Chuẩn hóa vận tải du lịch: Doanh nghiệp còn thờ ơ?

Xe ô tô có biển hiệu vận chuyển khách du lịch được hưởng nhiều ưu đãi trong hoạt động kinh doanh, nhưng doanh nghiệp lại khá thờ ơ với việc làm thủ tục cấp biển hiệu này.

Kinh doanh vận chuyển khách du lịch: tự phát, thiếu chuyên nghiệp
Toàn tỉnh hiện có khoảng 70 doanh nghiệp (DN) kinh doanh du lịch (DL), trong đó có 12 DN kinh doanh lữ hành (DNLH). Các DNLH đã có nhiều cố gắng trong việc tổ chức hoạt động nghiên cứu thị trường, thiết lập các chương trình DL nhằm thu hút khách, với một trong những mục tiêu hoạt động là tổ chức chuyến DL an toàn, hấp dẫn; với khách DL, sự mong muốn nhất là chuyến đi an toàn, chất lượng dịch vụ tốt, giá cả hợp lý... Nhưng hiện nay, hầu như các DN đều không có phương tiện vận chuyển khách DL chuyên nghiệp. Theo Phòng Quản lý phương tiện vận tải (Sở GT-VT), số lượng DN kinh doanh vận tải hành khách và số đầu xe được đăng ký trên địa bàn tỉnh ngày càng tăng, nhưng chưa có DN nào đăng ký cấp biển hiệu vận tải DL. Theo đánh giá của Phòng Nghiệp vụ DL (Sở VH-TT-DL): so với các trung tâm DL lớn trong nước, thị trường DL tỉnh ta chưa có tính ổn định cao, lượng khách còn thấp nên chưa có công ty xe DL chuyên nghiệp, các DNLH cũng chưa “mặn mà” với dịch vụ này, ngoài số ít DN tận dụng nguồn xe sẵn có, các DN còn lại đều hợp đồng vận chuyển khách với các DN vận tải.

Hoạt động vận chuyển khách DL mang tính tự phát theo sự điều tiết của thị trường đã phát sinh nhiều vấn đề bức xúc trong việc cung cấp và sử dụng dịch vụ. DN luôn mong muốn phục vụ tốt du khách, nên đều có nhu cầu sử dụng phương tiện vận chuyển bảo đảm đủ điều kiện về chất lượng kỹ thuật cùng các trang thiết bị đi kèm, thường gọi là xe chất lượng cao. Nhưng xe chất lượng cao phải đầu tư ban đầu nhiều hơn nên giá vận chuyển cũng cao hơn so với giá mặt bằng chung. Vì lợi nhuận, nhiều DNLH không sử dụng loại xe này mà chọn loại xe có giá vận chuyển thấp hơn, đồng nghĩa với việc chất lượng không bảo đảm, cách phục vụ thiếu chuyên nghiệp, khó làm hài lòng du khách.

Chưa có xe khách nào được cấp biển hiệu vận tải du lịch.

Điều kiện “cần và đủ”: Khó lắm thay!
Nhằm khắc phục tình trạng này, Bộ VH-TT-DL phối hợp Bộ GT-VT đã ban hành Thông tư liên tịch số 05/2011 về vận chuyển khách DL bằng ô tô và cấp biển hiệu cho xe ô tô vận chuyển khách DL. Theo đó, xe kinh doanh vận chuyển khách DL phải bảo đảm các tiêu chí khắt khe cả về phương tiện kỹ thuật lẫn lái xe, quản lý xe - nghĩa là phải khác hẳn xe thường theo hướng văn minh, an toàn hơn. Đơn cử: phương tiện kỹ thuật phải bảo đảm chắc chắn, an toàn, chống va đập tối đa khi có ngoại lực tác động, trên xe có đầy đủ tiện nghi thiết yếu, từ tủ thuốc đến nhà vệ sinh, từ bình chữa cháy đến búa sử dụng để thoát hiểm kèm bảng hướng dẫn an toàn. Lái xe ô tô vận chuyển khách DL ngoài việc phải đáp ứng các quy định của pháp luật đối với người lái xe, phải được tập huấn và cấp Giấy chứng nhận nghiệp vụ DL, nhân viên phục vụ trên xe cũng phải có Giấy chứng nhận biết cách chăm sóc, phục vụ khách một cách lịch sự, chu đáo, biết sơ, cấp cứu khi xảy ra tai nạn …Khi bảo đảm các điều kiện cơ bản, xe mới được Sở VH-TT-DL cấp giấy phép vận chuyển DL và được Sở GT-VT cấp biển hiệu DL. Hội tụ được 2 yếu tố “cần và đủ” này, xe mới được tham gia kinh doanh vận chuyển khách DL.

