Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Đảm bảo công bằng giữa các đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân

Sáng 4/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).

Dự luật lần này được đánh giá là một trong những bước điều chỉnh chính sách quan trọng nhằm mở rộng cơ sở thuế, tạo công bằng giữa các nhóm thu nhập và giảm gánh nặng thuế cho người làm công ăn lương.

Mở rộng cơ sở thuế, bảo đảm công bằng giữa các nhóm thu nhập

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi gồm 4 chương, 29 điều, quy định cụ thể về người nộp thuế, thu nhập chịu thuế, thu nhập được miễn, giảm thuế và căn cứ tính thuế. Người nộp thuế bao gồm cá nhân cư trú, cá nhân không cư trú có thu nhập chịu thuế TNCN, tổ chức và cá nhân chi trả thu nhập, cùng các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan.

Một điểm đáng chú ý là mức doanh thu không phải nộp thuế TNCN được quy định là 200 triệu đồng/năm, nhằm đồng bộ với Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) mới được Quốc hội thông qua. Chính phủ sẽ được giao quyền điều chỉnh mức này cho phù hợp với tình hình thực tiễn quản lý thuế.

Toàn cảnh phiên làm việc tại hội trường. Ảnh: quochoi.vn

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo luật lần này bổ sung nhiều khoản thu nhập mới vào diện chịu thuế như thu nhập từ hoạt động đại lý, môi giới, kinh doanh thương mại điện tử, nội dung số, cũng như thu nhập từ chuyển nhượng tên miền “.vn”, tín chỉ các-bon, biển số xe trúng đấu giá và vàng miếng. Việc mở rộng cơ sở thuế này được kỳ vọng sẽ tạo mặt bằng công bằng hơn giữa các loại hình thu nhập, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh.

Dự thảo cũng đề xuất thu thuế 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng, giao Chính phủ quy định cụ thể ngưỡng giá trị chịu thuế, thời điểm áp dụng và điều chỉnh phù hợp với lộ trình quản lý thị trường vàng.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng sửa đổi quy định miễn thuế đối với các khoản chi trả từ quỹ hưu trí tự nguyện, quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung, cùng thu nhập của cá nhân làm việc tại một số tổ chức quốc tế đặc thù. Một số khoản chi trả như tiền lương cho ngày không nghỉ phép cũng sẽ được điều chỉnh để bảo đảm thống nhất và minh bạch trong cách tính.

Đáng chú ý, với thu nhập từ kinh doanh của cá nhân cư trú, dự thảo Luật quy định phương pháp tính thuế mới thay cho hình thức thuế khoán sẽ được bãi bỏ từ năm 2026 theo Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Theo đó, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 3 - 50 tỷ đồng/năm sẽ nộp thuế theo mức 17% trên thu nhập tính thuế, và 20% đối với doanh thu trên 50 tỷ đồng/năm. Thu nhập tính thuế được xác định bằng doanh thu trừ chi phí hợp lý.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình. Ảnh: quochoi.vn

Ngoài ra, mức thuế suất đối với một số hoạt động cung cấp sản phẩm và dịch vụ nội dung số như trò chơi điện tử, nhạc số, phim số, quảng cáo số sẽ tăng từ 2% lên 5% nhằm bảo đảm tương thích với thông lệ quốc tế và khuyến khích minh bạch hóa nguồn thu trong lĩnh vực này.

Một trong những thay đổi lớn được dư luận quan tâm là việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh và biểu thuế lũy tiến từng phần. Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã ban hành Nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu lên 15,5 triệu đồng/tháng và cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu lên 6,2 triệu đồng/tháng. Mức mới này sẽ áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.

Về biểu thuế lũy tiến từng phần, cơ quan soạn thảo đề xuất giảm từ 7 bậc còn 5 bậc, đồng thời nới rộng khoảng cách giữa các bậc thu nhập chịu thuế để tránh chênh lệch đột ngột. 

Ngoài ra, dự thảo luật cũng tăng ngưỡng chịu thuế của các khoản thu nhập từ trúng thưởng, bản quyền, nhượng quyền thương mại, quà tặng, thừa kế từ 10 triệu lên 20 triệu đồng, giúp giảm gánh nặng kê khai cho những giao dịch nhỏ lẻ, không thường xuyên.

Cần tiếp tục đánh giá tác động để đảm bảo công bằng và tính khả thi

Trình bày báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Chủ nhiệm Ủy ban Phan Văn Mãi cho rằng, thu nhập chịu thuế là nội dung cốt lõi, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi hợp pháp của người nộp thuế, vì vậy phải được quy định rõ ràng trong Luật thay vì giao Chính phủ quy định thêm.

Ủy ban đề nghị bỏ quy định “thu nhập khác do Chính phủ quy định” tại điểm đ khoản 10 Điều 3 để đảm bảo tính minh bạch và ổn định của chính sách. Đồng thời, cần đánh giá kỹ tác động của việc mở rộng diện thuế đối với vàng miếng, tránh gây bất cập cho người dân có nhu cầu giao dịch vàng vì mục đích tiết kiệm, không mang tính đầu cơ.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: quochoi.vn

Về ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm không phải chịu thuế, Ủy ban cho rằng mức này còn quá thấp so với thực tiễn và chưa bảo đảm công bằng khi so sánh với người làm công ăn lương được giảm trừ gia cảnh.

Đối với phương pháp tính thuế mới thay thế thuế khoán, Ủy ban đề nghị bổ sung số liệu đánh giá tác động cụ thể đến ngân sách và đến gánh nặng thuế của các hộ kinh doanh nhỏ. Việc chuyển từ khoán sang kê khai theo hóa đơn có thể khiến doanh thu khai báo tăng, dẫn đến nghĩa vụ thuế cao hơn. Vì vậy, cần có lộ trình và giải pháp hỗ trợ phù hợp, bảo đảm đúng tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW và mục tiêu cải thiện đời sống nhân dân.

Về thời điểm áp dụng, Ủy ban đề nghị thống nhất hiệu lực toàn bộ luật từ ngày 1/1/2026 để tránh chồng chéo và bảo đảm thuận lợi cho người nộp thuế. Đồng thời, cần làm rõ cách áp dụng cho kỳ tính thuế năm 2025, nhất là đối với các khoản thu nhập được quyết toán vào quý I/2026…

* Trong phiên làm việc sáng nay, các đại biểu cũng xem xét, đánh giá các dự án: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường; Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật Tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi); Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) và tiến hành thảo luận tại tổ.

Lan Anh (tổng hợp)