Những người giữ hồn điệu then

Hàng chục năm nay, nghệ nhân Mao Văn Cỏn (Thôn 1- xã Hòa Phú - TP. Buôn Ma Thuột) cùng đội văn nghệ hát then - đàn tính thôn vẫn đều đặn sinh hoạt, với mong muốn giữ lại những nét đẹp trong văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Thôn 1, xã Hòa Phú là nơi cư trú của phần lớn đồng bào dân tộc Thái từ các tỉnh Lạng Sơn và Lai Châu di cư vào trước ngày giải phóng. Lập nghiệp trên vùng đất mới, cuộc sống có nhiều thay đổi, nhiều người ở đây, đặc biệt là lớp trẻ đã dần quên loại hình nghệ thuật diễn xướng độc đáo của dân tộc mình là hát then - đàn tính. Trước nguy cơ đó, nghệ nhân Mao Văn Cỏn đã tập hợp những người biểu biết ít nhiều về loại hình nghệ thuật này để thành lập đội văn nghệ hát then - đàn tính. Đội gồm 8 người, do nghệ nhân Mao Văn Cỏn làm đội trưởng chơi đàn tính và 7 phụ nữ múa, hát then. Họ không qua trường lớp nào nhưng rất thích hát then, ban ngày vẫn lên rẫy, tối về, các thành viên lại gặp nhau hát để chia sẻ niềm vui. Những lúc rảnh rỗi, nghệ nhân lớn tuổi còn dạy hát then cho lớp trẻ trong thôn hoặc nói chuyện về hát then cho con cháu nghe. Từ ngày thành lập đội, mỗi lần thôn, xã có sự kiện gì, hay các lễ hội của người Thái, không thể thiếu những tiết mục diễn xướng góp vui của các ông then, bà then trong đội. Những khi biểu diễn nếu cần nhiều người hát, múa thì các thành viên trong đội phải dạy “cấp tốc” cho các chị em khác để họ cùng tham gia.

Nghệ nhân Mao Văn Cỏn và cây đàn tính gia bảo.

Những ngày này, đội đang tập luyện chuẩn bị biểu diễn phục vụ bà con trong dịp Lễ 30-4 và 1-5 sắp tới. Dù bận rộn với công việc hàng ngày, nhưng hơn 20 năm nay, bà Lò Thị Giang chưa vắng một buổi biểu diễn nào của đội. Bà chia sẻ: Qua các buổi sinh hoạt, biểu diễn hát then mọi người lại có dịp gặp gỡ trò chuyện với nhau, được hát, múa mang lại niềm vui cho mọi người, các thành viên trong đội đều thấy hạnh phúc. “Tiếng lành đồn xa”, các hoạt động của đội văn nghệ hát then - đàn tính thôn 1, Hòa Phú dần dần được nhiều người biết đến; đội thường xuyên được tỉnh, thành phố mời biểu diễn, giao lưu văn hóa, văn nghệ với các địa phương khác. Bên cạnh đó, đội còn tham gia nhiều chương trình, liên hoan văn hóa văn nghệ các dân tộc thiểu số và đoạt được nhiều giải thưởng: Huy chương Vàng Hội diễn văn nghệ quần chúng nông dân tỉnh Dak Lak năm 1998; giải A Hội trại văn hóa lần 3 huyên Cư Jút (thuộc tỉnh Dak Lak cũ) năm 2000; Huy chương Bạc tại Liên hoan nhạc cụ dân tộc, dân ca, dân vũ, dệt thổ cẩm tỉnh Dak Lak lần 2 năm 2001, giải Nhất diễn tấu nhạc cụ dân tộc chào mừng kỷ niệm 105 Buôn Ma Thuột hình thành và phát triển, 35 năm chiến thắng Buôn Ma Thuột năm 2010…

Anh Phan Quang Thanh, cán bộ phụ trách văn hóa thông tin của xã cho biết: hoạt động của đội văn nghệ hát then – đàn tính rất đáng ghi nhận, qua đó đã góp phần rất lớn vào việc gìn giữ những nét đẹp văn hóa của người Thái ở địa phương. Tuy nhiên, nghệ nhân Mao Văn Cỏn vẫn canh cánh nỗi lo: Những người biết về nghệ thuật dân gian này ở đây không còn nhiều, trong khi đó, thế hệ con cháu chẳng mấy ai quan tâm đến hát then – đàn tính nữa(!)