Người tiêu dùng phải hiểu luật để tự bảo vệ mình

Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (NTD) ra đời là hành lang pháp lý bảo vệ NTD hiệu quả, nhất là trong bối cảnh hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng xâm nhập vào thị trường ngày càng nhiều. Tuy nhiên, để luật đi vào cuộc sống, cùng với sự nỗ lực của cơ quan chức năng, NTD cũng cần nhập cuộc, đồng lòng tẩy chay và nói không với hàng giả…

Để tự bảo vệ mình, khi mua hàng hóa, NTD nên chú ý đến nhãn mác, hạn sử dụng...

Theo bà Nguyễn Thị Phương Lan - Trưởng phòng Quản lý thương mại (Sở Công Thương) thì trên địa bàn tỉnh, các chợ truyền thống là thị trường tiêu thụ hàng hóa lớn, chủ yếu là hàng Việt Nam chất lượng cao, đồng thời, cũng là nơi quyền lợi NTD dễ bị xâm hại nhiều nhất, bởi các chợ này thường tập trung nhiều hàng giả, kém chất lượng. Tình trạng hàng giả, hàng nhái (chủ yếu là hàng Trung Quốc) đã gây thiệt hại không nhỏ cho NTD, nhất là vào dịp lễ, tết. Trong đợt kiểm tra, kiểm soát thị trường dịp Tết Nguyên đán Nhâm Thìn vừa qua, tại một đại lý kinh doanh bánh kẹo trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột, Đoàn kiểm tra liên ngành đã phát hiện một lượng lớn bánh, kẹo, mứt kém chất lượng, không ít trong số đó trên bao bì chỉ thấy ghi vài dòng chữ Trung Quốc như đánh đố NTD. Số hàng hóa trôi nổi này được mua tại một chợ đầu mối ở TP. Hồ Chí Minh đưa về Dak Lak, chủ đại lý đã tự ý cho in vài dòng chữ sơ sài trên bao bì, rồi đóng thành từng lố bán ra thị trường kiếm lời…

Trên thực tế, dù lực lượng chức năng đã có nhiều nỗ lực ngăn chặn, nhưng vấn nạn hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn không giảm. Thông thường, hàng giả, hàng kém chất lượng hay hướng đến người có thu nhập thấp, bởi họ thường chỉ chú trọng đến giá cả cao hay thấp, chứ ít khi quan tâm đến xuất xứ, thành phần của sản phẩm. Vì tâm lý ham rẻ, một bộ phận NTD đã coi nhẹ sức khỏe của mình và vô tình tiếp tay cho hàng giả, hàng nhái tiếp tục hoành hành. Chưa kể, NTD nói chung khi mua sản phẩm, chỉ xem sơ qua nhãn mác, mẫu mã mà ít chú ý đến hạn sử dụng, nguồn gốc của hàng hóa; đáng nói hơn phần lớn không phân biệt được hàng giả, hàng kém chất lượng bằng mắt thường. Chị H, một NTD ở phường Tân Thành (TP. Buôn Ma Thuột) cho hay: vài năm trở lại đây, khi thấy trên các phương tiện truyền thông đại chúng nói nhiều đến vấn nạn hàng giả, hàng kém chất lượng, khi đi mua sắm, chị đã bắt đầu chú ý đến nhãn mác, bao bì, nhưng khi mua hàng của người quen thì chủ yếu chỉ bằng… lòng tin.

 Trong Hội thảo “Nâng cao năng lực quản lý về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng” diễn ra hồi trung tuần tháng 3 vừa qua tại TP. Buôn Ma Thuột, các đại biểu đã nêu lên thực trạng đáng buồn về nhận thức của NTD đối với việc bảo vệ quyền lợi của chính bản thân họ khi bị xâm hại. Theo ông Nguyễn Phương Nam - Phó cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương) thì thời gian qua, trên phạm vi cả nước, trường hợp NTD mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng nhiều, nhưng số người khiếu nại chẳng là bao so với số vụ bị xâm hại; họ vẫn chưa mạnh dạn tố giác các tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng với cơ quan quản lý (!) Hoặc NTD mua sản phẩm, thường chưa mấy quan tâm đến việc lấy hóa đơn chứng từ, nên khi gặp phải hàng kém chất lượng thì  không có đủ cơ sở để khiếu kiện…

Dak Lak là một trong những tỉnh, thành trên cả nước được Bộ Công thương đánh giá cao việc triển khai công tác quản lý Nhà nước về bảo vệ quyền lợi NTD, trong đó nổi bật nhất là lĩnh vực tuyên truyền, phổ biến pháp luật liên quan đến quyền lợi NTD. Tuy nhiên, để luật thật sự đi vào cuộc sống thì chính bản thân NTD phải hiểu biết về luật, hoặc chí ít cũng phải nắm rõ về một số quyền lợi mà mình được hưởng như quyền được lựa chọn hàng hóa, quyền được cung cấp thông tin trung thực, được bảo đảm an toàn về sức khỏe và môi trường, quyền đòi bồi thường thiệt hại… Có như vậy, NTD mới có thể buộc nhà sản xuất tôn trọng quyền lợi hợp pháp của mình nếu xảy ra vi phạm. Điều quan trọng nữa là NTD cần thẳng thắn nói không với hàng giả, hàng kém chất lượng, kiên quyết không mua những sản phẩm hàng hóa không rõ nguồn gốc, đồng lòng tẩy chay loại sản phẩm này ra khỏi thị trường. Bên cạnh đó, NTD cần duy trì thói quen lấy hóa đơn, chứng từ khi mua hàng, chủ động phản ánh thông tin liên quan đến việc xâm phạm quyền lợi của mình với các cơ quan chức năng. Hãy là NTD thông thái bằng cách lựa chọn mua những sản phẩm có uy tín trên thị trường và mua ở những địa điểm tin cậy.

Đỗ Lan