“Đòn bẩy” giúp phụ nữ dân tộc thiểu số xã vùng biên vượt qua rào cản phong tục

Xã Buôn Đôn hiện có 1.782 hộ với 6.568 nhân khẩu, 15 dân tộc anh em cùng sinh sống; trong đó đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) chiếm 76,8%.

Bên cạnh những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp được gìn giữ qua nhiều thế hệ, một số tập quán lâu đời vẫn vô tình trở thành rào cản đối với sự phát triển của phụ nữ, nhất là trong tiếp cận giáo dục, sinh kế, bình đẳng giới và quyền tham gia quyết định các vấn đề quan trọng của gia đình.

Theo ông Y Mốk Hra, người có uy tín của xã nhìn nhận rằng trong nhiều năm, phụ nữ DTTS ở địa phương thường bị “đóng khung” trong các công việc đồng áng, nương rẫy, chăn nuôi. Gánh nặng mưu sinh cùng trách nhiệm chăm lo gia đình khiến họ ít có điều kiện học tập, nâng cao trình độ và tiếp cận các mô hình phát triển kinh tế mới. Hệ lụy của thực trạng này kéo dài qua nhiều thế hệ, hình thành vòng luẩn quẩn: ít học, lao động nặng nhọc, thu nhập thấp, bất bình đẳng.

Nhận diện rõ những rào cản xuất phát từ phong tục, tập quán, cùng với việc triển khai Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em”, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) xã chủ động phối hợp với chính quyền địa phương, già làng, người có uy tín đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động ngay tại các thôn, buôn, từng bước tạo chuyển biến từ nhận thức đến hành động trong hội viên, phụ nữ.

Banner tuyên truyền Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” được đặt tại trung tâm xã Buôn Đôn.

Bà H’Khéo Byă, Chủ tịch Hội LHPN xã cho hay, xác định truyền thông là khâu then chốt trong triển khai Dự án 8, Ban Chấp hành Hội tập trung tuyên truyền các nội dung pháp luật về hôn nhân và gia đình, bình đẳng giới; trọng tâm là thay đổi quan niệm sinh con theo giới tính trên cơ sở tôn trọng các giá trị văn hóa mẫu hệ. “Chúng tôi tuyên truyền theo hướng giúp người dân hiểu rằng việc nối dõi không phụ thuộc vào giới tính, mà nằm ở việc nuôi dạy con cái khỏe mạnh, có tri thức và trách nhiệm với gia đình, cộng đồng”, bà H’Khéo nhấn mạnh.

Hiện, Hội LHPN xã có 8 chi hội thôn, buôn với 1.895 hội viên, trong đó hội viên DTTS là 605 chị. Qua triển khai Dự án 8, nhận thức của hội viên phụ nữ, nhất là phụ nữ DTTS vùng biên, đã có sự chuyển biến rõ nét; từ chỗ e dè, cam chịu sang chủ động tham gia phát triển kinh tế, đóng góp tiếng nói trong gia đình và các công việc chung của cộng đồng.

Chị H’Ngân Nguyễn Mlô (buôn Drang Phốk) là một trong những minh chứng rõ nét cho sự thay đổi đó. Tốt nghiệp THPT, vượt qua tâm lý e ngại, chị H’Ngân rời buôn đi làm công nhân may tại tỉnh Đồng Nai. Biến cố mẹ mất vì bệnh hiểm nghèo buộc chị trở về quê, tiếp tục “bám đất” chăm lo cho ba em nhỏ. Lập gia đình, được sự động viên của gia đình chồng, vợ chồng chị mạnh dạn mở quán tạp hóa, buôn bán đa dạng ngành hàng.

Khi cuộc sống dần ổn định, với sự hỗ trợ, tư vấn của Hội LHPN xã, vợ chồng chị H’Ngân tiếp tục vay 70 triệu đồng từ nguồn vốn giải quyết việc làm để đầu tư chăn nuôi, xây dựng chuồng trại và mở tiệm rửa xe máy. Mô hình kinh tế không chỉ giúp gia đình chị cải thiện thu nhập mà còn góp phần tạo việc làm, lan tỏa tinh thần tự lực, tự cường trong cộng đồng.

Tương tự, vợ chồng chị H’Nga Niê (buôn Ea Drông) đều là người Êđê, kết hôn từ năm 2014, hiện có hai con trai. Dù vẫn duy trì những nét đặc trưng của chế độ mẫu hệ, song với gia đình chị H’Nga, con trai hay con gái đều là niềm hạnh phúc. “Vợ chồng tôi cân nhắc việc sinh thêm con trên cơ sở điều kiện kinh tế và khả năng nuôi dạy, thay vì chịu áp lực về giới tính”, chị H’Nga chia sẻ.

Cuộc sống gia đình chị H’Nga (buôn Ea Drông, xã Buôn Đôn) dần ổn định hơn khi chị chủ động phát triển sinh kế.

Với mong muốn có thêm điều kiện chăm lo, nuôi dạy con cái đầy đủ hơn, chị H’Nga mạnh dạn vay 50 triệu đồng từ nguồn vốn tín chấp của Ngân hàng Chính sách xã hội, Phòng giao dịch Buôn Đôn để mở quán cà phê, trà sữa và đồ ăn vặt. Không dừng lại ở đó, chị còn đăng ký theo học lớp pha chế tại phường Buôn Ma Thuột nhằm nâng cao tay nghề, hướng tới phát triển kinh doanh bền vững. Từ một phụ nữ gắn bó với nương rẫy, chị H’Nga từng bước làm chủ kinh tế, góp phần cải thiện đời sống gia đình.

Khi được trao cơ hội và tạo điều kiện để tự chủ về kinh tế, phụ nữ không chỉ vươn lên thoát nghèo mà còn từng bước khẳng định vị thế trong gia đình và cộng đồng. Đây cũng là mục tiêu cốt lõi mà Dự án 8 hướng tới: thúc đẩy bình đẳng giới thông qua sự thay đổi từ nhận thức đến hành vi xã hội. Gắn bó nhiều năm với phong trào phụ nữ buôn Ea Drông, chị H’Nụ Bu Đăm, Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ buôn nhìn nhận, đến nay vai trò của phụ nữ trong các quyết định quan trọng của gia đình như cưới hỏi, ma chay ngày càng được đề cao. Cùng với đó, nhiều hủ tục từng ăn sâu trong đời sống cộng đồng đã được chị em chủ động vận động gia đình lược bỏ. Đơn cử, trước đây lễ bỏ mả thường kéo dài hai ngày một đêm, tốn kém cả về kinh tế lẫn thời gian; nay nhiều gia đình đã thống nhất tổ chức gọn trong một ngày.

Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ sinh kế hay tuyên truyền pháp luật, Dự án 8 đã từng bước đi vào chiều sâu đời sống xã hội, tạo chuyển biến từ nhận thức đến hành động của phụ nữ DTTS ở xã vùng biên. Sự thay đổi ấy bắt đầu từ mỗi gia đình, lan tỏa trong cộng đồng và được nuôi dưỡng bằng sự đồng hành bền bỉ của Hội LHPN xã. Đó cũng là nền tảng quan trọng để xã Buôn Đôn hướng tới mục tiêu bình đẳng giới gắn với phát triển bền vững, phù hợp với điều kiện, bản sắc văn hóa của vùng biên.

Hoàng Ân