Ngọt lành món ăn từ hến

Là loài sản vật được trời đất ưu đãi, có sẵn trong lòng sông, hồ, những chú hến nằm sâu dưới bùn có thể dễ dàng bắt được vào mùa khô hạn là món ăn thanh mát, được nhiều người ưa thích, đặc biệt khi thời tiết oi bức, nắng nóng.

Nhớ khi còn nhỏ, vào những mùa hè quê ngoại ở huyện Nam Đàn (tỉnh Nghệ An), tôi thường theo mẹ và lũ trẻ trong làng ra sông Lam mỗi buổi chiều, vừa vẫy vùng tắm mát, vừa hì hụi xúc hến mang về làm thức ăn.

Món hến xào lá hẹ.

Hến sông Lam tuy nhỏ nhưng có ruột rất đặc, luộc lên thoang thoảng một mùi thơm mát. Từ rổ hến tươi mới mang về từ sông, mẹ tôi chế biến nên nhiều món ăn hấp dẫn như: cháo hến, hến nấu canh, hến xào xúc bánh đa..., đặc biệt là món bánh đúc hến. Mẹ thường nấu bánh đúc bằng chính những hạt gạo gia đình thu hoạch được trong năm, khi nấu phải dùng đũa cả quấy liên tục cho đến lúc hạt gạo nhuyễn thành một thứ bột đặc quánh. Sau đó, đổ bột ra rổ được lót lá chuối tươi, chờ nguội rồi cắt thành từng miếng hình vuông, chữ nhật hay thành sợi như sợi phở tùy thích.

Hến mang về được đem ngâm nước vo gạo, đãi sạch và luộc lên, lấy nước để riêng, ruột để riêng ra cho ráo, rồi phi hành mỡ xào vừa săn cho thấm gia vị. Khi ăn, lấy ít bánh đúc vào chén, cho hến xào lên trên, thêm ít lá mùi tàu thái nhỏ cùng vài lát ớt tùy thích, ăn đến đâu múc nước chan vào đến đó, từng miếng bánh đúc mềm mịn hòa quyện với vị ngọt thanh của nước luộc, vị bùi bùi, dai dai của từng con hến tạo nên hương vị nhẹ nhàng mà cuốn hút khó cưỡng. Có người không chan nước mà lại thích ăn kiểu khô, cho bánh đúc vào bát cùng một chút ruốc biển múc hến xào lên trên, thêm rau thơm, lạc rang giã nhỏ trộn đều...

Cùng với bánh đúc hến, hến xào xúc bánh tráng cũng là món khoái khẩu. Món ăn này là sự kết hợp hương vị béo ngọt của thịt hến và sự hòa quyện với các loại nguyên liệu chế biến cùng. Mẹ tôi thường phi thơm hành tỏi với dầu ăn, cho phần thịt hến đã được đãi sạch vào xào ở lửa lớn, đảo đều tay để hến ra nước và khô bớt, thêm sả, gừng và nêm nếm gia vị tùy thích, có khi xào hến cùng lá hẹ, mang đến sự kết hợp hài hòa với hương vị độc đáo.

Người dân đi bắt hến ở hồ Ea Kao (TP. Buôn Ma Thuột) mùa nước cạn.

Hến xào ăn nóng và dùng kèm với bánh tráng nướng mới ngon. Vị béo, thơm của hến, cay cay của ớt, thanh mát của lá hẹ, vị bùi bùi, giòn tan của bánh tráng hòa quyện cùng vị đậm đà của gia vị khiến món ăn dân dã này trở thành món ăn hấp dẫn, có thể dùng ăn kèm cơm trắng, ăn chơi hoặc làm món đồ nhắm khoái khẩu.

Những món ăn với hến rất đỗi bình dị, quen thuộc và là cả một trời ký ức đối với gia đình tôi. Sau này, gia đình tôi phải rời mảnh đất xứ Nghệ vào Đắk Lắk lập nghiệp. Nơi đây, ở những sông, hồ mùa nước cạn cũng có rất nhiều hến. Tôi vẫn thường tranh thủ đi bắt hến về để cùng mẹ chế biến món ăn. Có lần, bưng bát canh hến lên ăn mà mẹ rưng rưng nước mắt, mẹ bảo, ăn hến lại nhớ quê hương, nhớ dòng sông Lam với biết bao kỷ niệm...

Nguyễn Huyền