Nghề "khám bệnh"... ông trời

Ngày nắng, thời gian làm việc của quan trắc viên (người đi quan sát, đo đạc, thu thập số liệu về các hiện tượng tự nhiên như: độ ẩm không khí, mực nước…) được chia làm 8 ốp (OBS: số lần đi quan trắc), bắt đầu từ 7 giờ sáng và cứ 3 giờ làm lại một lần. Riêng mùa mưa bão, tần suất làm việc của họ tăng lên gấp bội, tùy thuộc vào diễn biến thời tiết, có lúc 30 phút lại phải đo đạc, thu thập số liệu một lần. Từ số liệu thô, người đo tính toán, mã hóa dữ liệu theo quy ước chung truyền về trung tâm dự báo. Các đài tỉnh, đài khu vực và đài trung ương đều thu được số liệu trên. Thậm chí, đài nước ngoài cũng được phép thu dùng. Do vậy, người đo phải cập nhật kết quả liên tục, chính xác đến mức tuyệt đối cả về thời gian lẫn số liệu. Chỉ cần chệch một chút, số liệu thay đổi, kết quả dự báo thiếu chuẩn xác dẫn đến nhiều hệ lụy khôn lường. Mảng khí tượng phụ trách công việc đo mây, gió, nhiệt độ, độ ẩm không khí trên mặt đất, còn thủy văn chịu trách nhiệm “bắt mạch” dòng nước như đo lưu lượng nước, tốc độ dòng chảy… Dù làm mảng nào, quan trắc viên cũng phải có mặt trước ca trực từ 10-15 phút, kiểm tra dụng cụ, sổ sách, khắc phục sự cố trước lúc bắt tay vào việc. Khi các hiện tượng mưa đá, lốc xoáy, dông sét… xảy ra, người quan trắc cũng báo cáo tỉ mỉ thời gian, địa điểm, hậu quả để chuyên gia dự báo kịp thời đưa ra nhận định, khuyến cáo bổ ích cho người dân.

Ông Hồng đo mực nước sông.

Hơn 33 năm gắn bó hết mình với nghiệp quan trắc ở Trạm Thủy văn Cầu 14 thuộc Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Nguyên, ông Bùi Xuân Hồng (54 tuổi) tâm sự: “Công việc nhẹ nhàng nhưng nguy hiểm lắm. Nhất là vào mùa mưa bão, chúng tôi chèo thuyền ra giữa dòng sông đo đạc liên tục cả đêm lẫn ngày. Sóng xô gió thổi vù vù, không bình tĩnh xử lý là làm mồi cho hà bá ngay”. Mùa bão, nước dâng cao xuống thấp bất thường, người làm thủy văn hầu như thức trắng đêm, dầm mình dưới mưa gió lấy số liệu truyền đi liên tục để có bản tin dự báo nóng hổi. Bão nhỏ còn đỡ, 2-3 người trực 1 ca chứ bão to cả cơ quan có mặt 24/24 giờ. Trưởng trạm làm công tác chỉ huy, điều hành, còn lại mỗi người đảm nhận một việc, người vận hành máy đo tuần hoàn tự động, người ghi chép thông số, người đánh thuyền ra giữa sông đo vận tốc nước chảy, mực nước... đến khi mưa tan gió tạnh thì mới được nghỉ ngơi. “Nhiều lúc anh em ở đây thức mấy ngày trời, chỉ kịp ăn tô mì tôm rồi làm việc ngay. Tuy mỏi mệt nhưng không ai nản lòng, thậm chí họ làm hăng hơn đến mức quên cả đói. Vì chúng tôi quan niệm: công việc của mình góp phần bảo vệ tài sản, sinh mệnh của người dân, nếu sơ xẩy, dự báo sai thì ân hận cả đời”, ông Hồng nói thêm.

Nghề quan trắc với nam giới vốn đã vất vả thì phận nữ càng khó khăn hơn nhưng vì tình yêu nghề, không ít chị em rời phố thị đến nơi xa xôi hẻo lánh bầu bạn với gió sương. Gần 10 năm gắn bó với Trạm Khí tượng Buôn Ma Thuột, chị Trần Thị Cương (32 tuổi) chia sẻ: “Nghề này đòi hỏi độ chính xác cao về thời gian và số liệu. Vì thế, dù ốm đau, gió rét, thậm chí trục trặc đường truyền cũng tự mình khắc phục. Ở đây đồi núi nên ngày bão rất dễ bị rớt mạng Internet, điện thoại không bắt được sóng, tôi phải chạy ra bưu điện gửi dữ liệu chứ không thể chậm trễ được”.

Ngoài áp lực công việc, quan trắc viên còn đối diện với sự lẻ loi đến cô độc. Do đặc thù công việc, các trạm khí tượng, thủy văn đặt cách xa khu dân cư, núi cao, sông nước hiểm trở nên chuyện cả ngày chỉ nghe tiếng chim muông, thác nước rì rào đã trở thành nỗi “ám ảnh” với nhiều người. Ngay cả những ngày lễ, tết, họ vẫn lặng lẽ quan sát “tâm trạng” của đất, trời, sông nước, cho ra bản tin dự báo để mọi người an tâm nghỉ ngơi, du ngoạn. Ông Bùi Văn Sứng, Phó Giám đốc Đài Khí tượng Thủy văn Dak Lak cho biết: “Dù đảm nhận công việc quan trắc hay xử lý số liệu cho ra bản tin dự báo, chúng tôi vẫn luôn cố gắng hết mình để có kết quả chuẩn xác nhất. Những người theo nghề này ngoài kiến thức chuyên môn, rất cần lòng nhiệt huyết, sự say nghề. Có như vậy mới có thể vượt qua những khó khăn, vất vả và cả nỗi buồn, sự cô đơn để bám nghề”.

 Phương Khánh