Lãnh đạo EU thông qua kế hoạch hành động về người di cư

Ngày 3-2, lãnh đạo các nước EU đã nhất trí về kế hoạch hành động nhằm ngăn dòng người di cư ồ ạt từ Libya vào châu Âu qua Địa Trung Hải.

 

Những động thái này của Liên minh châu Âu (EU) diễn ra trong bối cảnh khu vực này đang phải đối mặt với nhiều thách thức đe dọa tới sự tồn tại của thể chế gần 60 năm tuổi.

 

Phát biểu với báo giới, Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Donald Tusk nhấn mạnh, mục đích chính của Hội nghị thượng đỉnh EU ngày 3-2 tại thủ đô Valletta của Malta là ngăn chặn dòng người di cư bất hợp pháp từ Libya tới châu Âu. Châu lục này sẽ thúc đẩy triển khai các biện pháp hành động cụ thể bổ sung để đối phó hiệu quả hơn với các mạng lưới buôn người.

Tuyến đường biển ở trung Địa Trung Hải là tuyến đường chết chóc nhất đối với người di cư trong năm 2016. (Ảnh: Reuters)

Theo dự thảo, Liên minh châu Âu sẽ ưu tiên huấn luyện và trang bị cho lực lượng bảo vệ bờ biển của Libya, nỗ lực triệt phá các đường dây buôn người, hỗ trợ phát triển các cộng đồng địa phương tại Libya, tăng cường khả năng đáp ứng điều kiện sống cho người di cư ở Libya và hỗ trợ các tổ chức quốc tế chịu trách nhiệm về người di cư.

 

EU cũng cho biết sẽ tăng cường hỗ trợ tài chính cho kế hoạch này thông qua các gói Viện trợ Phát triển (ODA) dành cho châu Phi, trị giá 31 tỷ euro trong năm tài khóa này, cũng như các dự án đang được triển khai.

 

Để đáp ứng các khoản kinh phí khẩn cấp hiện tại cũng như trong năm 2017, Ủy ban châu Âu đã quyết định huy động thêm một khoản 200 triệu euro cho Quỹ Cánh cửa Bắc Phi và dành ưu tiên cho các dự án liên quan đến người di cư tại Libya.

 

Tuy nhiên, nội dung cốt lõi của kế hoạch này, theo đó ngăn dòng người di cư ngay trong lãnh hải Libya, đã vấp phải sự chỉ trích của các nhóm nhân quyền cảnh báo việc này sẽ đẩy phụ nữ và trẻ em phải đối mặt với điều kiện sống tồi tệ ở các trại tị nạn cũng như đối mặt với các nguy cơ xâm hại tình dục, bạo lực, bóc lột lao động hoặc bị buộc phải hồi hương.

 

Trong khuôn khổ hội nghị, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu cũng tìm kiếm một lập trường chung về Tổng thống Mỹ Donald Trump. Một số nhà lãnh đạo EU nhấn mạnh sự khác biệt cơ bản giữa lập trường của khối và cách thức mà ông Trump muốn ngăn chặn dòng người di cư và tị nạn từ các nước có người Hồi giáo chiếm đa số.

 

Các nhà lãnh đạo EU nhóm họp tại Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ở Malta với nỗ lực "vực dậy" khối này trước một loạt thách thức hiện nay. Đây là hội nghị mới nhất trong một loạt những hội nghị khẩn cấp được triệu tập kể từ khi nước Anh quyết định rời Liên minh châu Âu hồi tháng 6 năm ngoái, cùng với đó là sự kiện ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ càng củng cố quan điểm cho rằng EU đang ở vào một thời khắc quyết định trong lịch sử tồn tại của khối này.

 

Theo các số liệu của Italy, chỉ riêng trong tháng 1 năm nay, khoảng 4.480 người di cư đã được cứu nguy ở Địa Trung Hải và được đưa đến nước này. Trong khi đó, Liên hiệp quốc cho biết, hơn 220 người di cư đã bị thiệt mạng hoặc mất tích ở Địa Trung Hải. Theo thống kê, hơn 181.000 người di cư và tị nạn, đa số sử dụng Libya là điểm xuất phát, đã đến EU trong năm 2016 thông qua tuyến đường biển ở trung Địa Trung Hải. Tổ chức Di trú Quốc tế (IOM) cho biết tuyến đường biển ở trung Địa Trung Hải là tuyến đường chết chóc nhất đối với người di cư trong năm 2016, với 4.576 người đã thiệt mạng trên tuyến đường này.

