Ủy nhiệm thu chuyên trách thuế nhà đất: Những điều gợi mở

Từ khi triển khai ủy nhiệm thu (UNT) thuế nhà đất theo mô hình chuyên trách, tổng số thuế thu được mỗi năm không chỉ tăng thêm mà nhiều tồn tại trong công tác thu cũng được giải quyết dứt điểm, trả lại sự công bằng trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người nộp thuế.

Kinh nghiệm từ xã Hòa Thắng
Xã Hòa Thắng (TP. Buôn Ma Thuột) thực hiện UNT thuế nhà đất theo mô hình chuyên trách từ năm 2008. Theo đó, việc thu loại thuế này  trên địa bàn do tổ thuế của xã thực hiện chứ không giao cho cán bộ thôn, buôn, tổ dân phố như trước đây. Ông Trương Công Hải, tổ trưởng tổ thuế xã Hòa Thắng cho biết, ngay sau khi được giao nhiệm vụ, tổ đã tiến hành phân công người phụ trách địa bàn, (gọi là cán bộ UNT). Ngoài một cán bộ phụ trách chung còn có 3 cán bộ UNT phụ trách địa bàn, mỗi người được giao quản lý khoảng 1.200 hộ, có nhiệm vụ hướng dẫn, đôn đốc người dân thực hiện việc nộp thuế; theo dõi, cập nhật mọi biến động liên quan đến nhà đất… Hàng năm, khi nhận được thông báo thuế của Chi cục thuế TP. Buôn Ma Thuột, cán bộ UNT tiến hành kiểm tra, đối chiếu giữa thông báo thuế với bộ thuế đã lập trước đó. Nếu khớp thì tiến hành giao thông báo đến từng gia đình (có ký nhận của đại diện hộ gia đình), sắp xếp lịch thu tập trung tại nơi làm việc của tổ thuế xã (đặt tại trụ sở UBND xã). Ngoài ra, tổ còn phối hợp với cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện nộp thuế nhà đất thông qua nhiều hình thức như: hệ thống phát thanh, các cuộc họp dân và đến từng nhà vận động trực tiếp. Với cách làm này, ngay sau khi thực hiện thu thuế nhà đất theo mô hình chuyên trách, kết quả thu được đã có những chuyển biến đáng ghi nhận. Ngoài việc thu đúng, thu đủ số thuế phải nộp mỗi năm, tổ thuế xã còn phát hiện và khắc phục nhiều bất cập, sai sót trong công tác thu trước đó. Theo ông Trương Công Hải, từ khi triển khai thu thuế nhà đất theo mô hình trên, kết quả đạt được tăng đều qua các năm: Năm 2008 thu được 554 triệu đồng/520 triệu đồng dự toán; năm 2009, thu 675 triệu đồng/660 triệu đồng; năm 2010, dự toán giao 750 triệu đồng, đến nay đã thu được 670 triệu đồng.  Điều quan trọng hơn, qua việc tuyên truyền, giải thích của cán bộ UNT, người dân đã ý thức được quyền và nghĩa vụ nộp thuế của mình và chủ động thực hiện một cách hiệu qua, đặc biệt, những năm gần đây, ngay sau khi có thông báo, khoảng 80% người nộp thuế tự giác thực hiện, rất ít trường hợp phải đốc thúc, nhắc nhở nhiều lần như trước đây. Theo đánh giá của Chi cục thuế TP. Buôn Ma Thuột, xã Hòa Thắng là một trong số ít đơn vị luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, không để nợ đọng phát sinh.

Người dân (bên trái) đang nộp thuế nhà đất năm 2010 tại nơi làm việc của Tổ chức xã Hòa Thắng.

Cần nhân rộng mô hình
Lâu nay, công tác thu thuế nhà đất  được Chi cục thuế TP. Buôn Ma Thuột ủy nhiệm cho UBND các xã, phường. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, trong đó có sự lựa chọn cán bộ chưa phù hợp, việc thực hiện công tác thu chủ yếu do cán bộ thôn, buôn, tổ dân phố đảm nhận. Vì công việc của lực lượng này không mang tính liên tục, đa số không có chuyên môn về thuế, một số khác thiếu tinh thần trách nhiệm nên ảnh hưởng xấu đến kết quả thu hàng năm. Qua khảo sát của Chi cục cho thấy, có nhiều trường hợp cán bộ thôn, buôn, tổ dân phố không làm tròn nhiệm vụ được giao, dễ thu, khó bỏ; thu theo số liệu khai báo của người dân chứ không kiểm tra thực tế nên thiếu chính xác. Cá biệt, nhiều trường hợp thu nhưng không lập bộ, không có thông báo của cơ quan thuế; tờ khai bị sửa chữa tên hoặc diện tích chịu thuế; tên người nộp thuế và số thuế phải nộp ở hai liên biên lai thu thuế khác nhau hoàn toàn; chỉ thu thuế phát sinh trong năm mà không ưu tiên thu hồi nợ đọng trước… Tình trạng này không chỉ gây thất thu ngân sách Nhà nước mà còn làm mất công bằng trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách của người nộp thuế, nảy sinh tâm lý so bì, chây ỳ thực hiện nộp thuế nhà đất.

Hiện TP. Buôn Ma Thuột có 4 đơn vị đang thực hiện UNT thuế nhà đất chuyên trách, gồm: xã Hòa Thắng và các phường Tân An, Tân Lập, Tự An. Qua thực tế cho thấy, việc thu thuế nhà đất theo mô hình UNT chuyên trách có thể khắc phục được những hạn chế nêu trên, cần tiến hành tổng kết, đánh giá và nhân rộng. Tuy nhiên, theo ý kiến của nhiều cán bộ UNT ở các xã, phường thuộc TP. Buôn Ma Thuột, vấn đề quan trọng nhất trong việc triển khai mô hình này là sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương và khâu tổ chức, lựa chọn nhân sự. Thực tiễn đã chứng minh, địa phương nào, cấp ủy, chính quyền quan tâm, thường xuyên kiểm tra, giám sát công tác thu, đồng thời chỉ đạo các tổ chức đoàn thể có liên quan hỗ trợ cán bộ thuế thì kết quả thu được rất cao. Điều quan trọng nữa là, việc lựa chọn nhân sự cho tổ thuế, thực tế vẫn còn tồn tại tình trạng người đứng đầu UBND xã, phường “ôm” trọn công tác này, dẫn đến người được tuyển dụng vào đội ngũ UNT không đáp ứng các yêu cầu đặt ra. Qua tìm hiểu ở những địa phương có kết quả thu cao cho thấy, trong quá trình tuyển chọn cán bộ UNT, UBND cần tham khảo ý kiến của tổ thuế thì mới tìm được những người có tâm huyết với nghề, uy tín với quần chúng nhân dân. Đây là những điều kiện không thể thiếu đối với một cán bộ UNT chuyên trách.