Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Phát huy tính chủ động, linh hoạt của địa phương trong việc mở rộng hợp tác quốc tế

Chiều 26/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, Quốc hội đã tiến hành thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế.

Đóng góp ý kiến thảo luận, các đại biểu đều thể hiện sự đồng tình cao với sự cần thiết ban hành Nghị quyết, coi đây là yêu cầu chiến lược để tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, tạo khung khổ pháp lý thông thoáng, đặc biệt là cơ chế phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho địa phương trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng và củng cố vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Mục tiêu trọng tâm của Nghị quyết đặc thù này là tháo gỡ các "điểm nghẽn" về thể chế, cơ chế tài chính, nguồn lực con người và phương thức triển khai công tác hội nhập quốc tế, từ đó tận dụng tối đa các cơ hội từ hội nhập để phục vụ phát triển đất nước. Các đại biểu khẳng định, việc ban hành một Nghị quyết có tính đặc thù và vượt trội là hết sức cần thiết và phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Đại biểu ví Nghị quyết này như một "chiếc áo mới" để đưa đất nước vươn lên mạnh mẽ. Tuy nhiên, đại biểu cũng nhấn mạnh rằng để "chiếc áo mới" này vừa vặn và chắc chắn, đòi hỏi các điều kiện về nguồn lực được phân cấp cho địa phương phải thực chất, tránh tình trạng ban hành cơ chế mà thiếu nguồn lực đảm bảo.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Điểm mới và cũng là nội dung thu hút sự quan tâm lớn nhất trong Dự thảo Nghị quyết là quy định tăng cường phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương, đặc biệt là cơ chế cho phép UBND cấp tỉnh được thành lập Văn phòng đại diện ở nước ngoài.

Đại biểu thống nhất với chủ trương này, đánh giá đây là yêu cầu phù hợp với thực tiễn phát triển, thể hiện tư duy mở và chủ động trong hội nhập quốc tế. Cơ chế này sẽ giúp phát huy tính chủ động, linh hoạt của địa phương trong việc mở rộng hợp tác quốc tế, thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.

Đại biểu khẳng định sự cần thiết phải thành lập Văn phòng đại diện của UBND cấp tỉnh ở nước ngoài trong bối cảnh nhiều địa phương có quan hệ chặt chẽ với đối tác nước ngoài về xuất, nhập khẩu. Việc Quốc hội ban hành cơ chế này được coi là điều hết sức cần thiết sau nhiều năm chúng ta chưa có quy định cho phép.

Tuy nhiên, các đại biểu cũng lưu ý về điều kiện thực hiện và tính hiệu quả. Đại biểu bày tỏ lo ngại nếu không có quy định chặt chẽ về điều kiện, rất dễ dẫn đến tình trạng thành lập Văn phòng đại diện một cách hình thức, dàn trải, và kém hiệu quả.

Cụ thể về vấn đề tài chính, đại biểu kiến nghị quy định "ngân sách việc lập Văn phòng đại diện được bảo đảm từ ngân sách thường xuyên của UBND cấp tỉnh" tại Khoản 1 Điều 15 sẽ tạo áp lực rất lớn đối với ngân sách địa phương. Do đó, đại biểu kiến nghị bổ sung cơ chế hỗ trợ từ ngân sách Trung ương đối với các nhiệm vụ hội nhập quốc tế mang tính bắt buộc, trọng điểm hoặc vượt quá khả năng cân đối của ngân sách địa phương.

Đồng thời, cần cho phép địa phương được lồng ghép, sử dụng linh hoạt các nguồn kinh phí hợp pháp khác như nguồn hỗ trợ có mục tiêu, nguồn viện trợ, tài trợ, hợp tác quốc tế. Trường hợp địa phương chưa đủ điều kiện bảo đảm kinh phí thì chưa tổ chức triển khai các mô hình tốn kém nguồn lực, tránh tạo thêm áp lực cho ngân sách và bảo đảm phù hợp với khả năng thực tế.

Quang cảnh phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Đại biểu cũng kiến nghị cần xác định rõ không phải tỉnh, thành phố nào cũng cần có Văn phòng đại diện ở nước ngoài và cần có quy định rạch ròi, cụ thể để tránh thành lập tràn lan, không hiệu quả. Chính sách cần căn cứ vào điều kiện, nhu cầu và nguồn lực cụ thể của từng địa phương và phải được triển khai trên tinh thần hiệu quả, phù hợp và có “kiểm soát”.

Chính sách này cần bảo đảm không tạo thêm đầu mối, không kìm hãm khả năng mở rộng quan hệ, thu hút hợp tác và đầu tư của các địa phương, nhất là những địa phương có nhu cầu, năng lực và định hướng đối ngoại rõ ràng, tránh trùng lặp chức năng với cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài.

Ngoài ra, các đại biểu cũng tập trung góp ý về công tác đối ngoại biên giới tại Điều 17 của Dự thảo Nghị quyết, kiến nghị cần mở rộng phạm vi hỗ trợ và hợp tác. 

Theo đại biểu, bên cạnh quy định nội dung "đầu tư xây mới, sửa chữa mốc quốc giới bị hư hỏng", cần bổ sung cơ chế cho phép các địa phương thực hiện hỗ trợ các hoạt động giao lưu văn hóa, trao đổi hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm về y tế, giáo dục với các địa phương láng giềng của các nước bạn. Đây là hình thức ngoại giao nhân dân thiết thực, củng cố quan hệ hữu nghị. 

Đại biểu cho rằng việc hỗ trợ kinh phí của Trung ương cho các xã ở biên giới là rất cần thiết, vì vậy cần có quy định và cơ chế phù hợp để các xã tăng cường đối ngoại biên giới và các hoạt động ngoại giao nhân dân với các nước láng giềng.

Đại biểu cũng kiến nghị bổ sung công tác đối ngoại trên biển, hải đảo nhằm tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo vệ môi trường biển, hợp tác nuôi trồng và khai thác, đánh bắt hải sản, và thực hiện công tác bảo hộ ngư dân đánh bắt, khai thác thủy hải sản hợp pháp trên các vùng biển quốc tế, thể hiện sự bao quát toàn diện trong công tác đối ngoại của địa phương.

* Cũng trong phiên làm việc chiều nay, các đại biểu thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế.

Lan Anh (tổng hợp)