Tìm cói cho nghề dệt chiếu của người Êđê

Giống như người Kinh ở đồng bằng, trong đời sống của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên không thể thiếu chiếc chiếu cói truyền thống. Chiếc chiếu mới luôn được trang trọng trải ra khi gia chủ có khách quý.

Trong Trường ca Dam San có đoạn kể: H’Âng, chị của Dam San trải chiếu mời khách quý “một chiếu trắng trải dưới, một chiếu hoa trải trên làm chỗ ngồi cho khách tù trưởng, nhà giàu”…Không ai biết chắc chắn nghề dệt chiếu cói cổ có từ khi nào, nhưng dệt chiếu là công việc quan trọng của người dân tộc thiểu số Tây Nguyên khi xưa. Ngày nay, nghề này không chỉ làm ra sản phẩm phục vụ đời sống mà còn là một di sản của ông bà. Theo thời gian, những sản phẩm ấy ít nhiều có sự biến đổi nên việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản ấy thành một nghề gắn với phát triển kinh tế hộ gia đình, đòi hỏi thế hệ con cháu không chỉ có sự hiểu biết mà cần cả sự trân trọng chúng bằng trái tim. 

Tiến sỹ Buôn Krông Tuyết Nhung bên ruộng cói của anh Nguyễn Duy ở xã Ea Nuôl, huyện Buôn Đôn.

Tiến sỹ  Buôn Krông Tuyết Nhung - Trưởng Bộ môn Ngữ văn Khoa Sư phạm, Phó Giám đốc Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Tây Nguyên - Trường Đại học Tây Nguyên cũng là một trong những người mà tuổi thơ từng được bà ngoại chỉ dạy cách dệt chiếu cói tại quê hương Buôn Trắp, huyện Krông Ana của mình. Theo lời chị, ngày xưa bà con lấy cói lác, cỏ dại mọc bên sông ven các đầm sinh lầy để dệt nên những chiếc chiếu vừa dày vừa bền vừa đẹp mắt… Ngày nay để có được những sợi cỏ lác ấy, bà con phải vượt sang bên kia sông Krông Nô vào tận rừng sâu mới có được những sợi đay mọc dại. Tiếc thay, dẫu chiếu làm ra đến đâu tiêu thụ đến đó, thậm chí còn hiếm hàng, giá cả cũng đủ cho người dệt chiếu sống bằng nghề, thế nhưng nguyên liệu lại chẳng đủ để làm nên những lá chiếu cói ấm áp trên giường trong mùa đông, mát mẻ trong mùa hè, đủ đầy cho người khi về với cõi ông bà.

Người Êđê Bih dệt chiếu.