Y Moan và một trái tim... hát

“Ở nơi ấy tôi đã thấy trên ngọn núi cao có hai người, chỉ có hai người yêu nhau. Họ đã sống không mùa đông, không mùa nắng mưa, có một mùa, chỉ có một mùa yêu nhau” (Giấc mơ Chapi). Còn ở Nghệ sĩ Ưu tú Y Moan, với nghệ thuật chỉ có một niềm đam mê cháy bỏng đó là âm nhạc…
Giọng ca truyền lửa 
Y Moan Ênuôl sinh năm 1957 tại buôn Dhă, xã Lạc Giao, thị xã Buôn Ma Thuột (nay là buôn Dhă Prong, xã Cư Êbur, TP. Buôn Ma Thuột). Cha mẹ Y Moan nghèo, đông con, 7 anh em chỉ quen với việc chăn trâu, làm nương làm rẫy. Cơ duyên đưa Y Moan đến với con đường âm nhạc rất tình cờ khi các nhạc sĩ Kpa Púi và Ama Nô, trưởng, phó Đoàn Văn công B3 trong một lần vào buôn chơi, ngạc nhiên nghe Y Moan hồn nhiên hát, giọng vang khỏe và đầy sinh lực, đậm chất Tây Nguyên. Kpa Púi và Ama Nô mê lắm, đã đón Y Moan đi theo đoàn.
Cuối 1976 , Y Moan tham gia Hội diễn ca múa chuyên nghiệp các tỉnh tại Quy Nhơn. Với “Gánh thóc vào kho”, sáng tác của nhạc sĩ Ama Nô, Y Moan đã đoạt Huy chương Vàng, phần thưởng đầu tiên ghi nhận tài năng và mở màn cho hàng loạt giải thưởng của anh mà để thống kê lại cũng chẳng thể đếm hết, nhớ chính xác tất cả có bao nhiêu huy chương. Khi giọng hát của Y Moan chính thức được trình làng trên sân khấu chuyên nghiệp, giới ca sĩ nghe chất giọng Y Moan mà “thèm” và có người đã từng nhận xét: Bẩm sinh âm vực đã rộng hơn 2 bát độ, vút lên tới sí, rớt thẳng xuống là nhẹ nhõm như không, sang trọng, mạnh mẽ, nội lực dồi dào như nước nguồn Sêrêpôk.

Y Moan "say" trong từng điệu nhạc. Ảnh: Hoàng Gia

 

Hát giữa mọi người không ngại ngần, không chỉ hát dưới ánh đèn sân khấu, với cây đàn ghi ta, Y Moan đã đi khắp các buôn làng Tây Nguyên để hát cho đồng bào mình nghe. Và trong không gian sân khấu là sương là gió, là nắng, là ánh lửa bập bùng, khán giả là những con người vô cùng bình dị, giọng hát của Y Moan vẫn thăng hoa, có chất, có vị riêng, mạnh mẽ, hoang dã, bí ẩn và mê hoặc lạ lùng. Tiền cát-sê cho mỗi sô diễn ấy có khi chỉ là gùi bắp hay vài quả trứng nhưng chẳng so đo tính toán, chẳng nghĩ đến việc phải giữ giọng, Y Moan cứ hồn nhiên hát, phục vụ hết mình. Chuyện Y Moan độc diễn, làm "một tăng" 20 bài, hát đứt cả dây đàn, hát đến phun ra máu và phải đi bệnh viện cấp cứu đã trở thành “huyền thoại”.  Đến mức như nhạc sĩ Nguyễn Cường phải thốt lên: “Hát như thể hát lần cuối rồi giải nghệ. Hát như đánh bạc đến hào cuối cùng”.

Nhớ đến Y Moan, nhớ về một trái tim... hát

Trong tiếng hát của Y Moan, người ta nghe có hơi thở của núi rừng, có tiếng ào ào thác đổ, có sức ấm nóng của ánh lửa nhà dài, có âm hưởng ngân vang của tiếng cồng tiếng chiêng, có tình yêu da diết với Tây Nguyên, một Tây Nguyên nắng gió bao đời nhưng dường như vẫn cất giấu những điều bí ẩn cho riêng mình. Nghe anh hát, người ta thấy yêu M’Drak, yêu khí chất của những chàng trai Êđê, cảm thương những đôi chân trần của người cha đi lượm từng hạt thóc lo cho con bữa cơm chiều, thấy thực sự xôn xang, mênh mang về cao nguyên đại ngàn hùng vĩ…
Yêu hết mình bằng tình yêu âm nhạc

Y Moan (giữa) trong phòng thu tại gia đình những ngày cuối tháng 6.

