Sân gạch ấu thơ

Như bao nhà khác ở trong làng, nhà cũ của tôi có một chiếc sân gạch. Chiếc sân rộng mênh mông để phơi phóng lúc mùa màng hay dang nắng, đội mưa những ngày nhàn rỗi. Từng viên gạch in dấu thời gian, mỗi kẽ nứt hằn lên như vệt mắt buồn ngước lên nhìn mây bay, gió thổi. Bước chân của chị em tôi lẫm chẫm suốt cả ấu thơ để giờ đây lại thèm được chạm lên màu men năm tháng.

Ngày đó, gạch lát sân chỉ là loại gạch thẻ thô ráp, gạch lá đỏ nhẵn mịn dành để lát trong nhà. Nhưng như thế đã là khang trang lắm rồi. Mẹ kể, ngày mới xây nhà, sân còn là sân đất, sau “nâng cấp” lên thành sân gio lò - là những viên sỉ than đã dùng đốt lò, sau khi dỡ được mang ra đập nhỏ, trộn lại và tráng phẳng. Nhưng chỉ một thời gian, với mưa to, nắng rát nó lở loét, vụn bở; phơi thóc hay lẫn sạn bụi. Vì vậy khi lát được cả chiếc sân gạch, mẹ tôi mừng lắm. Mẻ thóc đầu tiên phơi trên nền gạch khô cong, sạch bóng mẹ nâng niu, thu vén từng chút một.

Minh họa: Trà My

Ngày thơ bé, trong mắt tôi, chiếc sân là một thế giới bao la. Phía rìa cổng là nơi hay thu lá, rác hay những rau, củ, bèo lợn sau mỗi buổi đi làm đồng của mẹ. Rìa bên phía nhà ngang là nơi để đồ nghề, quang gánh, chang cào…; tầm giữa sân là khoảng không cho xe hàng của bố đáp xuống mỗi cuối ngày. Chiếc xe sau một ngày vất vả với bụi đường, mưa nắng được ngả xuống sân. Bố sẽ dỡ những chồng hàng nặng xuống đặt quanh xe rồi chị em tôi lần lượt bê vào nhà, cất ở vị trí đã được dành riêng. Có những hôm, lẫn giữa những chồng hàng là bó mía hay ít khoai, ngô, lạc bố mua được của nhà nào đó vừa đốn, dỡ bên sông. Mẹ lại săm sắn lấy dao róc vỏ, đặt nồi luộc. Những thức đầu mùa còn vương vị phù sa tơi xốp, ngon ngọt, đậm đà. Cả nhà quây quần quanh những thức quà quê ấy trong hiu hiu gió chiều, khi ông mặt trời đang từ từ gác mái. Bữa cơm tối sẽ nấu và ăn muộn hơn nhưng lần nào đón xe hàng của bố tôi cũng mong chờ những bọc quà như thế.

Sân rộng thật thích nhưng để quét dọn thì ngược lại. Mẹ phân công hai anh em thay phiên nhau việc này mỗi chiều nhưng anh trai tôi luôn tìm cách “lẩn”. Một mình đánh vật với chiếc chổi gậy dài bà ngoại làm cho, tôi ước gì cái sân tự nhiên thu nhỏ lại. Dẫu vậy, tôi không bỏ qua một viên gạch nào. Càng những ngóc ngách rìa tường, cạnh cửa nhà, sát cầu thang hay gờ nối bờ giếng… càng được tỉ mẩn lùa chổi, moi móc. Thi thoảng tôi dừng tay ngó mấy cây mạ, cây đỗ vừa nứt những chiếc lá xanh mềm trong mấy cái hốc đất ẩm hay kẽ nứt đường chỉ, một cái tổ kiến mới tinh sau đợt mưa ẩm, những cái lá vàng ối của cây lộc vừng từ ngoài vườn bay vào. Gió tạt bụi bay lạo xạo và tiếng ve ra rả bên tai như cổ cũ bàn tay nhỏ bé đưa từng nhát chổi nặng nề mà dứt khoát. Mẹ bảo, quét quáy, dọn dẹp vất vả chút nhưng nhìn thành quả sẽ thấy vui và nhẹ nhõm. Nên tôi luôn thấy thơ thới khi ngắm nhìn cả khoảng sân sạch bong mỗi cuối ngày hay những buổi trưa ngày mùa, náo nức nhìn chiếc sân lấp lóa thóc, ngô, đỗ, lạc… được mẹ tãi cào phẳng phiu, ngay ngắn. Xung quanh, những khoảng trống cũng ngời lên nhẵn nhụi. Mẹ tự hào khi mọi thứ phơi trong sân không còn bị sạn, sỏi lẫn vào. Điều ao ước bao năm của người.

Thích nữa là những buổi chiều mùa hè, sau khi sân đã được quét tinh tươm, bố sẽ dội thật nhiều nước để hút hết hơi nóng trên mặt. Và buổi tối, sẽ dọn cơm ngoài đó. Cả nhà quây quần quanh mâm cơm đầm ấm, nóng hổi. Bát nước canh rau muống luộc dầm sấu lấp loáng ánh trăng vàng. Và những vì sao như muốn bay xuống đậu vào bát cà muối giòn tan. Thoang thoảng hương lúa đầu mùa đang chín, hương sen ngan ngát ngoài đầm và vô vàn hương hoa ngoài vườn se sẽ nở. Nằm trên manh chiếu cói, ngước lên bầu trời vời vợi, giữa miên man âm thanh và hương thơm đó, tưởng mình cũng sắp bay lên.

Mảnh sân nhà như người bạn ấu thơ. Để đến bây giờ, khi đã lớn, tôi vẫn cứ ao ước một khoảng sân của riêng mình - nhỏ thôi cũng được, để dọn dẹp, hết mình và thơ thới. Rồi soi vào để thấy bầu trời thứ hai của lòng mình.

Nhất Hương