Tín chỉ carbon rừng thành hàng hóa: Cần chính sách cụ thể

Đắk Lắk là địa phương có diện tích rừng lớn. Do đó, nguồn thu từ bán tín chỉ carbon rừng sẽ tăng thêm nguồn lợi từ rừng, góp phần phát triển lâm nghiệp bền vững. Tuy nhiên, việc bán được mặt hàng này vẫn còn nhiều vướng mắc.

Theo đại diện Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng Đắk Lắk, hiện nay, Việt Nam chưa có thị trường bắt buộc với tín chỉ carbon. Do đó, việc chuyển giao kết quả giảm phát thải được thực hiện thông qua những thỏa thuận đàm phán song phương giữa các bên liên quan theo thị trường tự nguyện.

Chính phủ đang cho phép chi trả dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon (CO₂) thí điểm theo Nghị định số 107/2022/NĐ-CP tại 6 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế.

Các địa phương này sẽ chuyển nhượng cho đối tác 10,3 triệu tấn CO₂ trong giai đoạn 2018 - 2024, với giá chuyển nhượng khoảng 5 USD/tấn, số tiền thu về khoảng 51,5 triệu USD.

Rừng tự nhiên thuộc lâm phần Ban quản lý rừng lịch sử - văn hóa - môi trường Hồ Lắk.

Tuy nhiên, thực tế triển khai đã bộc lộ nhiều khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, hiện nay chưa có khung pháp lý rõ ràng và các hướng dẫn cụ thể, chi tiết về loại dịch vụ mới này; chưa có hệ thống giám sát, đánh giá, đo đạc, kiểm định theo tiêu chuẩn. Bên cạnh đó, việc xác định vùng ưu tiên lưu trữ carbon, quản lý rừng bền vững thì các địa phương đang phụ thuộc vào Quy hoạch Lâm nghiệp quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, nhưng quy hoạch này chưa được phê duyệt. Thậm chí, nguồn thu từ việc bán tín chỉ carbon sử dụng như thế nào cũng chưa được quy định cụ thể.

Trước những bất cập này, Cục Lâm nghiệp đang tham mưu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) đề nghị Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 156/2018/NĐ-CP. Theo đó, dự kiến bổ sung quy định về Dịch vụ hấp thụ và lưu giữ CO₂ để thống nhất áp dụng trên phạm vi toàn quốc.

Bên cạnh đó, Bộ NN-PTNT đã ban hành Thông tư số 23/2023/TT-BNNPTNT, ngày 15/12/2023 (có hiệu lực từ ngày 1/2/2024) quy định: Sở NN-PTNT các tỉnh chịu trách nhiệm về việc cung cấp số liệu về trạng thái rừng, sản lượng khai thác gỗ, củi, số liệu về diện tích rừng chuyển đổi, rừng bị thiệt hại... trên địa bàn quản lý để thực hiện việc đo đạc kết quả giảm nhẹ phát thải và kiểm kê khí nhà kính.

Đầu tháng 4/2024, Bộ NN-PTNT cũng đã yêu cầu UBND các tỉnh chỉ đạo ngành nông nghiệp và các cơ quan liên quan xây dựng kế hoạch thực hiện điều tra rừng, trong đó tập trung điều tra, xác định diện tích rừng, trữ lượng rừng và trữ lượng carbon rừng...

Tính đến hết năm 2023, tỉnh Đắk Lắk có hơn 497.235 ha đất có rừng (trong đó, rừng tự nhiên gần 411.931 ha, rừng trồng hơn 85.304 ha), diện tích đất chưa có rừng gần 240.048 ha; tỷ lệ che phủ rừng đạt 38,04%.

Theo nhìn nhận của các nhà chuyên môn, Đắk Lắk hoàn toàn có thể đáp ứng các yêu cầu, điều kiện để bán tín chỉ carbon rừng. Vần đề còn lại là Chính phủ cũng như các bộ, ngành Trung ương cần có chính sách cụ thể, rõ ràng và hướng dẫn chi tiết để các cơ quan chức năng của tỉnh có cơ sở thực hiện.

Khi bán được tín chỉ carbon rừng sẽ thêm nguồn lực cho những người làm công tác giữ rừng.

Theo ông An Ngọc Tân, Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Chư Phả (huyện Ea H’leo), lâm phần đơn vị quản lý có tổng diện tích hơn 14.422 ha, trong đó có gần 2.352 ha rừng và đất rừng phòng hộ, hơn 12.070 ha rừng và đất rừng sản xuất.

“Công ty luôn cố gắng thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ, phòng cháy chữa cháy rừng và mong muốn Nhà nước sớm hoàn thiện cơ chế, chính sách về mua bán tín chỉ carbon rừng để thu nhập, chế độ đãi ngộ cho lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng được bảo đảm, tạo động lực cho anh em yên tâm công tác”, ông Tân chia sẻ.

Đắk Lắk có nhiều tiềm năng phát triển tín chỉ carbon rừng. (Trong ảnh: Nhân viên Hạt Kiểm lâm huyện Cư M'gar và người dân kiểm tra rừng Cư Hlăm).

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác quản lý, bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng năm 2023, 4 tháng đầu năm 2024 và triển khai nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang cho rằng, thị trường tín chỉ carbon rừng là lĩnh vực khá mới. Bán tín chỉ carbon rừng sẽ đảm bảo lợi ích bền vững, nâng cao năng lực bảo vệ rừng, phát triển kinh tế - xã hội và bảo tồn đa dạng sinh học. Sau khi đánh giá quá trình triển khai thí điểm ở các địa phương, Chính phủ và các cơ quan chức năng sẽ đẩy nhanh tiến độ thực hiện chính sách này trên tinh thần bảo đảm pháp luật và giá bán tín chỉ carbon rừng hợp lý.

Minh Thông