Tổng thống Nga Vladimir Putin ra lệnh rút lực lượng khỏi Syria

Hãng tin Tass của Nga cho biết tối 14-3, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ra lệnh rút các lực lượng chính của Liên bang Nga khỏi Syria từ ngày 15-3.

Trong cuộc gặp với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu, ông Putin nói: "Tôi tin rằng các nhiệm vụ giao cho Bộ Quốc phòng, nhìn chung đã được thực hiện. Vì vậy tôi ra lệnh từ ngày 15-3 các đơn vị chính của quân đội chúng ta rút ra khỏi Cộng hòa Arab Syria. Các quân nhân, binh sĩ, sĩ quan của chúng ta đã cho thấy tính chuyên nghiệp, sự phối hợp, khả năng tổ chức chiến đấu cách xa lãnh thổ của mình". Ông Putin bày tỏ hy vọng việc bắt đầu rút quân đội Nga khỏi Syria sẽ là kích thích tốt đối với tiến trình đàm phán giữa các lực lượng chính trị ở Syria.

Ông Putin cho biết thêm lực lượng quân đội ở lại Syria sẽ tham gia giám sát thỏa thuận ngừng bắn. Tổng thống Putin đồng thời chỉ đạo Ngoại trưởng Lavrov tăng cường sự can dự của Nga trong việc tổ chức tiến trình hòa bình tại Syria.

Các máy bay chiến đấu của Nga tại căn cứ quân sự ở tỉnh Latakia, miền tây bắc Syria ngày 16-2. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Theo Reuters và AFP, ngày 14-3, Damascus và Moskva đã nhất trí về việc giảm bớt sự hiện diện của không quân Nga tại Syria, sau khi lực lượng này giúp quân đội Damascus giành được các ưu thế về quân sự. Theo Văn phòng Tổng thống Syria Bashar al-Assad, trong cuộc điện đàm giữa nhà lãnh đạo này và người đồng cấp Nga Vladimir Putin, hai bên đã nhất trí cho rằng động thái này "phù hợp với việc duy trì trạng thái ngừng giao tranh cũng như tình hình trên thực địa". Phía Nga cam kết tiếp tục ủng hộ Syria trong cuộc chiến "chống khủng bố".

Về phần mình, Điện Kremlin thông báo hai bên đã nhất trí việc Moskva sẽ duy trì căn cứ không quân Hemeimeem tại tỉnh Latakia để hỗ trợ giám sát lệnh ngừng bắn, cũng như một cơ sở hải quân tại thành phố cảng Tartous của Syria. Tuy nhiên, theo người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov, lãnh đạo hai nước trong cuộc điện đàm đã không đề cập đến tương lai của ông Assad.

Nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova ngày 16-3 cho rằng việc Nga rút phần lớn lực lượng vũ trang Nga khỏi Syria sẽ không làm suy yếu Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Bà Zakharova còn cho hay chủ đề chính trong chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Mỹ vào tuần tới sẽ là vấn đề Syria.

Quyết định rút lực lượng quân đội Nga đang tham chiến khỏi Syria được đưa ra một cách bất ngờ. Cho đến nay, điện Kremlin được cho là có những bước đi rất thận trọng ở Trung Đông, chính vì vậy quyết định rút quân tham chiến ở Syria vào thời điểm này của ông Putin được cho là khá khôn ngoan bởi cùng lúc sẽ giải quyết được 2 vấn đề về chính sách đối ngoại cũng như dành sự tập trung để giải quyết những khó khăn trong nước.

Đầu tiên, việc rút quân cho thấy thiện chí của Moskva trong việc duy trì lệnh ngừng bắn ở Syria (do Nga và Mỹ bảo trợ) không chỉ bằng lời nói mà bằng cả hành động. Cho đến nay, chiến dịch không kích chống IS của Nga tại Syria vẫn vấp phải sự phản đối của phe đối lập tại Syria vì họ cho rằng Nga không chỉ không kích chống IS mà còn nhằm vào cả những mục tiêu của phe đối lập với chính quyền của Tổng thống al-Assad. Với việc Nga tuyên bố rút quân, phe đối lập sẽ không còn lý do để công kích và đưa ra các yêu sách tại bàn đàm phán.

Thứ hai, động thái này của Nga cũng được cho là gửi “tín hiệu” tới Tổng thống Syria Bashar al-Assad rằng, sự trợ giúp của lực lượng Hàng không vũ trụ Nga không phải là vô hạn. Chính vì vậy, chính quyền của ông này cần phải tìm được tiếng nói chung với phe đối lập hoặc sẽ phải chiến đấu một mình. Đã có những đồn đại gần đây tại Damascus cho rằng, những chiến thắng liên tiếp trong thời gian gần đây của quân đội chính phủ Syria với sự trợ giúp của không quân Nga đã khuyến khích Tổng thống Syria al-Assad và những người ủng hộ ông này sẽ tiếp tục cuộc chiến cho đến khi họ giành được chiến thắng cuối cùng. Trên thực tế, điều này có vẻ đúng khi trong các cuộc đàm phán gần đây tại Geneva (Thụy Sĩ), đoàn đại biểu của chính quyền Syria tỏ ra rất tự tin. Chính vì vậy, quyết định của Tổng thống Putin có thể là một “lời nhắc nhở” đối với Damascus. Giờ thì Nga có cơ hội thể hiện mình là một lực lượng trung lập, vừa giúp Syria tránh khỏi nguy cơ sụp đổ, trong khi vẫn có thể tránh được việc phải tiếp tục chiến đấu cho chính thể của ông Assad vốn có những toan tính sai lầm mà Moscow đã nhiều lần nhắc đi nhắc lại.