Tin Y Moan ốm nặng khiến nhiều người mê tiếng hát anh sửng sốt. Không thể tin một Y Moan mới đây còn mạnh mẽ dữ dội trong chương trình “Hãy góp một tiếng nói bảo vệ môi trường”, một Y Moan cháy bỏng dung dị, sâu lắng trong “Niềm tin trong tôi” của nhạc sĩ Linh Nga Niê Kđăm tại Lễ kỷ niệm 35 năm Buôn Ma Thuột giải phóng, giờ phải đối mặt với bạo bệnh ung thư dạ dày. Trân trọng một giọng ca quý hiếm của Tây Nguyên, các nhạc sĩ Nguyễn Cường, Nguyễn Ngọc Thiện, Thế Hiển, Trần Tiến, ca sĩ Siu Black... thường xuyên chia sẻ, thăm hỏi, động viên anh. Nhưng dường như chính tình yêu âm nhạc đã trở thành sức mạnh nội lực kỳ diệu để Y Moan không bi quan, vẫn rừng rực lửa khi tâm sự với người thân, bạn bè, đồng nghiệp rằng: “Cuộc đời hết nắng rồi mưa ấy mà!” Giấu đi từng cơn đau ngày đêm dày vò, gặp anh vẫn thấy khí chất của chàng Đam San mê đắm vô cùng với cây đàn, tiếng hát. Y Moan vẫn say sưa kể lại những kỷ niệm trên con đường âm nhạc của mình với từng chi tiết, từng tên gọi chính xác. Và anh bày tỏ niềm hạnh phúc và biết ơn khi nhắc đến nhạc sĩ Nguyễn Cường mà anh gọi là người anh, người thầy. Bởi trong giới nghệ sĩ ai cũng biết đỉnh cao nghệ thuật cuả Y Moan gắn liền với tên tuổi của nhạc sĩ Nguyễn Cường, chính xác hơn là những ca khúc của nhạc sĩ Nguyễn Cường.

Y Moan say sưa khi kể lại những kỷ niệm trên con đường ca hát. Ảnh: Đ.T

Hơn 30 năm trên con đường ca hát, Y Moan được đánh giá là bậc đàn chú đàn anh của những ca khúc hát về Tây Nguyên như: Đến với cao nguyên, Ngã 6 Ban Mê, Ơi M’Drak, Giấc mơ Chapi, Đôi chân trần... Nhắc đến Y Moan người ta nhớ đến Tây Nguyên, nhắc đến Tây Nguyên người ta nhớ đến Y Moan. Mơ ước của anh là sẽ tìm kiếm và đào tạo thêm những con em người dân tộc mình hát hay hơn nữa về Tây Nguyên. "Đất là bầu sữa mẹ, rừng là tâm hồn của bài hát, sông là huyết máu của văn hóa. Còn văn hóa là còn dân tộc. Còn dân tộc thì còn nương, còn rẫy. Tôi muốn làm một điều nho nhỏ cho đồng bào Tây Nguyên”, Y Moan tâm sự.
Chỉ với một tình yêu âm nhạc, chỉ với một ước nguyện trở thành hướng dẫn viên thông qua tiếng hát của mình giới thiệu cùng khắp bạn bè bốn phương về một Tây Nguyên hùng vĩ, giàu bản sắc văn hóa, con người Tây Nguyên bất khuất kiên cường, ngay trong thời điểm những cơn đau hành hạ, Y Moan vẫn cùng hai con trai đem hết tâm huyết để thực hiện một album của riêng mình tại phòng thu của gia đình.  Album với 12 ca khúc của các nhạc sĩ như Y Phôn K’sơr, Kpa Púi, Ama Nô, Nguyễn Cường, Linh Nga Niê K’đăm… Đó cũng sẽ là album đầu tay trong suốt chặng đường ca hát anh đã ấp ủ giờ mới thực hiện. Và như Y Moan chia sẻ album có thể không được như mong muốn nhưng là sự chưng cất của bao vui buồn, bao tâm sự, là món quà nhỏ của người con Tây Nguyên dâng tặng Tây Nguyên.
Niềm đam mê đã ngấm vào máu thịt của người nghệ sĩ để làm nên một giọng ca Y Moan với đầy đủ tinh chất của Tây Nguyên, một Tây Nguyên hùng vĩ và bí ẩn. Người hâm mộ không chỉ biết đến một Y Moan hát bằng năng khiếu mà còn bằng cả tấm lòng, trái tim, một trái tim yêu Tây Nguyên.