Xuất khẩu - điểm sáng trong bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2010

Theo Bộ Công thương, xuất khẩu (XK) là điểm sáng nhất trong bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2010 với tổng kim ngạch XK đạt hơn 71 tỷ USD, tăng 25,5% so với năm 2009.
Thành công từ nhiều yếu tố
Tính đến ngày 30-12-2010, tổng kim ngạch XK cả năm đạt khoảng 71,6 tỷ USD, tăng 25,5% so với năm 2009 và vượt 18% so với chỉ tiêu Quốc hội đề ra, tăng 14,5 tỷ USD về giá trị. Có được kết quả ấy nhờ rất nhiều yếu tố.
Thứ nhất, năng lực cạnh tranh của các mặt hàng XK đã được nâng lên một bước. Quy mô XK được mở rộng, cơ cấu hàng XK đa dạng hơn. Có 18 mặt hàng đạt kim ngạch 1 tỷ USD trở lên, tăng 5 mặt hàng so với năm 2009 là: hạt điều, xăng dầu các loại, sản phẩm chất dẻo, dây điện cáp điện và phương tiện vận tải.

Mặt  hàng thủy sản có kim ngạch tăng mạnh

Bên cạnh các mặt hàng truyền thống thì nhiều mặt hàng XK mới cũng có kim ngạch tăng mạnh, chứng tỏ chủ trương phát triển mặt hàng XK mới từng bước phát huy hiệu quả, đồng thời năng lực sản xuất hàng XK của nền kinh tế nước ta ngày càng nâng cao, giá XK của hầu hết các mặt hàng đều tăng. Ngoài các mặt hàng có hàm lượng chế biến thấp, như: gạo, cà phê, cao su, dầu thô, than… được hưởng lợi nhờ giá thị trường thế giới tăng mạnh, thì nhiều mặt hàng khác có giá XK tăng khá, phản ánh hàm lượng chế biến trong sản phẩm XK được nâng lên một bước, trong đó phải kể đến các mặt hàng như: thủy sản, hàng dệt may, sản phẩm gỗ, chất dẻo, dây và cáp điện... Trong số các mặt hàng XK chủ lực, một số mặt hàng có kim ngạch XK tiếp tục xếp thứ hạng cao so với các nước XK trên thế giới, có khả năng ảnh hưởng đến thị trường thế giới, như: gạo và cà phê (đứng thứ hai thế giới về XK), cao su, hạt tiêu, hạt điều... 
Thứ hai, chất lượng tăng trưởng XK được cải thiện, cơ cấu hàng hoá XK đã có những chuyển dịch tích cực theo hướng tăng dần tỷ trọng nhóm hàng công nghiệp, chế tạo, nhóm hàng có hàm lượng công nghệ và chất xám cao, giảm dần XK hàng thô. Khối lượng XK tăng là dấu hiệu tích cực đối với xuất khẩu, thể hiện quy mô sản xuất được mở rộng, là yếu tố giúp duy trì tăng trưởng XK một cách bền vững.
Thứ ba, nhờ sự chỉ đạo, điều hành linh hoạt, nhạy bén và hiệu quả của Chính phủ, các Bộ, ngành và đặc biệt là nỗ lực của các hiệp hội ngành hàng, của cộng đồng DN nhằm tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất, xuất khẩu và kiềm chế nhập siêu.
Xu hướng xuất khẩu năm 2011
Bộ Công Thương nhận định, năm 2011 hoạt động XK có những thuận lợi nhất định: kinh tế thế giới phục hồi, trong đó có các thị trường XK truyền thống đang tạo điều kiện tốt hơn cho hàng hóa XK của Việt Nam; giải pháp đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu, kiểm soát nhập siêu đã từng bước phát huy tác dụng; nhiều sản phẩm công nghiệp và nhóm hàng hóa mới có khả năng tăng trưởng nhanh do kết quả của quá trình thu hút vốn đầu tư, đặc biệt là các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (lĩnh vực điện tử, linh kiện điện tử, máy tính, sản phẩm cơ khí…).
Tuy nhiên, trong năm 2011, hoạt động XK cũng sẽ gặp khó khăn, thách thức, như: cuộc khủng hoảng nợ công tại một số nước châu Âu tiếp tục diễn biến phức tạp và có ảnh hưởng không nhỏ đến kinh tế thế giới. Hơn nữa, xu hướng bảo hộ thương mại ngày càng tăng, các nước phát triển như Mỹ, EU sẽ đưa ra những chính sách ưu ái các công ty trong nước và hạn chế nhập khẩu các sản phẩm của nước ngoài. Bên cạnh đó, năng lực sản xuất nhiều mặt hàng nông sản, khoáng sản đã đến ngưỡng, khó có khả năng tăng trưởng cao như: lúa gạo, cà phê, cao su, thủy sản, dầu thô, than đá. Các DN sản xuất, XK vẫn đang gặp một số khó khăn liên quan đến giá cả nguyên liệu đầu vào gia tăng, do giá điện, than   và giá hàng hóa thế giới tăng; tình trạng thiếu lao động phổ thông cho một số lĩnh vực sản xuất như thủy sản, dệt may, da giày, đồ gỗ vẫn tiếp diễn; tình trạng thiếu điện vẫn xảy ra...
Những giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu, quản lý nhập siêu năm 2011
Năm 2011, Chính phủ giao cho ngành Công Thương phải bảo đảm tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa 10% so với năm 2010, tương đương với kim ngạch 78,8 tỷ USD; nhập siêu hàng hóa năm 2011 không vượt quá 18% so với tổng kim ngạch XK, tương đương 14,18 tỷ USD. Để thực hiện mục tiêu này, đối với XK, Bộ Công Thương đã đề ra 5 giải pháp trọng điểm ngắn hạn: tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương triển khai các biện pháp về đẩy mạnh XK, kiềm chế nhập siêu; tiếp tục phổ biến lợi thế từ các hiệp định khu vực mậu dịch tư do (FTA) để đẩy mạnh XK, giảm nhập siêu ở các thị trường có mức nhập siêu cao; đẩy mạnh các hoạt động đàm phán song phương, đa phương nhằm mở rộng thị trường XK; triển khai quy chế mới về việc xây dựng, quản lý và thực hiện Chương trình xúc tiền thương mại  Quốc gia; tập trung nâng cao công tác dự báo về sản xuất, thị trường và các điều kiện thương mại làm cơ sở cho việc chỉ đạo phát triển sản xuất, XK…

Sơ chế cà phê xuất khẩu

Bộ Công thương cũng đề xuất với Chính phủ 5 nội dung quan trọng để bảo đảm hoàn thành chỉ tiêu xuất, nhập khẩu trong năm 2011: Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài Chính phối hợp triển khai đồng bộ các giải pháp tài chính, tiền tệ để giảm lãi suất cho vay ngay trong quý I năm 2011; cung cấp vốn với lãi suất ưu đãi để thu mua tồn trữ một số mặt hàng nông sản XK; bổ sung thêm nguồn vốn cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam để các DN được vay vốn với lãi suất ưu đãi; đề nghị Chính phủ tăng lệ phí trước bạ lên 15-20% đối với mặt hàng ô tô nguyên chiếc từ 9 chỗ ngồi trở lên; không cho mua sắm từ nguồn vốn ngân sách các loại trang thiết bị, đồ dùng văn phòng, hàng tiêu dùng nhập khẩu mà trong nước sản xuất được.