Thứ ba, với việc rút phần lớn lực lượng tham chiến tại Syria, Nga đã gửi một tín hiệu tới phương Tây và các nước ở khu vực Trung Đông rằng Nga không có ý định biến Syria thành một “cái cớ” cho việc khôi phục ảnh hưởng của Nga tại Trung Đông như thời Liên Xô trước đây. Điều này sẽ làm giảm bớt sự nghi ngại của Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia vùng Vịnh - vốn “rất quan ngại” về việc Nga can thiệp quân sự vào Syria. Động thái rút quân của Kremlin cũng làm giảm thiểu những sự cố nguy hiểm tương tự như vụ chiến đấu cơ Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi cường kích Su-24 của Nga hồi cuối năm ngoái.

Cho đến nay, Moskva được cho là thực sự quan tâm đến việc cải thiện mối quan hệ với phương Tây - đối tác thương mại và đầu tư lớn của Nga. Đối với các nước vùng Vịnh, Moskva cũng luôn cố gắng để có thể tăng cường hợp tác về đầu tư, năng lượng và hạt nhân với các nước này. Tuy nhiên, sự khác biệt quan điểm và cuộc nội chiến Syria, đặc biệt là các cuộc không kích của Nga - vốn bị chỉ trích gay gắt trên các phương tiện truyền thông Arab - đã cản trở rất nhiều sự hợp tác kể trên.

Phi đội máy bay chiến đấu đầu tiên của Nga rời khỏi Syria. (Ảnh: Quân đội Nga)

Động thái tuyên bố rút một phần cơ bản lực lượng tham chiến tại Syria của Tổng thống Putin cũng được xem là nhằm phục vụ mục đích đối nội. Ngay từ những ngày đầu tiến hành chiến dịch không kích chống IS tại Syria, rất nhiều người Nga đã lo ngại nước này sẽ lặp lại “cuộc chiến Afghanistan” khi quân đội Liên Xô đã bị “sa lầy” ở đó trong nhiều năm và can dự vào một cuộc chiến tranh đẫm máu, không cần thiết. Chính vì vậy, việc Tổng thống Nga Putin ngăn chặn việc để xảy ra một cuộc chiến tương tự như vậy ở Syria sẽ nhận được sự đồng thuận lớn trong xã hội Nga.

Ngoài ra, có một lý do khác là chi phí cho các hoạt động quân sự tại Syria rất tốn kém. Trong bối cảnh giá dầu (nguồn thu chủ yếu của ngân sách Nga) ở mức thấp, các hoạt động quân sự này sẽ là một gánh nặng cho ngân sách quốc gia. Mặc dù cho đến nay chi phí cho các hoạt động quân sự tại Syria không được tiết lộ, nhưng việc giảm “gánh nặng” ngân sách được cho là rất phù hợp vào thời điểm hiện nay khi đã xuất hiện những chỉ trích điện Kremlin đang lãng phí ngân sách cho nhiều chính sách đối ngoại khác nhau.

Theo các nhà phân tích, dù tuyên bố rút quân nhưng chắc chắn Moskva sẽ không bỏ rơi chính quyền Syria. Với sự trợ giúp của Nga thời gian qua, không quân Syria được cho là đã khôi phục lại khả năng chiến đấu của mình và có thể đương đầu với khủng bố cũng như phe đối lập. Ngoài ra, vẫn còn một số cố vấn quân sự Nga ở lại Syria giúp huấn luyện lực lượng quân đội nước này cũng như sửa chữa, bảo trì các trang thiết bị quân sự. Quân đội Syria có thể duy trì khả năng chiến đấu của mình nhờ vào vũ khí, đạn dược do Nga cung cấp. Chính vì vậy sẽ không ai có thể cáo buộc Nga phản bội đồng minh.

Có vẻ như Nga đã tìm ra cách để được hưởng lợi hai lần từ việc tham gia giải quyết cuộc khủng hoảng Syria. Lần đầu là khi Nga bất ngờ tiến hành chiến dịch không kích chống IS và phô trương sức mạnh quân sự của mình tại Syria và lần thứ hai là khi Nga bất ngờ tuyên bố rút quân để giảm chi phí và mức độ rủi ro về quân sự của mình.

Hà Dương (Tổng hợp từ TTXVN, VOV)