Động lực thúc đẩy chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số

Trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng trở thành yêu cầu cấp thiết để thực hiện mục tiêu tăng trưởng hai con số, kinh tế tuần hoàn dần khẳng định vai trò là trụ cột chiến lược, đồng thời là động lực quan trọng thúc đẩy chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số.

Thông điệp này được các chuyên gia, nhà quản lý nhấn mạnh tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026 diễn ra mới đây.

Về bản chất, kinh tế tuần hoàn là mô hình phát triển dựa trên việc sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm thiểu chất thải và phát thải, kéo dài vòng đời sản phẩm thông qua tái sử dụng, tái chế và tái tạo giá trị. Khác với mô hình kinh tế tuyến tính truyền thống “khai thác - sản xuất - tiêu dùng - thải bỏ”, cách tiếp cận tuần hoàn cho phép nền kinh tế phát triển theo chiều sâu, giảm phụ thuộc vào khai thác tài nguyên thô và hạn chế các tác động tiêu cực đến môi trường.

Với Việt Nam, đây được xem là lời giải quan trọng để dung hòa mục tiêu tăng trưởng cao với các cam kết về phát triển bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu. Còn với Đắk Lắk - trung tâm kinh tế nông nghiệp của vùng Tây Nguyên - mô hình này đặc biệt phù hợp khi tỉnh vừa đối mặt với sức ép ngày càng lớn về tài nguyên, môi trường, vừa sở hữu nhiều dư địa để tái cấu trúc tăng trưởng theo hướng bền vững.

Lá mía được thải bỏ trong quá trình thu hoạch mía cây có thể được tận dụng để làm phân bón hữu cơ, thức ăn chăn nuôi, qua đó gia tăng giá trị kinh tế, giảm áp lực môi trường.

Là tỉnh có các ngành hàng chủ lực như cà phê, hồ tiêu, cao su, mía, sắn và chăn nuôi, Đắk Lắk sở hữu nguồn phụ phẩm nông nghiệp lớn. Nếu được tổ chức và quản lý theo tư duy tuần hoàn, các phụ phẩm này có thể trở thành nguyên liệu cho sản xuất phân bón hữu cơ, năng lượng sinh học, thức ăn chăn nuôi và các sản phẩm chế biến sâu, qua đó gia tăng giá trị kinh tế và giảm áp lực môi trường.

Thực tiễn tại nhiều địa phương trong tỉnh cho thấy, nông nghiệp tuần hoàn đang từng bước hình thành thông qua việc tận dụng vỏ cà phê, bã mía, chất thải chăn nuôi để tái sử dụng trong sản xuất. Những mô hình này không chỉ giúp giảm chi phí đầu vào mà còn góp phần cải thiện độ bền vững của hệ sinh thái nông nghiệp, bảo vệ đất, nước và không khí. Khi kết hợp với chuyển đổi số từ quản lý vùng nguyên liệu, truy xuất nguồn gốc đến kết nối thị trường, kinh tế tuần hoàn càng phát huy hiệu quả, nhất là với các sản phẩm hướng tới xuất khẩu.

Trong kỷ nguyên số, kinh tế tuần hoàn mở ra thêm cơ hội cho Đắk Lắk trong quá trình tái cơ cấu nền kinh tế. Ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp và công nghiệp chế biến giúp nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm phát thải và đáp ứng các tiêu chuẩn xanh ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế. Đây cũng là nền tảng để tỉnh từng bước chuyển từ xuất khẩu thô sang chế biến sâu, hình thành các chuỗi giá trị bền vững gắn với thương hiệu nông sản địa phương.

Về dài hạn, phát triển kinh tế tuần hoàn góp phần nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế trước tác động của biến đổi khí hậu. Việc sử dụng tiết kiệm tài nguyên nước, giảm phát thải trong sản xuất và phát triển năng lượng tái tạo không chỉ là giải pháp môi trường mà còn là điều kiện để bảo đảm tăng trưởng ổn định và lâu dài.

Tuy nhiên, chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn không phải là quá trình giản đơn. Điều này đòi hỏi sự hoàn thiện đồng bộ về thể chế, chính sách, hạ tầng kỹ thuật và nguồn lực con người. Cùng với đó, yếu tố quan trọng là nâng cao nhận thức xã hội về sản xuất và tiêu dùng bền vững để tư duy tuần hoàn thực sự đi vào đời sống.

Từ những thông điệp được khẳng định tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026, có thể thấy kinh tế tuần hoàn đang dần trở thành trụ cột của mô hình tăng trưởng mới ở Việt Nam. Khi được triển khai nhất quán và phù hợp với điều kiện từng địa phương, kinh tế tuần hoàn sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, bền vững trong kỷ nguyên số.

Việt An