Xác định các dạng câu hỏi đọc hiểu văn bản thơ trong đề thi THPT quốc gia

Thơ là thể loại quan trọng, chiếm tỷ lệ lớn trong chương trình Ngữ văn bậc THPT. Kể từ năm học 2013 - 2014, cấu trúc đề thi môn Ngữ văn của kỳ thi tốt nghiệp THPT bắt đầu có một phần dành cho thí sinh trả lời các câu hỏi đọc hiểu về văn bản thơ.

Có thể thấy là thí sinh rất lúng túng phần đọc hiểu văn bản thơ bởi như chính nội hàm vốn có của nó, thơ có những điểm đặc thù riêng không dễ chiếm lĩnh. Ngoài khả năng cảm thụ có tính năng khiếu của mỗi người, lĩnh hội văn bản thơ đòi hỏi phải nắm được một số kiến thức lý thuyết nền tảng, có phương pháp tiếp cận khoa học trên cơ sở hiểu biết vững vàng nội dung thể loại đã được học ở chương trình phổ thông; đồng thời dưới sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên đứng lớp, học sinh mới tìm thấy phương pháp tiếp cận hữu hiệu cho mình trong quá trình  trả lời các câu hỏi đọc hiểu về một văn bản thơ. Phần lớn thí sinh làm bài đọc hiểu văn bản thơ thường gặp nhiều khó khăn khi đọc hiểu, hơn nữa thời lượng giảng dạy và ôn tập trên lớp của giáo viên không đủ để giảng kỹ, giảng sâu về loại văn bản này.

Muốn trả lời tốt các câu hỏi đọc hiểu trong một văn bản thơ, trước hết học sinh phải xác định được các dạng câu hỏi thường gặp. Thông thường, khi cho một bài thơ hay một đoạn thơ, người ra đề bao giờ cũng xác định được đặc trưng thể loại mà đặt ra câu hỏi cho phù hợp. Dạng câu hỏi đọc hiểu văn bản nói chung rất đa dạng và phong phú, nhưng với văn bản thơ, chủ yếu xoay quanh các vấn đề như nêu nội dung chính mà văn bản thơ đó mang lại (thông điệp); xác định các biện pháp tu từ và tác dụng của chúng trong văn bản thơ; xác định thể thơ, nhịp điệu và cách gieo vần trong một văn bản thơ cụ thể; xác định phương thức biểu đạt trong văn bản thơ; viết một đoạn văn theo chủ đề có sẵn từ một văn bản thơ cho trước... Ngoài ra, có thể căn cứ vào từng văn bản thơ cụ thể, người ra đề có thể hỏi về hình ảnh, từ ngữ, vẻ đẹp của nội dung và hình thức bài thơ, đoạn thơ để thí sinh bám sát văn bản đó mà trả lời.

Xác định được các dạng câu hỏi cụ thể trong cấu trúc đề thi là một bước cực kỳ quan trọng của thí sinh khi chuẩn bị bước vào kỳ thi THPT quốc gia sắp tới. Điều đó giúp các em có được tư tưởng vững vàng, nắm được mục đích học tập, đồng thời biết đề ra những phương hướng giải quyết thiết thực cho từng phần, từng dạng câu hỏi cụ thể.

Lê Thành Văn