Nhiều công trình thủy lợi ở huyện Ea H’leo chưa được quản lý, bảo vệ và sử dụng có hiệu quả

Trong thời gian qua, nhiều công trình thủy lợi trên địa bàn huyện Ea H’leo chưa được chính quyền các xã, thị trấn quản lý, bảo vệ và sử dụng có hiệu quả. Do đó dẫn đến lãng phí tài nguyên nước, mất và hư hỏng một số trang thiết bị quan trọng tại các cống áp lực, đầu mối kênh dẫn nước, tràn xả lũ các công trình thủy lợi ở địa phương.

Bằng nguồn kinh phí hỗ trợ của tỉnh, vốn ngân sách địa phương, từ năm 1984 đến cuối năm 2010, huyện Ea H’leo đã xây dựng được 40 công trình thủy lợi vừa và nhỏ ở các xã, thị trấn; trong đó có 3 đập dâng, 37 hồ chứa nước và gần 10km kênh mương nội đồng. Tổng nguồn kinh phí đầu tư trong nhiều năm qua cho các công trình thủy lợi nói trên hơn 200 tỷ đồng.

Nhờ có các công trình thủy lợi được đầu tư xây dựng hoàn chỉnh, vào mùa khô hằng năm, gần hàng chục ngàn héc-ta cây nông nghiệp và cây công nghiệp lâu năm như cà phê, hồ tiêu… được bảo đảm đủ nguồn nước tưới. Cũng nhờ các công trình thủy lợi cùng với hệ thống kênh mương nội đồng bằng bê tông cốt thép được xây dựng hoàn thiện, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã Ea Sol, Ea Ral, Ea Hiao, Cư Môk, Ea Wy đã cải tạo khu vực sình lầy, đồng cỏ hoang để làm lúa nước 2 vụ; góp phần giúp nhiều nông hộ tự cung tự cấp được nguồn lương thực, thực phẩm tại chỗ, hạn chế tình trạng phá rừng trồng lúa rẫy.

Kiểm tra thực trạng mất thiết bị công trình thủy lợi hồ A6 (xã Ea Wy, Ea H’leo).

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đáng mừng như vừa nêu, công tác quản lý, khai thác, bảo vệ và duy tu bảo dưỡng các công trình thủy lợi hiện có trên địa bàn huyện Ea H’leo còn nhiều bất cập, yếu kém.

Trong 40 công trình thủy lợi xây dựng xong được bàn giao cho các xã quản lý, sử dụng, duy nhất chỉ có hồ chứa nước Ea D’răng (một trong những công trình thủy lợi có số vốn đầu tư lớn với hơn 40 tỷ đồng) là có người bảo vệ và điều tiết nước hợp lý. Còn lại 39/40 hồ đập chứa nước đến nay đều không có người quản lý. Từ đó đã dẫn đến thực trạng chung: nhiều công trình thủy lợi ở các xã bị mất thiết bị như tay quay, van đóng - mở cống dẫn nước, tràn xả lũ. Một số công trình như: Đập Ea Trang (xã Ea Nam), Đập chứa nước Phù Mỹ (xã Cư Môk) đã bị nguời dân tự ý đập phá, tháo hỏng bộ phận vận hành cống phân phối nước của hồ chứa.

Tháng 3-2009, huyện Ea H’leo đầu tư hơn 3,7 tỷ đồng để nâng cấp đập chứa nước A6 (xã Ea Wy). Sau khi hoàn thành việc nâng cấp, UBND huyện đã bàn giao công trình cho chính quyền xã Ea Wy quản lý và sử dụng, nhưng chỉ vài tháng sau, kẻ xấu đã tháo trộm vô-lăng điều khiển cống dẫn nước, tràn xả lũ khiến nước trong lòng hồ A6 mặc nhiên chảy hết về hạ lưu quanh năm, suốt tháng. Trong 2 năm qua, vào mùa khô, nước hồ A6 cạn gần trơ đáy, không đủ cung cấp nước cho diện tích cây trồng địa phương.

Cũng do chính quyền xã Ea Ral buông lỏng công tác quản lý, bảo vệ công trình thủy lợi nên trong thời gian qua, người dân ngang nhiên đưa máy móc, phương tiện đến sục bùn lấy cát xung quanh khu vực lòng hồ chứa nuớc Ea Ral. Hoạt động này đã gây bồi lắng, nhanh xuống cấp, đe dọa đến sự an toàn cho công trình thủy lợi Ea Ral. Có những hồ chứa nước được bàn giao cho xã nhưng chưa được phân định ranh giới và cắm mốc rõ ràng, quy trách nhiệm cụ thể nên bị người dân lấn chiếm trồng hoa màu, cây công nghiệp lâu năm trên bờ hồ, kênh dẫn, gây khó khăn và phức tạp trong việc nâng cấp, sửa chữa công trình khi cần thiết vì vướng đến công tác đền bù giải tỏa.

Công trình thủy lợi hồ A6, xã Ea Wy bị kẻ gian đập phá.

Bên cạnh đó, công tác duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa nhỏ hằng năm không được tiến hành. Một số công trình hư hỏng, mất các thiết bị quan trọng tại các đầu mối kênh dẫn, cống xả nước, tràn xả lũ… chậm được phát hiện, báo cáo, xử lý kịp thời. Các hồ đập hiện có ở các xã rơi vào tình trạng “cha chung không ai khóc”, nước tự do chảy xuống hạ lưu từ đầu đến cuối mùa mưa; không có người đóng - mở cống để xả hoặc trữ nước hợp lý, khoa học. Vì vậy, hiện nay mặc dù mới bước vào đầu mùa khô năm 2011 nhưng nhiều hồ đập ở các xã Cư Môk, Ea Ral, Ea Nam, Ea Wy mực nước trong lòng hồ xuống rất thấp so với thiết kế ban đầu.

Nếu thời tiết năm nay không thuận lợi, nắng hạn gay gắt kéo dài, mùa mưa đến muộn thì nguy cơ các hồ đập hiện có ở địa phương thiếu nước tưới cho cây trồng là rất cao.   

 Ngọc Tài