Khố hoa

Đối với người đàn ông các dân tộc vùng Trường Sơn - Tây Nguyên, tấm khố vẫn được lưu giữ như là trang phục truyền thống đặc trưng nhất của cả một khu vực. Nó vẫn được sử dụng trong các lễ hội, thậm chí trong sinh hoạt  thường ngày ở các người già. Người M’nông có nhiều loại khố khác nhau: Khố trắng, khố đen, khố hoa, trong đó khố hoa là loại khố có giá trị nhất.

 

Lúc đầu, chiếc khố được làm bằng sợi vỏ cây, thô rám, không màu mè, cốt để che nửa phần dưới của cơ thể, sau này mới được chải chuốt, thêm thắt bởi sợi bông, chỉ màu để làm cho khố chắc hơn, đẹp hơn. Khố trắng có 2 loại: Chiếc khố dệt bằng sợi vỏ cây, gọi là troi djăr, chiếc khố dệt bằng chỉ trắng, gọi là troi bok, chiếc khố này chỉ dài từ một đến hai vòng lưng, người nghèo thường vận loại khố này. Khố đen dệt bằng chỉ màu đen, có hoa văn ở hai đầu dải khố, đầu cùng khố se thành chùm sợi. Tấm khố này dài từ 3 đến 5 vòng lưng. Đây là loại khố phổ biến trong cộng đồng.

Các chàng trai M’nông trong trang phục khố hoa.

Khố hoa của đàn ông M’nông dệt bằng chỉ đen, hai đầu có dệt hoa văn, phía cuối hai đầu khố có kết hoa bạc hoặc đồng, hay hạt cườm màu ngũ sắc, chiếc khố này gọi là troi nhong, dài từ 5 đến 7 vòng lưng. Người giàu sang mới quấn loại khố này. Ở các đuôi khố còn treo nhiều chiếc lục lạc nhỏ gọi là rlêm và vài chiếc lục lạc to gọi là ryu. Khi đi đường hai đuôi khố đưa qua đưa lại, những chiếc lục lạc to nhỏ chạm vào nhau hòa nhạc vang lên, chim chóc và thú rừng nghe tiếng nhạc lục lạc hoảng sợ bỏ chạy. Do đó, đi đường một mình mà quấn chiếc khố này thì không sợ cọp beo và thú dữ chặn đường. Bên cạnh dệt hoa văn và trang trí sắc màu rực rỡ, người M’nông Gar còn gắn kết, khâu đắp những bông hoa bạc lên chiếc khố. Người ta làm khuôn bằng gỗ rồi nấu kim loại nóng chảy đổ vào khuôn tạo những bông hoa bạc nhỏ li ti.

Khố hoa M’nông.

Những bông hoa bạc này được đính, khâu đắp vào đuôi khố tạo những hoa văn sáng lấp lánh. Quấn chiếc khố hoa khi đi dự lễ hội được mọi người kính trọng và mến phục, làm rạng rỡ, nở mặt nở mày cho vợ con. Người đàn ông nào mà quấn khố hoa, thiên hạ ai ai cũng khen vợ nhà biết dệt biết thêu, khéo tay kết những hạt cườm thành hoa.

 

Chiếc khố là bộ phận của văn hóa trang phục. Người quấn khố mang nét hoang sơ, gần gũi với thiên nhiên, núi rừng. Chiếc khố - một di ảnh văn hóa vật chất thời sơ sử vẫn tồn tại đến ngày nay và là một hiện vật sống của cả khu vực Trường Sơn - Tây Nguyên, trong đó, tộc người M’nông bảo lưu loại hình trang phục này sâu đậm nhất, thể hiện trong các khía cạnh của văn hóa truyền thống.