Iran tuyên bố tiếp tục thử tên lửa mới, bất chấp Mỹ trừng phạt

Bộ trưởng Quốc phòng Iran, Chuẩn tướng Hossein Dehqan ngày 18-1 tuyên bố Tehran sẽ thử nghiệm các loại tên lửa do chính nước này thiết kế và sản xuất trong tương lai gần, bất chấp các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với chương trình tên lửa của quốc gia Hồi giáo.

Ông Dehqan nói: "Bất kỳ nỗ lực nào nhằm áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Iran với những cái cớ vô lý là dấu hiệu tho thấy Mỹ tiếp tục thực hiện chính sách thù địch đối với Iran cũng như một nỗ lực vô ích nhằm phá hoại sức mạnh quốc phòng của Tehran".

Cùng ngày, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Hossein Jaberi Ansari tuyên bố các biện pháp trừng phạt của Mỹ nhằm vào chương trình tên lửa đạn đạo của Iran là bất hợp pháp, đồng thời khẳng định rằng chương trình tên lửa của Tehran chưa bao giờ được thiết kế để có thể mang theo các vũ khí hạt nhân.

Ảnh minh họa. (Nguồn:ibtimes.com)

Trước đó hôm 17-1, Bộ Tài chính Mỹ đã liệt 11 cá nhân và tổ chức vào danh sách đen chịu trừng phạt vì đã hỗ trợ Iran thử tên lửa tầm trung hồi tháng 10-2015. Theo đó, Mỹ cấm cửa các định chế tài chính và doanh nghiệp Mỹ làm ăn với các cá nhân và tổ chức này. Mỹ cho rằng, Iran đã vi phạm Nghị quyết của Liên hiệp quốc về hạn chế phát triển tên lửa hạt nhân.

Lệnh trừng phạt mới được đưa ra trong bối cảnh Iran vừa tuyên bố thả 6 công dân Mỹ cũng như việc Mỹ và Liên minh châu Âu dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt đối với Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của nước này. Tổng thống Mỹ Barack Obama nhấn mạnh, các biện pháp trừng phạt của Mỹ không liên quan đến thỏa thuận hạt nhân ký kết ngày 14-7-2015, có hiệu lực hôm 16-1. “Chúng tôi nhận ra rằng, vẫn còn những khác biệt sâu sắc giữa Mỹ và Iran. Chúng tôi vẫn có các biện pháp trừng phạt Iran vì những hành vi vi phạm nhân quyền, ủng hộ khủng bố và chương trình tên lửa đạn đạo của nước này. Và chúng tôi sẽ tiếp tục thực thi các biện pháp trừng phạt  mạnh mẽ”, ông Obama nói.

Các biện pháp trừng phạt mới đã được Bộ Tài chính Mỹ soạn thảo từ vài tuần trước và dự định công bố hồi cuối tháng 12 năm ngoái nhưng sau đó lại quyết định hoãn công bố sau khi Ngoại trưởng Iran dọa nước này có thể dừng thực thi thỏa thuận trao đổi tù nhân (thỏa thuận này cuối cùng đã được thực hiện hồi cuối tuần trước).

Các vụ thử tên lửa của Iran đã đẩy chính quyền Tổng thống Obama vào tình thế tiến thoái lưỡng nan giữa lúc họ đang nỗ lực hoàn tất thỏa thuận hạt nhân lịch sử với Iran. Dù Iran tuyên bố tuân thủ thực thi thỏa thuận hạt nhân, các nghị sĩ Cộng hòa vẫn chỉ trích Tổng thống Obama chậm trễ trong việc gây sức ép lên Iran đối với những vấn đề khác, gồm các vụ thử tên lửa đạn đạo, tài trợ khủng bố và tạm giam 10 thủy thủ Mỹ do vi phạm lãnh hải Iran hồi tuần trước.

Như vậy, có thể thấy, mặc dù Mỹ đã dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran nhưng mâu thuẫn và sự ngờ vực giữa hai bên vẫn chưa kết thúc. Những mâu thuẫn này được cho là sẽ không chỉ cản trở hai bên hợp tác trong nhiều vấn đề khu vực và quốc tế mà còn cản trở hợp tác kinh tế giữa hai bên.

Trong khi đó, bất chấp việc cộng đồng quốc tế vừa dỡ bỏ các lệnh trừng phạt chống Iran, việc giá dầu liên tục lao dốc và hoạt động kinh tế nghèo nàn tại Iran khiến nước này không thu được lợi ích về mặt kinh tế.