 

Trước đó, vào ngày 2-2, Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC) Donald Tusk đã cam kết đóng cửa tuyến đường di cư trên Địa Trung Hải, nối Libya và Italy, nhằm ngăn chặn dòng người di cư bất hợp pháp. 

 

Phát biểu họp báo sau cuộc gặp với Thủ tướng Libya Fayez Serraj tại Brussel, ông Tusk nói: "Hiện đã đến lúc đóng cửa tuyến đường từ Libya đến Italy. Tôi vừa có cuộc trao đổi lâu với Thủ tướng Italy Paolo Gentiloni về vấn đề này hôm 1-2 và tôi có thể  bảo đảmvới các bạn rằng điều đó nằm trong khả năng của chúng tôi".

 

Ông Tusk đồng thời nhấn mạnh Liên minh châu Âu (EU) và Libya có chung lợi ích trong việc giảm số lượng những người di cư trái phép, liều mạng vượt Trung Địa Trung Hải. 

 

Hiện EU dành sự quan tâm lớn hơn đến tuyến đường trung tâm Đại Trung Hải này sau khi số người xin tị nạn giảm mạnh trên tuyến phía Đông Đại Trung Hải kể từ khi thỏa thuận về người di cư giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ có hiệu lực hồi năm ngoái.

 

Thủ tướng Italy Paolo Gentiloni và Thủ tướng Chính phủ đoàn kết Libya Fayez Al-Serraj ngày 2-2 đã ký bản ghi nhớ về hợp tác nhằm ngăn chặn dòng người di cư bất hợp pháp, chống nạn buôn người cũng như tăng cường kiểm soát đường biên giới giữa hai nước.  

Người di cư được lực lượng cứu hộ cứu sau khi tàu của họ bị đắm tại Biển Địa Trung Hải. (Nguồn: AP/TTXVN)

Vào ngày 1-2, Italy cũng cam kết lập một quỹ trị giá 200 triệu euro (215 triệu USD) để tài trợ cho một số nước châu Phi, giữa lúc Rome tìm cách ngăn chặn dòng người di cư đang mạo hiểm sinh mạng của họ ở Địa Trung Hải để tìm đường đến châu Âu. Không giống những cam kết tài trợ khác của châu Âu, vốn nhằm mục tiêu giải quyết tận gốc các nguyên nhân dẫn đến tình trạng người di cư, quỹ của Italy là nhằm tìm cách thúc đẩy nỗ lực của các lực lượng an ninh châu Phi trong cuộc chiến chống buôn người và di cư bất hợp pháp.

 

Ngoại trưởng Italy Angelino Alfano cho biết quỹ trên mang tên Quỹ châu Phi chủ yếu sẽ được dùng để tài trợ cho Nigeria, Libya và Tunisia - ba điểm xuất phát và quá cảnh chính đối với đa số người di cư châu Phi đang tìm cách vượt Địa Trung Hải để đến các đường bờ biển của Italy. Khoản tài trợ của Italy sẽ giúp hỗ trợ lực lượng an ninh của các nước châu Phi giám sát các đường biên giới. Italy sẽ cung cấp thiết bị, công cụ kỹ thuật và huấn luyện cho các lực lượng an ninh địa phương căn cứ theo yêu cầu. 

 

Ngày 1-2, đại diện các nước thành viên EU cũng đã nhất trí gia hạn các hoạt động kiểm soát biên giới khẩn cấp bên trong khu vực đi lại tự do Schengen thêm 3 tháng, tức đến giữa tháng 5 tới. 

 

EU đưa ra quyết định trên trong bối cảnh vấn đề người di cư và an ninh tiếp tục chi phối chương trình nghị sự chính trị của liên minh này. Khu vực tự do đi lại Schengen đã sụp đổ sau khi khoảng 1,5 triệu người tị nạn và di cư đến EU trong năm 2015 và 2016, khiến liên minh này gặp nhiều khó khăn trong việc  bảo đảm an ninh và chu cấp cho họ. Từ đó, Đức, Áo, Thụy Điển, Đan Mạch và Na Uy đã bắt đầu áp đặt các biện pháp kiểm soát biên giới khẩn cấp từ tháng 9-2015, và những nước này tiếp tục nhận được sự ủng hộ cho việc duy trì những biện pháp như vậy. 

 

Như Hồng ( Theo VOV, TTXVN)