Vai trò của tình báo quân đội Xô viết trong việc đập tan âm mưu của phát xít Đức

Vào một đêm tháng 9-1941, chiếc máy bay ném bom Yankers-88 của Đức do đại úy Mebersmidt chỉ huy bay thẳng tới Mátxcơva, chuẩn bị cho một phi vụ không kích vào thủ đô Liên bang Xô Viết. Chiếc máy bay bị bắn rơi và viên đại úy bị bắt. Trong cuốn sổ nhỏ của y có một vài đoạn ghi bằng kí tự khó hiểu theo dạng tốc kí. Một sĩ quan tình báo Hồng quân từng nghiên cứu chữ tốc kí của Đức đã giải mã được các kí tự khó hiểu này. Nội dung được giải mã đã cho biết một thông tin rất quan trọng tiết lộ việc quân Đức đang chuẩn bị tấn công Mátxcơva trong hai ngày 1 và 2-10, có danh sách các đơn vị không quân Đức tham gia hỗ trợ tấn công trong thành phần tập đoàn quân trung tâm mà chỉ huy là Thống chế Fedor FonBok. Tất cả các nội dung thu được đều được báo cáo ngay cho Stalin.

Những dữ liệu có được qua khai thác viên phi công Đức từ giữa tháng 9 đã được khẳng định bằng rất nhiều nguồn tin khác từ các nhóm tình báo hoạt động trong hậu phương quân thù tại Ukraine, Belarus và các thành phố Nga bị Đức chiếm đóng. Tin còn đến từ các điệp viên của Cục Tình báo tại Berlin, Paris, London, Geneve, Tokyo, Washington và thủ đô nhiều nước khác.

Điển hình trong số này là mạng lưới tình báo quân sự do thiếu tướng Vasily Tupikov, tùy viên quân sự tại Đức. Ông chỉ đạo hoạt động của nhiều điệp viên quan trọng ngay tại Đức mà một trong số này là nữ điệp viên Ilza Stebe, là một nhân viên trong Cục Tuyên truyền Bộ Ngoại giao Đức. Ilza Stebe đã khai thác rất nhiều thông tin về âm mưu Đức chuẩn bị tấn công Liên Xô (cũ) cũng như kế hoạch đánh chiếm Mátxcơva của Hít-le. Tháng 9-1942, chị bị Géstapô (cơ quan mật vụ phát xít Đức) bắt và tử hình.

Điệp viên huyền thoại Richard George, một người có văn phòng riêng ở ngay trong Đại sứ quán Đức tại Tokyo đã giải tỏa mối lo ngại của Bộ Tham mưu Hồng quân tại Mátxcơva về khả năng quân Nhật phối hợp với Đức đồng loạt tấn công từ hướng Viễn Đông. Ngày 14-9-1941, R.George thông báo về Mátxcơva một tin cực kỳ quan trọng: Theo tài liệu của viên thư ký nội các Nhật, chính phủ Nhật đã quyết định không tham gia tấn công Liên Xô (cũ) trong năm đó... Và cũng chính điệp viên này đã báo về Mátxcơva một cách chính xác ngày tháng Hít-le mở cuộc tấn công Liên Xô...

Những tin tương tự về các kế hoạch của giới lãnh đạo Nhật cũng được điệp viên Moris hoạt động ở Mỹ báo về. Trong tháng 7 và 8-1941, ông đã gửi về trung tâm 6 báo cáo, trong đó báo cáo chính xác về tiến trình cuộc hội đàm Đức - Nhật. Ngày 7-8-1941, Moris cho biết theo nguồn tin giới ngoại giao cao cấp Nhật thì Nhật không tham chiến chống Liên Xô cho tới khi Đức chưa giành chiến thắng quyết định.

Các thông tin của George và Moris cho phép Bộ Chỉ huy Hồng quân quyết định chuyển nhiều sư đoàn Hồng quân ở vùng phía Đông sang mặt trận phía Tây, mà chủ yếu sang mặt trận Mátxcơva để đập tan chiến dịch đánh chiếm Mátxcơva của Đức, một chiến dịch do chính Hit-le đặt tên gọi là chiến dịch Taiphun, vào ngày 16-9-1941.

Mátxcơva trở thành một thành phố tiền tuyến. Nhiều cơ quan chính phủ đã được dời về các thành phố khác. Mátxcơva chỉ còn Ủy ban Quốc phòng do Stalin đứng đầu. Cơ quan Cục Tình báo quân sự đã chuyển về Kuibyser, nhưng chỉ huy tình báo quân sự và nhiều sĩ quan vẫn bám trụ tại thủ đô.

Họ có nhiệm vụ lãnh đạo việc tổ chức và tiến hành các hoạt động tình báo tại tất cả các nước Đông và Tây Âu đã bị phát xít chiếm đóng. Lãnh đạo bộ phận này là đại tá Ivan Bolsakov cùng chính ủy Constantin Leotev. Người chính ủy này từng chỉ đạo một điệp viên giá trị nhất làm trong Đại sứ quán Đức tại Mátxcơva trước đây là điệp viên Gehard Kegel có mật danh “HVC”, người đã từng trao cho Leontev 28 bản báo cáo về kế hoạch của giới lãnh đạo Đức nhằm chuẩn bị chiến tranh chống Liên Xô (cũ), cũng như ngày giờ chính xác của cuộc chiến tranh xâm lược.

Có thể nói, các hoạt động của tình báo quân đội Xô viết đã góp công rất lớn cho chiến thắng vĩ đại chống chủ nghĩa phát xít.   

    Nguyễn Trúc (tổng hợp)