Mỹ, Liên minh châu Âu đã dỡ bỏ những hạn chế đối với các hoạt động ngân hàng quốc tế, bán dầu và các chế phẩm từ dầu, lĩnh vực ôtô, bến cảng, bảo hiểm và hàng không của Iran. Giờ đây Iran được mở đường để trở lại "chiếu trên" của lĩnh vực kinh tế sau nhiều thập niên bị cô lập. Những người kiến tạo thỏa thuận hạt nhân với Iran cho rằng thời điểm lệnh trừng phạt được dỡ bỏ là bước ngoặt đối với Iran.

Tuy nhiên, trên thực tế, kinh tế Iran diễn biến ngày một xấu. Sau khi mất 2/3 giá trị trong 18 tháng qua, giá dầu hiện dưới 30 USD/thùng, mức thấp nhất trong 12 năm qua. Các nhà phân tích dự đoán giá dầu sẽ còn thấp trong một thời gian dài, khiến các quốc gia phụ thuộc vào bán tài nguyên như Iran khó có thể thanh toán các hóa đơn.

Giờ đây, nhờ được dỡ bỏ lệnh trừng phạt, Iran dự kiến ngay lập tức tăng sản lượng thêm 1 triệu thùng/ngày trong vòng 1 năm, càng làm bão hòa thị trường vốn đã dư thừa tới 1,5 triệu thùng mỗi ngày. Trong khi đó, những đối thủ của Iran trong lĩnh vực cung cấp dầu là Saudi Arabia và Nga chắc chắn không muốn nhường chỗ cho Iran trên thị trường dầu. Đặc biệt, Saudi Arabia đang bơm khối lượng dầu kỷ lục nhằm mục đích gạt các nhà sản xuất khác khỏi thị trường. Ngoài ra, do sự thù địch giữa Iran và Saudi Arabia, nước sản xuất hàng đầu trong Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC), nên tổ chức này sẽ không thể tìm kiếm sự hợp tác với Iran nhằm tăng giá dầu cũng như lợi nhuận.

Cơ sở khai thác và lọc dầu ở Mahshahr, tỉnh Khuzestan, miền Nam Iran. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Các điều kiện kinh tế nghèo nàn của Iran là điểm bất lợi khác của nước này. Tổ chức Minh bạch Quốc tế xếp Iran đứng thứ 136 trong bảng xếp hạng chỉ số tham nhũng tại 175 nước, và Iran đứng đầu danh sách các quốc gia rửa tiền và có nguy cơ tài trợ cho khủng bố do Viện Quản lý Basel đánh giá. Bên cạnh đó, Ngân hàng Thế giới xếp Iran đứng thứ 118 trong số 119 nước có tên trong báo cáo hằng năm của họ có tên "Kinh doanh sa sút."

Tháng trước, IMF đã đưa ra dự đoán rất ảm đạm về tốc độ tăng trưởng GDP của Iran, có thể chỉ đứng ở mức khoảng 0% trong tài khóa 2015-2016 trong khi tỷ lệ thất nghiệp tăng khoảng 1,5%, nhập khẩu giảm 10%. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng khuyến cáo Tehran cần chú ý tới nợ công đang tăng vọt và hệ thống ngân hàng đang rối loạn.

Hàng loạt rủi ro đi kèm với hoạt động kinh doanh tại Iran sẽ khiến các ngân hàng quốc tế tiếp tục đứng ngoài nước này. Đáng chú ý, nhiều trong số những ngân hàng lớn trường vốn của châu Âu từng bị phạt tổng cộng hàng tỷ USD vì theo quy định của Bộ Tư pháp Mỹ, các ngân hàng này khi có hoạt động thanh toán với phía Mỹ thì phải có cam kết là không giao dịch với Iran. Hiện những ngân hàng này vẫn bị cấm trở lại hoạt động tại Iran.

Việc các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ khó có thể giải quyết được những vấn đề kinh tế "thâm căn cố đế" của Iran. Và dù cho Iran gia nhập hệ thống tài chính toàn cầu, những khó khăn kinh tế vẫn sẽ là trở ngại đối với cả thỏa thuận hạt nhân lẫn tham vọng làm bá chủ khu vực của Iran.

Hồng Hải (Tổng hợp từ VOV, TTXVN)