Hòn Kẽm – Đá Dừng

Mạn trung lưu của dòng sông Thu Bồn có nhiều đỉnh núi cao như núi Cà Tang, núi Chúa... nhưng bao đời nay khi nhắc đến núi, dân gian chỉ nhớ đến hai ngọn núi thấp hơn hẳn, đó là núi Hòn Kẽm và núi Đá Dừng (hay còn gọi là Đá Dựng, vì núi có các vách đá dựng đứng). Núi Hòn Kẽm - Đá Dừng trước đây thuộc hai xã Quế Phước và Quế Lâm (huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam); nay nằm giữa vùng giáp ranh của hai huyện Nông Sơn và Hiệp Đức (tỉnh Quảng Nam).

Muốn đến Hòn Kẽm - Đá Dừng, du khách có thể ngồi thuyền xuất phát từ cửa Đại (Hội An) hay từ bến sông Hàn (Đà Nẵng) ngược theo dòng sông Thu Bồn thơ mộng, hiền hòa; hoặc có thể theo đường Quốc lộ 1A đến ngã ba Hương An (huyện Quế Sơn) rồi đi về hướng Tây Nam khoảng 40km.

Từ các xã phía tây của huyện Nông Sơn, dòng sông Thu Bồn chảy qua nhiều cụm đá chìm nổi hoặc những bãi đá trải dài ra hai bên bờ sông, trong đó có Hòn Kẽm - Đá Dừng nhô ra như hai ngọn núi, “cố tình” ngăn cản dòng chảy sông Thu. Nhưng vẻ mềm mại, trữ tình của con sông lại chứa đựng một sức công phá không ngờ, bào mòn lớp sơn thạch dày đặc; để rồi theo dòng chảy của thời gian và sự tác động của thiên nhiên, Hòn Kẽm - Đá Dừng như được bàn tay của tạo hóa nắn nót những đường nét tinh xảo để tạo thành những hình thù kỳ bí, ẩn mình trong những phiến đá, ẩn hiện sau những tán cây rừng râm mát, bảng lảng sương mờ, giữa nước xanh nắng ấm. Tất cả như hòa quyện cùng thiên nhiên bao quanh với tiếng chim rừng vui hót, tiếng nai mang gọi bầy... tạo nên một cảnh hết sức thơ mộng, thanh bình và yên ả.

Thuyền sẽ lượn lờ theo dòng sông Thu thơ mộng đưa du khách khám phá những nét đẹp hết sức hoang sơ giữa hai bờ đá dựng bên sông. Những bờ đá sừng sững, trơ gan cùng tuế nguyệt hằn lên những vết huyền bí, trầm mặc của thiên nhiên. Vào những buổi sáng sớm, du khách có thể bắt gặp hình ảnh sương mai vẫn còn chưa tan hết từ vách núi bay ra quyện với làn hơi nước bốc lên từ mặt sông tạo nên một màn sương mờ mờ ảo ảo, che khuất ánh bình minh đang ló dạng. Vào những buổi chiều tà, bỗng dưng trời sập tối một cách nhanh chóng vì vách núi dựng đứng che khuất ánh tà dương.

Cùng với những ngọn núi xung quanh như núi Chúa, núi Cà Tang..., Hòn Kẽm-Đá Dừng đã tạo nên một bức tranh trời mây non nước “sơn thủy hữu tình” trên dòng sông Thu thơ mộng, hiền hòa, đẹp một cách hoang sơ; làm cho lữ khách phương xa mỗi khi đến nơi này thường chạnh lòng nhớ về quê hương, nhớ về cha mẹ mình. Chính vì thế bao đời nay, người Quảng Nam đã mượn hình ảnh uy nghiêm, sừng sững của Hòn Kẽm – Đá Dừng để thể hiện tấm lòng của những người con xứ Quảng xa quê khi  nhớ về quê hương, tổ tiên cha mẹ qua câu ca dao:

Du khách gần xa đến Quảng Nam, ngoài việc tham quan hai di sản văn hóa thế giới là Khu Đô thị cổ Hội An và Khu Tháp Chăm Mỹ Sơn, cũng nên tranh thủ ghé thăm thắng cảnh Hòn Kẽm - Đá Dừng. Bởi một lần đến vùng đất xứ Quảng “chưa mưa đã thấm” mà không ghé thăm Hòn Kẽm - Đá Dừng thì có lẽ chưa đủ cho một chuyến tham quan.