Trang viết – “pháp trường trắng” của lương tri

Trước trang viết

 Ta trầm tư ngọn bút cũng trầm tư

Cả gian phòng ngập chìm trong tĩnh lặng

Trang giấy trắng hóa pháp trường màu trắng

Chĩa vào ta ngàn họng súng vô hình.

Trang báo, bài thơ gan ruột đời mình

Mỗi con chữ - một nỗi niềm trăn trở

Mỗi phím nhấn một nỗi đau oà vỡ

Nỗi đau riêng thấm đẫm nỗi đau đời

Đã làm người biết thương phận con người

Trang báo, bài thơ không nói lời vô cảm

Mọi trang sách đều pháp trường màu trắng

Chĩa vào ta ngàn họng súng vô tình

 Hoàng Bình Trọng

Hoàng Bình Trọng là nhà thơ thành danh trên nhiều lĩnh vực: tiểu thuyết, thơ, tản văn, truyện ngắn… Ở thể loại nào ông cũng để lại những ấn tượng nhất định đối với người đọc. Bài thơ “Trước trang viết” của Hoàng Bình Trọng là bản độc thoại nội tâm đầy day dứt, khi người viết đối diện trước trang giấy trắng như đứng trước một bản án lương tâm.

Nhà thơ Hoàng Bình Trọng. Ảnh: Internet

Khổ thơ hai tiếp tục đưa ta vào chiều sâu nội tâm của một con người mang nặng trách nhiệm. Con chữ trở thành nơi dồn nén trăn trở và nỗi đau cuộc đời: Trang báo, bài thơ gan ruột đời mình/ Mỗi con chữ – một nỗi niềm trăn trở/ Mỗi phím nhấn một nỗi đau oà vỡ/ Nỗi đau riêng thấm đẫm nỗi đau đời.

Ở đây, ý thơ chuyển từ hình ảnh thị giác sang hình ảnh tâm lý. Trang viết không còn là nơi để “làm nghề” đơn thuần, mà là nơi bộc lộ gan ruột, linh hồn và nhân cách sống. Không chỉ là “viết để sống”, mà là “sống để viết”. Người viết đã chọn con đường không yên ổn: lấy chữ làm gươm, lấy ngôn ngữ làm khí giới. Sự khắc nghiệt ấy không đến từ người ngoài, mà chính từ sự đòi hỏi lương tâm. Không có chỗ cho sự dối trá, xảo ngôn hay tô hồng. Chỉ có chân thực – dù có đau đớn, dù có thể làm mình tổn thương.

Thật vậy, làm người đã khó, làm người cầm bút lại càng không dễ, vì không thể trốn tránh hiện thực đời sống ùa vào mình. Khổ thơ ba tiếp tục nâng tầm tư tưởng bài thơ, khi mở rộng cái tôi cá nhân thành cái tôi cộng đồng: Đã làm người biết thương phận con người/ Trang báo, bài thơ không nói lời vô cảm/ Mọi trang viết đều pháp trường màu trắng/ Chĩa vào ta ngàn họng súng vô hình.

“Đã làm người” – một khẳng định giản dị mà đầy sức nặng. Làm người, nghĩa là phải biết thương phận con người, phải đặt mình vào nỗi đau, bất công, nghịch cảnh của người khác. Với người cầm bút, gánh nặng ấy lại càng lớn gấp bội. Trang báo, bài thơ – những gì tưởng như “xa xôi”, “nghệ thuật” – nếu không mang tình thương, nếu vô cảm, thì đó chỉ là sản phẩm lạnh lẽo, thậm chí phản bội nhân gian. Không có “trang viết an toàn” nếu người viết còn lương tri. Không có “vùng trung lập” trong lẽ phải – hoặc là chống lại dối trá, hoặc là tiếp tay cho nó bằng sự im lặng.

Bài thơ không dài, không trau chuốt, không nhiều vần điệu hay tu từ hoa mỹ nhưng lại lột tả được bản chất khốc liệt và thiêng liêng của nghề viết. Nghề viết – đặc biệt là viết báo, viết văn – không chỉ đòi hỏi tri thức, kỹ năng mà cần cả sự trung thực, dũng cảm và trái tim nhân hậu. Trong thời đại thông tin bị thương mại hóa, nơi mà những lượt “view”, “like” có thể chi phối tiêu chuẩn nội dung thì bài thơ này là một lời nhắc nhở mạnh mẽ: Đừng bao giờ để ngòi bút của mình trở thành công cụ của cái sai, cái ác, hay cái giả dối. Người viết cần được thức tỉnh mỗi ngày – không phải bằng áp lực từ bên ngoài, mà bằng đối thoại với chính mình, với “ngàn họng súng vô hình” đang chĩa vào lương tâm.

Lê Thành Văn