Dạy trẻ em cần sự chính xác, đúng thực tế

Một anh bạn có cháu học lớp 3, nhắn tin cho tôi: “Anh là nhà báo đã sống và làm việc ở Tây Nguyên gần 40 năm. Anh đi nhiều, biết nhiều. Vậy anh có thấy ở đâu trên mảnh đất Tây Nguyên này có trường đua voi dài hơn năm cây số chưa?”.

Tôi trả lời: “Chưa thấy!”. Anh nhắn tiếp: “Vậy mà người ta dạy cho trẻ em học như thế đó. Anh cứ xem bài tập đọc “Hội đua voi ở Tây Nguyên” sách Tiếng Việt 3, tập hai (NXB. Giáo dục Việt Nam, do Nguyễn Minh Thuyết chủ biên), trang 60, sẽ thấy rõ điều tôi nói”.

Tôi đến nhà đứa cháu học lớp 3, mượn cuốn sách Tiếng Việt 3, tập hai để đọc và thấy đúng như anh bạn phản ánh. Đọc kỹ câu mở đầu bài tập đọc “Hội đua voi ở Tây Nguyên”: “Trường đua voi là một đường rộng phẳng lì, dài hơn năm cây số”, tôi đã thấy ít nhất ba điều không đúng thực tế.

Với cụm từ “trường đua voi...”, người đọc sẽ hiểu: việc tổ chức đua voi có “trường đua” hẳn hoi. Trong thực tế, nơi tổ chức đua voi thay đổi ở nhiều nơi, tùy theo từng kỳ đua; nơi nào có bãi đất trống, tương đối rộng, thuận lợi cho tổ chức, điều hành và cho người dân, du khách theo dõi thì được chọn làm nơi đua (ví dụ các hội đua voi ở Bản Đôn, Đắk Lắk từng tổ chức tại đường băng Sân bay Bản Đôn (có từ thời Pháp), tổ chức trong Khu du lịch văn hóa - sinh thái Bản Đôn, tổ chức cạnh Nhà văn hóa cộng đồng Bản Đôn, tổ chức tại khu đất trống gần mộ Ama Kông...).

Bài tập đọc "Hội đua voi ở Tây Nguyên" trong sách Tiếng Việt 3, tập hai.

Nơi đua voi cũng chẳng phải là “một đường rộng phẳng lì” mà là bãi đất trống, có thể là đất sản xuất nông nghiệp, sau khi thu hoạch sản phẩm, ban tổ chức cho san ủi tương đối bằng phẳng. Còn nói “phẳng lì”, tức là “phẳng và nhẵn lì” (Từ điển Tiếng Việt, Viện Ngôn ngữ học xuất bản năm 2000) là không đúng.

Độ dài đường đua voi cũng không phải “dài hơn năm cây số”. Gần 40 năm ở Đắk Lắk, tôi từng đi xem cả chục cuộc đua voi ở Bản Đôn (nơi duy nhất ở Tây Nguyên tổ chức đua voi) thì lần có đường đua dài nhất (tổ chức ở Sân bay Bản Đôn) cũng chưa tới 500 m, các cuộc đua khác chỉ 150 – 300 m. Một số nài voi (quản voi) ở Bản Đôn cho biết: Nếu đường đua “dài hơn năm cây số” voi sẽ không đủ sức chạy, chỉ đi bộ, không thể “phóng như bay” như trong bài tập đọc; nếu đánh đập, ép nó chạy, nó sẽ tức giận, rồi phá bĩnh, thậm chí chống lại nài...

Theo chúng tôi, những điều viết trong bài tập đọc là những điều không chính xác, không đúng với thực tế, cần phải sửa chữa, để con em chúng ta được học những điều đúng đắn, chuẩn mực nhất! 

Đặng Bá Tiến