Thông tư cũng quy định rõ, xe ô tô có biển hiệu vận chuyển khách DL được hưởng nhiều ưu đãi như: được ưu tiên trong việc bố trí nơi dừng, đỗ thuận tiện để đón, tiễn khách du lịch tại bến xe, sân bay, khu du lịch, cơ sở lưu trú du lịch cũng như các cơ sở dịch vụ du lịch khác và được phép hoạt động không hạn chế về thời gian trên tuyến đường dẫn đến các khách sạn từ 3 sao trở lên. Việc thực thi các điều khoản quy định cụ thể của Thông tư sẽ thúc đẩy ngành DL cải thiện chất lượng về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, bảo đảm an toàn nhằm phục vụ tốt hơn du khách.

Tuy nhiên, DN vẫn khá thờ ơ với những điều kiện này. Theo bà Nguyễn Thụy Phương Hiếu, Phó phòng Nghiệp vụ DL: sau khi tổ chức hội nghị phổ biến Thông tư cho các DN liên quan, Sở VH-TT-DL đã có kế hoạch mở lớp tập huấn nghiệp vụ DL cho lái, phụ xe, nhưng đã qua 2 đợt chiêu sinh mà vẫn có rất ít DN đăng ký tham gia, không đủ số lượng học viên để mở lớp. Về việc đăng ký chứng nhận xe đủ điều kiện vận chuyển DL và cấp biển hiệu DL, đến nay mới có 1 DN thực hiện với 1 xe loại  45 chỗ ngồi, nhưng vẫn còn vướng. Đại diện DN này cho biết: Để cạnh tranh thu hút khách, DN đã đầu tư hàng tỷ đồng cho việc nâng cấp chất lượng máy móc, trang trí nội thất xe, đồng thời có những quy định cụ thể về lịch trình chạy xe cũng như thái độ phục vụ của tài xế, phụ xe nhằm phục vụ khách hàng một cách tốt nhất. Về cơ bản, cả phương tiện và nhân lực phục vụ vận chuyển khách DL của DN đều bảo đảm các tiêu chí theo Thông tư, nhưng vẫn chưa được công nhận đủ điều kiện vì còn thiếu giấy chứng nhận tập huấn nghiệp vụ DL cho tài xế và phụ xe, muốn có giấy này thì phải chờ cơ quan chức năng mở lớp, mà chờ đủ học viên để mở lớp thì không biết đến bao giờ…

DN chưa quan tâm đến việc đăng ký và cấp biển hiệu cho xe vận chuyển khách DL một phần vì còn thiếu nguồn vốn đầu tư để chuẩn hóa phương tiện, nhân lực theo quy định của Thông tư, một phần do vẫn chưa có chế tài với loại hình này. Vì vậy, việc cấp biển hiệu phải triển khai triệt để và có chế tài đối với những đơn vị không thực hiện để tránh những cạnh tranh không lành mạnh giữa xe có biển và xe không có biển phát sinh trong quá trình hoạt động DL. Hiện cơ quan chức năng đang tập trung vào việc tuyên truyền, hướng dẫn triển khai đồng bộ để những nội dung quy định trong Thông tư đi vào cuộc sống, các DN nâng cao nhận thức, tự giác chấp hành. Thời gian tới, sẽ tăng cường công tác hậu kiểm, thực hiện chế tài với những vi phạm.