nhìn thấy thứ rau quen thuộc này.

Tôi con nhà nông. Tôi gắn bó cùng rạ rơm ngay lúc mới chào đời khi mẹ đẻ rớt tôi vào… đống rơm lúc đang trên đường đi gánh lúa! Chắc do vậy nên tôi "mê" rơm từ bé, cứ ngóng đến ngày mùa để có cơ hội lăn lê, bò toài giữa bát ngát vàng rơm.

Cao nguyên ngày cuối tháng Tư nắng như đổ lửa, tôi cố phóng xe thật nhanh để tránh cái hơi nóng từ nhựa đường phả thẳng vào mặt. Bất chợt liếc mắt sang bên bỗng thấy màu đỏ quen thuộc, lòng tự hỏi "Phượng đã nở rồi ư"!.

Không biết tự khi nào những mùi vị quê hương đã đi vào sâu lắng hồn tôi, bình yên và dịu ngọt đến nao lòng. Có lẽ bạn sẽ hỏi tôi đó là mùi gì?

Đến thị trấn Tiên Kỳ (huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam) quê tôi vào mùa bòn bon, bạn sẽ thấy hai bên đường, trong chợ đâu đâu cũng bày bán bòn bon.

Hồi bé, trẻ con chúng tôi thích nhất là mùa thu hoạch lúa. Bởi lúc ấy cánh đồng rạ mới sẽ cho chúng tôi những trò chơi thú vị và mùi rạ thơm nồng theo chân chúng tôi về tận ngõ quê.

Tôi sinh nơi vùng quê, lớn lên nơi vùng quê, chạm tay vào ký ức đâu cũng gặp toàn mây tre nứa lá. Thứ mọc ở đồng, thứ sinh miệt núi; ấy vậy mà vẫn chung lưng đấu cật (cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen) cùng nhau phục vụ người quê, giữ gìn, tạo dựng hồn quê.

Chợ quê cũng như chính miền đất sinh ra nó, thật giản dị yên bình, khiến ai đi xa cũng nhớ về. Nơi bán hàng ở chợ quê thường chỉ được làm rất đơn sơ.

Cái mùi khói ngà ngà trong chái bếp của bà, của mẹ đã ấp ủ tôi suốt những tháng năm dại khờ tuổi nhỏ. Khói có đủ sắc thái: khói rơm nếp thơm nồng nồng, khói củi ướt hăng hăng cay xè sống mũi, khói lá chuối khô mượt mà như lụa, khói trấu giòn tan, gãy vụn, mảnh mai...

"Mẹ ơi… Trưa nay, mẹ nấu nước hoa bưởi gội đầu cho con, mẹ nhé! Như ngày xưa ngoại từng gội đầu cho mẹ ấy!".

Ngày trước, ở quê tôi có rất nhiều rặng trâm bầu. Chúng mọc khắp nơi, từ bờ đê, đường làng, sau vườn nhà cho đến những bãi bồi ven con sông quê.

Ai trong đời mà chẳng có một đôi người bạn. Bạn học, bạn đồng niên, bạn đồng nghiệp, bạn hàng xóm, láng giềng, bạn hội mê cây, mê hoa… Với những người sinh ra và lớn lên ở quê còn có thêm bạn quê. Hai tiếng "bạn quê" nghe giản dị, chân chất như chính những con người ở quê vốn có.

Một lần dọn dẹp lại nhà cửa, tôi tình cờ phát hiện trong ngăn tủ của ba có chiếc đài cũ. Rất nhiều năm trôi qua, chiếc đài đã không còn nghe được nữa nhưng ba vẫn cẩn thận cất giữ nó như cách mà ba nâng niu những kỷ niệm trong cuộc đời.

Có những mùi hương, đôi lúc tôi vẫn cảm nhận chúng thoang thoảng ở đâu đó gần mình, dù không rõ rệt, không biết chúng tỏa ra từ đâu, nhưng vẫn cứ thổn thức, khắc khoải lòng người.

Quê hương luôn là nỗi nhớ da diết mỗi khi lắng lòng bởi hơn cả một nơi để đi về, quê hương với ta là cả một khoảng trời ấu thơ tươi đẹp, cả thanh xuân ngọt ngào và những cảm xúc vẹn nguyên về một vùng đất nghĩa tình, gắn bó.

Có những dòng sông cứ thẳng hành trình xuôi chảy nhưng cũng có không ít dòng sông được hợp lưu từ nhiều con sông khác nhau mà tạo nên dáng dấp rất riêng của mình.

