Kết quả thu ngân sách đạt thấp: Có phải chỉ do nguyên nhân khách quan?

Tính đến hết tháng 7-2013, tổng thu thuế và phí trên địa bàn tỉnh mới đạt khoảng 1.600 tỷ đồng, tương đương gần 44% dự toán và xấp xỉ bằng 86% cùng kỳ năm trước. Kinh tế khó khăn, sản xuất kinh doanh ngưng trệ… làm ảnh hưởng đến kết quả thu ngân sách là có thật, song liệu đây có phải là nguyên nhân chính hay không?

Hoạt động khai thác, kinh doanh cát diễn ra rất rầm rộ nhưng sản lượng kê khai nộp thuế lại quá thấp. Trong ảnh: Một góc Bến cát Quỳnh Ngọc, xã Ea Na, huyện Krông Ana.

Hiện toàn tỉnh có 18 đơn vị quản lý thu, ở 15 huyện, thị xã, thành phố và 3 phòng chuyên môn thuộc Cục Thuế (Phòng Quản lý thuế Thu nhập cá nhân, Kiểm tra thuế 1 và Kiểm tra thuế 2). Kết thúc 7 tháng đầu năm, rất nhiều đơn vị có kết quả thu dưới mức bình quân chung của toàn tỉnh (44%), như: thị xã Buôn Hồ (hơn 22%), huyện Krông Buk (xấp xỉ 26%), huyện Krông Ana (gần 27%), huyện Cư M’gar (hơn 22%), huyện Ea H’leo và Krông Năng (hơn 27%), huyện Cư Kuin (hơn 32%)… Một điều đáng quan tâm là trong số những đơn vị nêu trên, có không ít đơn vị các năm trước đây luôn dẫn đầu kết quả thu ngân sách. Với tình hình này, nhiều khả năng thu ngân sách năm nay của tỉnh không đạt dự toán hơn 3.668 tỷ đồng được giao. Đã có nhiều cuộc họp bàn, đánh giá nguyên nhân ảnh hưởng xấu đến kết quả thu ngân sách của những tháng đầu năm 2013, trong đó những nguyên nhân được đề cập nhiều nhất là kinh tế khó khăn, sản xuất kinh doanh ngưng trệ, doanh nghiệp (DN) ngưng nghỉ kinh doanh nhiều; sản lượng cà phê niên vụ cà phê 2012-2013 giảm hàng chục phần trăm so với niên vụ trước; thực hiện các chính sách gia hạn, miễn giảm thuế; hạn hán kéo dài nên nhiều công trình thủy điện không có nước chạy máy phát điện; tội phạm trong lĩnh vực thuế gia tăng; việc giao dự toán chưa sát với tình hình thực tế (khi giao dự toán áp dụng giá cao su, cà phê ở mức cao nhưng khi tổ chức thu thì giá giảm mạnh)… Thực tế cho thấy, những nguyên nhân trên tác động xấu đến kết quả thu ngân sách là có thật, tuy nhiên cũng phải thẳng thắn nhìn nhận rằng công tác quản lý, điều hành phối hợp giữa cấp trên với cấp dưới, các đơn vị với nhau trong ngành thuế chưa chặt chẽ, trách nhiệm chưa cao. Chẳng hạn, có trường hợp DN không kê khai nhiều tháng liên tục nhưng cơ quan quản lý trực tiếp vẫn không thông báo nhắc nhở để chấn chỉnh kịp thời; việc cập nhật chứng từ nộp ngân sách vẫn còn chậm hoặc sai sót; công tác hoàn thuế còn nhiều lúng túng, đặc biệt là hoàn thuế trong lĩnh vực nông sản.

Đối với công tác phối hợp giữa các phòng trong xử lý công việc vẫn còn xảy ra tình trạng thiếu đồng bộ, đùn đẩy công việc cho nhau. Nghiêm trọng hơn, một số phòng chưa thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ đã được phân công, nhất là nhiệm vụ kiểm tra, giám sát các chi cục thuế trực thuộc nên đã dẫn đến tình trạng nhiều chi cục thuế thực hiện sai quy trình, quy định nhưng không có sự nhắc nhở, chỉnh sửa kịp thời. Có tình trạng chi cục thuế tiến hành lập bộ thuế nhưng không thực hiện điều tra doanh thu thực tế đối với các hộ kinh doanh; không có hồ sơ và cơ sở pháp lý để xác định thu nhập thực tế không phải chịu thuế của một số hộ kinh doanh theo quy định. Chính điều này đã dẫn đến những trường hợp lạm thu, thất thu, gây ra hậu quả là không tạo được môi trường bình đẳng cho các hộ kinh doanh, đồng thời dễ dẫn đến tiêu cực trong công tác lập bộ đối với hộ khoán. Ngoài ra, cũng có trường hợp nội bộ một số chi cục thuế chưa thực sự đoàn kết, thiếu thống nhất trong chỉ đạo điều hành nên hiệu quả chống thất thu, gian lận thuế thấp. Một điểm đáng quan tâm nữa là công tác giám sát hồ sơ khai thuế chưa chặt chẽ, vẫn còn hiện tượng kê khai thuế thấp hơn thực tế để chiếm dụng tiền thuế nhưng bộ phận giám sát tờ khai chưa kiểm tra, đôn đốc DN kê khai điều chỉnh. Trong một số trường hợp, công tác phân tích hồ sơ trước thanh, kiểm tra còn mang tính chủ quan, thậm chí hời hợt dẫn đến kết quả thanh kiểm tra không đạt yêu cầu…

Một buổi họp bàn biện pháp tăng thu ngân sách do Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Trọng Hải chủ trì.

Kết quả thu ngân sách đạt thấp đã và đang là nỗi lo lớn đối với những người có trách nhiệm, nên từ đầu năm đến nay đã có nhiều cuộc họp để tìm nguyên nhân; từ đó xây dựng và triển khai các giải pháp ứng phó. Tuy nhiên, vấn đề chủ chốt ở chính ngành Thuế. Chỉ khi nào ngành thuế chú trọng hơn nữa đến việc khắc phục những hạn chế nêu trên thì mới có thể thực hiện hoàn thành dự toán thu đã được giao…

Trần Sáu