Những nếp nhà sàn ở buôn Tơng Rang

Buôn Tơng Rang, xã Cư Drăm nằm ở vùng đệm phía đông của dãy Chư Yang Sin, cách trung tâm huyện Krông Bông 35 km. Buôn có 80 hộ, 384 khẩu với 94% là đồng bào Êđê. Hiện nay, Tơng Rang là một trong số ít những buôn đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở còn giữ được nhiều nếp nhà sàn dài truyền thống.

Nhà sàn dài của đồng bào Êđê ở buôn Tơng Rang xã Cư Đrăm.

Ông Ama Hậu, Trưởng buôn Tơng Rang cho biết: "Trước đây Tơng Rang là một trong những buôn nghèo nhất của xã Cư Đrăm với tỷ lệ hộ nghèo trên 60%. Trong những năm gần đây, buôn đã được xây dựng hệ thống giao thông, thủy lợi, đồng bào chuyển đổi cây trồng phù hợp, khí hậu ổn định nên cuộc sống của người dân ngày càng được nâng lên, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm xuống còn 18%. Nhiều gia đình đã có điều kiện làm được những căn nhà mới khang trang song vẫn giữ lại những nếp nhà sàn truyền thống. Hiện tại cả buôn có gần 70 ngôi nhà sàn". Được biết, từ năm 2005 đến nay, các hộ nghèo buôn Tơng Rang đã được Nhà nước xây dựng cho gần chục ngôi nhà thuộc chương trình dự án 134 và 167; tuy nhiên nhiều gia đình chỉ dùng những ngôi nhà đó để tiếp khách còn hầu hết vẫn giữ lại những ngôi nhà sàn cũ để ở và sinh hoạt. Nhiều gia đình có điều kiện xây nhà vẫn chọn kiến trúc nhà sàn vì cho rằng ở nhà trệt không phù hợp với đời sống sinh hoạt của mình. Ông Ama Hiệp, Trưởng ban mặt trận buôn Tơng Rang cho biết: "Đời sống của đồng bào gắn liền với bếp lửa, ché rượu, tiếng chiêng... Những ngôi nhà trệt không phù hợp để đốt những bếp lửa, để những chiếc ghế K'pan, không có nơi cột ché rượu cần... Vì vậy bà con vẫn thích sống và sinh hoạt trong những ngôi nhà sàn dài".

Điều thuận lợi để nhiều gia đình trong buôn Tơng Rang vẫn duy trì được những ngôi nhà sàn dài truyền thống là số hộ trong buôn tăng chậm nên hầu hết các gia đình đều có quỹ đất rộng, không gian phù hợp, bên cạnh mỗi ngôi nhà sàn thường có những cây cổ thụ, một khoảng sân rộng làm nơi sinh hoạt, vui chơi, giải trí. Già làng Ama Nô cho biết: "Lớp trẻ trong buôn bây giờ đã có điều kiện kinh tế hơn, họ làm những căn nhà sàn dài bằng gỗ cách tân, lợp ngói hoặc tôn có trị giá hàng trăm triệu đồng song vẫn giữ được những nét đặc trưng của ngôi nhà sàn dài truyền thống, bên trong những ngôi nhà, nhiều gia đình vẫn giữ được những chiếc ghế K'pan dài hàng chục mét, những bộ chiêng, ché... Hiện tại người dân trong buôn còn giữ được 25 bộ chiêng, hàng chục chiếc ghế K'pan, vẫn duy trì được các lễ hội như cúng bến nước, lễ bỏ mả, cúng lúa mới...".

Trước tình trạng nhà sàn dài truyền thống đang bị thay thế dần bằng những ngôi nhà ống, nhà tầng, nhà mái Thái, việc đồng bào Êđê buôn Tơng Rang vẫn lưu giữ được những ngôi nhà sàn dài truyền thống của dân tộc mình và những sinh hoạt văn hóa truyền thống quả là một tín hiệu đáng mừng.                                                            

Tùng Lâm