Hẳn là nhiều năm trước, bạn chẳng lạ lùng gì trước tiếng gà gáy sáng mỗi ngày, thậm chí còn thấy bị làm phiền giấc ngủ nồng say bởi thanh âm quá ư quen thuộc và dư dả. Vậy mà tháng năm sau ngoảnh lại, đôi khi bạn sẽ chợt khát thèm một vang vọng cũ chẳng hề cao sang…

Nhắc tới quà quê, người con nào đi xa mà chẳng rưng rưng? Quà quê là tinh túy, là ân tình và là bao vất vả, khó nhọc cha mẹ, người dân ở quê tạo nên.

Trong mỗi người ai cũng có kỷ niệm về tuổi thơ và mỗi chúng ta đều có cách riêng để lưu giữ chúng. Tuổi thơ tôi đầy ắp những kỷ niệm nơi miền quê yêu dấu mà dù xa quê, tâm hồn tôi vẫn đau đáu nhớ về…

Nếu nói cuộc đời này điều gì được phân phối công bằng nhất thì có lẽ chính là thời gian. Thời gian không thiên vị bất cứ ai, không đợi chờ ai; tài sản này được dành cho tất cả mọi người; chỉ có điều sự giàu có hay eo hẹp là do năng lực và mức độ sử dụng của mỗi người.

Mứt "nhà nghèo" là từ mẹ đặt cho món mứt dừa.

Ngày cuối năm, cái lạnh đủng đỉnh xen về. Nhìn mấy nhành lá non của cây hồng vừa nhú lên đã thấy hơi lạnh không còn từ trong từng thớ thịt.

Một sớm mai thức dậy, thấy trời se lạnh mới biết mùa khô Tây Nguyên đã về. Chợt nhớ ngày mới ra trường vào Buôn Ma Thuột, lần đầu tiên được ngắm hoa dã quỳ, loài hoa bản địa của Trung Mỹ được người Pháp đưa vào trồng ở các đồn điền cao su và cà phê của thế kỷ trước.

Ta đã đi qua những tháng Chạp đong đầy kỷ niệm trong cuộc đời, để rồi cũng vào một buổi sáng mơ màng se lạnh, khi tiếng chim lảnh lót ngoài ô cửa gọi ta thức dậy, ta chợt nhận ra một tháng Chạp nữa lại về.

Tôi lên thành phố học tập và làm việc đã ngót ngét mười năm nhưng tận sâu trong tâm khảm, quê hương luôn là nỗi nhớ da diết mỗi lúc lắng lòng...

Đi giữa những ngày đông rét mướt, lòng ta lại bâng khuâng một nỗi niềm khôn tả. Từng tháng năm đi qua với bao vệt dài thương nhớ. Bến sông quê vẫn lững lờ con nước, những khóm lục bình vừa trôi vừa nở hoa vẫn âm thầm với bến quê dãi dầu mưa nắng.

Mẹ tôi là nông dân và có nghề tay trái: làm nón. Mẹ bảo quê ngoại có nghề làm nón, các con gái của ngoại lớn lên đều được ngoại chỉ nghề. Nhưng duy chỉ còn mẹ còn vẫn giữ được nghề đan nón…

Mười mấy năm rồi má vẫn giữ cái tính tiết kiệm, chi li từng chút một. Cứ hễ mua cái gì, xài cái gì má đều cân nhắc, cái nào thật sự cần thiết thì má mới mua chứ không phải đụng cái gì cũng mua.

ngọn gió bấc về làm xạc xào đám lá ngoài sông. Sáng bước ra sân, nghe từng cơn lạnh ùa về trong xa xót. Thời gian trôi nhanh quá đỗi, mới đó thôi mà một mùa gió bấc nữa lại về qua xóm nhỏ...

Mùa đông cuối cùng cũng gõ cửa theo những ngày cuối năm. Năm ngoái, ai cũng xuýt xoa vì từng đợt gió lạnh với những cơn mưa rây rây;

Một chiều về quê, đi trên đường làng thân thuộc mới hay ta đã xa chốn thân thương cũng mười năm có lẻ.

Có lẽ đối với thế hệ 7x, 8x, 9x chẳng ai không biết đến cây kem mút, mỗi lần nhắc về món này tôi như vẫn nghe dịu ngọt nơi đầu lưỡi và vương đâu đó là những hoài niệm ngày thơ, đánh thức một miền quá khứ đẹp đẽ, trong veo của mỗi người.

Đã qua rồi cái tuổi con nít háo hức trút bỏ manh áo ướt đẫm mồ hôi mồ kê để nhảy ùm xuống sông, anh giờ giữ cho riêng mình một sự háo hức khác: