Phòng ngừa bệnh sán chó

Sán chó (còn gọi là giun chó, giun đũa chó) có tên khoa học là Toxocara canis. Sán chó có hình tròn, dài giống như giun đũa ở người. 

Trên thực tế, đa số người bị nhiễm sán chó thường không có các triệu chứng điển hình mà rất dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như da bầm tím, nổi những mụn nhỏ, mệt mỏi, đau bụng, ăn không ngon, giảm cân, ho, khò khè như bị suyễn...; chỉ khi có các biến chứng, tổn thương, viêm nhiễm một cơ quan nào đó trên cơ thể và xét nghiệm máu mới biết được. Gần đây trong kiểm tra sức khỏe, có những trường hợp chẩn đoán không ra bệnh, siêu âm cũng không phát hiện được và chỉ xét nghiệm máu mới phát hiện bệnh nhân bị nhiễm sán chó. Chị Nguyễn Thị Thu Trang (huyện Ea Kar) thấy cơ thể mình thỉnh thoảng nổi đầy hạt như bị rôm nên chị đã đi khám da liễu nhưng không phát hiện bệnh gì. Theo tìm hiểu trên mạng Internet, chị tới Viện Sốt rét - côn trùng - kí sinh trùng Quy Nhơn  làm các xét nghiệm máu và kết quả chị bị sán chó. Trường hợp khác là chị Phan Thị Hoa ở TP. Buôn Ma Thuột. Khi thấy hai cánh tay thỉnh thoảng lại nổi mụn li ti và gây ngứa, chị đi xét nghiệm máu và phát hiện mình bị sán chó.

Một nghiên cứu của Bệnh viện Nhi Đồng 2 cho thấy, đa số bệnh nhân nhập viện có biểu hiện về thần kinh. Triệu chứng lâm sàng thường gặp nhất trong giai đoạn đầu và khi phát bệnh là nhức đầu và động kinh, tiếp đến là bầm da, yếu liệt, rối loạn tiêu hóa, mờ mắt... Biểu hiện lâm sàng của bệnh dễ bị nhầm với một dạng ung thư võng mạc.

Sán chó trưởng thành sống trong ruột non của chó. Trứng sán theo phân ra đất phát triển thành ấu trùng, phát tán trong môi trường rồi nhiễm vào thức ăn, nước uống của người. Trong cơ thể người, trứng sán chó nở thành ấu trùng nhưng không phát triển thành sán trưởng thành do cơ thể con người không phải là ký chủ của nó. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, ấu trùng sẽ chui qua thành ruột non theo đường máu đến các cơ quan nội tạng khác như gan, phổi, mắt,... và gây bệnh ở các nơi này. Ấu trùng di chuyển đến phổi gây viêm phổi, đến mắt gây viêm xung quanh mắt hay gây bệnh ở võng mạc của mắt làm giảm thị lực, có thể làm mù mắt. Các cơ quan như mắt, não bộ…bị tổn thương có khi phải giải phẫu nhưng nhiều thì khó chữa khỏi hoàn toàn. Ấu trùng cũng có thể xâm nhập qua da (nhất là da non) gây hội trứng “ấu trùng di chuyển ngoài da”.

Để chẩn đoán có bị nhiễm sán chó hay không phải xét  nghiệm huyết thanh chẩn đoán Elisa tìm kháng thể chống lại sán chó. Không xét nghiệm phân vì trứng của sán chó không có trong phân người. Sau khi điều trị, làm thử nghiệm Elisa có thể cho kết quả dương tính (+)  hằng năm do kháng thể ký sinh trùng sán chó có thể tồn tại trong máu vài năm sau đó. Vì vậy, khi bị nhiễm sán chó, sau khi điều trị cần làm xét nghiệm máu 3 tháng/1 lần cho đến khi kết quả hoàn toàn âm tính (-).

Vấn đề điều trị cần tùy thuộc vào diễn biến lâm sàng của bệnh nhân. Khi dùng thuốc, bệnh nhân phải tuân thủ theo sự chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý mua thuốc về uống. Sán chó có thể điều trị khỏi nhưng sẽ bị tái phát nếu bị nhiễm trở lại.

Để phòng ngừa bị nhiễm sán chó, cần:

Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Rửa tay sạch trước khi ăn, nhà cửa phải được lau dọn sạch sẽ, ăn sạch, uống chín, nếu ăn rau sống phải rửa sạch dưới vòi nước đang chảy.

Không cho trẻ chơi đùa hay ngủ chung với chó, mèo và nên có nơi nuôi chó, mèo riêng biệt.

Nên tắm và xổ giun định kỳ cho chó.

Thu gom, xử lý phân chó như phân người, không để chó ỉa bậy khắp nơi.

Khi nghi ngờ mình hoặc người thân bị sán chó nên đưa đến các cơ sở y tế để được khám và hướng dẫn nơi điều trị. Tại khu vực miền Trung, Tây Nguyên, bệnh nhân nên đến Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Quy Nhơn để khám và điều trị.

Hồng Vân