Ngành cà phê đóng góp ngân sách Nhà nước: NHIỀU NHƯNG... CHƯA TƯƠNG XỨNG !

Hiện nay ngành cà phê Dak Lak đóng góp trên 60% trong tổng thu ngân sách địa phương. Đây là con số không nhỏ, song thực tế vẫn chưa tương xứng với quy mô sản xuất, kinh doanh cà phê trên địa bàn…

Khảo sát ở một số địa phương trong tỉnh cho thấy: nguồn thu từ nông sản (chủ yếu là cà phê) luôn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu ngân sách. Thị xã Buôn Hồ hiện có gần 16.000 ha cà phê, sản lượng trung bình 30.000 tấn/năm. Chi cục Thuế thị xã đang quản lý khoảng 70 đơn vị kinh doanh cà phê, trong đó có 15 doanh nghiệp, còn lại là hộ cá thể. Trong tổng số hơn 100 tỷ đồng thu ngân sách trên địa bàn năm 2010 thì có đến 62% là thu từ cà phê.

Tại huyện Ea H’leo, tỷ trọng này còn cao hơn. Toàn huyện có 21.000 ha cà phê, trong điều kiện bình thường, sản lượng bình quân đạt 2,5 tấn/ha. Năm 2009, trong tổng số hơn 127 tỷ đồng thuế và phí thu được trên địa bàn đã có trên 101 tỷ đồng thu từ hoạt động kinh doanh cà phê (tương đương gần 80% /tổng thu thuế, phí). Năm 2010, trong số xấp xỉ 110 tỷ đồng thuế và phí thì hoạt động kinh doanh cà phê cũng “góp” hơn 81 tỷ đồng, tương đương trên 74%. Sở dĩ đóng góp ngân sách của ngành cà phê trong năm 2010 của huyện Ea H’leo thấp hơn năm trước là do cà phê bị mất mùa đến 40% sản lượng, trong khi giá cà phê nhân xô giảm mạnh, đặc biệt là có 5/29 doanh nghiệp kinh doanh cà phê lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán.

Tương tự, tại TP. Buôn Ma Thuột, đóng góp của ngành cà phê cũng chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng thu thuế và phí mỗi năm. Năm 2009, tổng thu thuế và phí của thành phố đạt hơn 523 tỷ đồng thì có gần 155 tỷ là thuế giá trị gia tăng thu từ ngành cà phê (chưa tính thuế thu nhập doanh nghiệp); năm 2010, trong số gần 614 tỷ đồng thuế và phí, thì riêng thuế giá trị gia tăng thu từ ngành cà phê hơn 156 tỷ đồng…

Chế biến cà phê xuất khẩu tại Công ty Đầu tư Xuất nhập khẩu cà phê Tây Nguyên. (Ảnh: Lê Hương)

Qua những số liệu trên cho thấy, nguồn thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh cà phê trên địa bàn tỉnh là khá lớn, song, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp (DN) hoạt động trong lĩnh vực cà phê, số đóng góp của ngành cà phê cho ngân sách địa phương sẽ còn cao hơn nếu ngành thuế có biện pháp quản lý thu hiệu quả. Bởi, các khoản thu nêu trên chủ yếu là tiền thuế giá trị gia tăng, còn thuế thu nhập doanh nghiệp chiếm tỷ trọng rất nhỏ. “Chiêu lách thuế” được những người kinh doanh cà phê sử dụng nhiều nhất hiện nay là kê khai thuế mang tính chiếu lệ, không cập nhật đầy đủ, đúng số lượng, giá cả mua bán; thậm chí kê khai giá mua cao hơn giá bán nhằm trốn thuế. “Đành rằng, chuyện lỗ lãi trong hoạt động kinh doanh là bình thường. Tuy nhiên, DN lỗ liên tục nhưng vẫn mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh là điều không bình thường, khó có thể chấp nhận được. Đây là “điều lạ” mà ngành thuế cần phải nhìn thấy” - một giám đốc DN kinh doanh cà phê phàn nàn. Thật ra, tình trạng DN gian lận trong kê khai để trốn thuế đã xảy ra từ nhiều năm. Cách đây mấy năm, Cục Thuế tỉnh cũng đã làm một cuộc điều tra nhỏ đối với gần một trăm DN và hộ kinh doanh cà phê. Kết quả cho thấy: rất nhiều DN, hộ kinh doanh bỏ doanh thu ngoài sổ sách để trốn thuế. Cá biệt, có DN thu mua cà phê của các đại lý, lái buôn với khối lượng từ vài chục đến cả trăm tấn/tháng nhưng lại đưa vào sổ sách là mua của người trực tiếp sản xuất.

Đã đến lúc, ngành thuế cần nghiên cứu, xây dựng cách thức quản lý thuế sao cho hiệu quả hơn nhằm thu đúng, thu đủ cho ngân sách Nhà nước, qua đó, góp phần đem lại công bằng cho những người kinh doanh cùng ngành nghề với nhau. Để làm được điều này, ngành thuế nên xây dựng được các thông số tương đối, phản ánh được tỷ lệ thu nhập chịu thuế/doanh thu đối với các DN sản xuất, kinh doanh cà phê. Đó chính là cơ sở để “cân đo” mức độ chấp hành pháp luật thuế của các DN sản xuất, kinh doanh cà phê. Bên cạnh đó cần đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các DN khai man, trốn thuế.

 Như Hào