Vẻ đẹp Y Tý giữa đại ngàn Tây Bắc

Nằm ở độ cao hơn 2.000 m, cách huyện lỵ Bát Xát gần 70 km về phía tây bắc, vùng đất Y Tý là địa bàn sinh sống của đồng bào các dân tộc Mông, Dao, Giáy, Hà Nhì. Địa hình ở đây khá phức tạp do có nhiều núi cao, suối sâu, con đường dẫn vào trung tâm xã và các bản làng khá quanh co, gấp khúc.

Thơ mộng khung cảnh nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt.

Hiếm có nơi nào như Y Tý có thời tiết quanh năm mát mẻ, trong lành. Có rất ít ngày mặt trời chiếu sáng đủ 12 giờ vì cứ qua trưa là mây trắng lại sà xuống, bồng bềnh khắp các bản làng, núi non cho đến tận nửa buổi sáng hôm sau. Ở đây, du khách sẽ gặp khung cảnh mặt trời chiếu những ánh vàng xuyên qua biển mây bồng bềnh, bản làng thì thấp thoáng ẩn hiện trong mây núi. Chiêm ngưỡng bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp đó khiến ta có cảm giác cuộc sống nơi đây dường như ngưng đọng.

Là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số, Y Tý là nơi hội tụ của những mảng màu văn hóa vô cùng độc đáo. Nét văn hóa ấy hiện diện trên trang phục, khăn vấn đầu, phong tục tập quán như làm nhà trình tường, đan lát, thêu thùa… của các dân tộc nơi đây. Kiến trúc khá độc đáo ở Y Tý đã trở thành linh hồn của vùng đất này chính là nhà trình tường của người Hà Nhì. Với cách thiết kế độc đáo từ nền móng đến mái nhà, nhà trình tường của người Hà Nhì ở Y Tý là không gian sống vững chãi, ấm cúng và bền chắc của họ. Trong quá trình làm nhà, đất giữ vai trò chính, từ việc làm nền được nện chặt bằng đất đến thiết kế phần tường cũng bằng đất đỏ dày đã tạo cho khung, nền nhà bền chắc, có khả năng chống chọi lại với mưa bão và giữ cho nhiệt độ luôn mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông.

Y Tý đẹp nhất vào mùa thu. Mùa này, tiết trời se lạnh, muôn hoa đua nở, lúa chín vàng cất tiếng mời gọi con người khám phá vẻ đẹp hoang sơ và rất đỗi thơ mộng của vùng đất này. Vào mùa thu, những thửa ruộng bậc thang Y Tý chín vàng, uốn lượn như những đợt sóng quanh dãy Nhìu Cồ San hùng vĩ. Đứng trên cao mà ngắm nhìn biển vàng Y Tý thì không thú nào sánh bằng. Chiều về, khung cảnh thần tiên hiện ra rõ hơn khi mây sà xuống những thửa ruộng bậc thang khiến không gian có sự quyện hòa tinh tế giữa màu vàng của lúa, màu trắng tinh khôi của mây trời.

Địa danh Lũng Pô của Y Tý còn là nơi đánh dấu con sông Hồng chảy vào lãnh thổ Việt Nam. Có đến đây, quan sát đường biên giới, cột mốc và cột cờ Lũng Pô mới thấy niềm tự hào về chủ quyền đất nước.

Nhà trình tường truyền thống của người Hà Nhì ở Y Tý.

Nguyễn Thế Lượng