Thông quan tự động: Sẵn sàng trước "giờ G"

Tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn; phân công cán bộ trực tiếp “cầm tay chỉ việc” cho nhân viên làm thủ tục hải quan của DN; xây dựng kịch bản và cùng DN triển khai chạy thử… là những công việc đã được ngành hải quan Dak Lak triển khai nhằm giúp DN có thể sử dụng thành thạo hệ thống thông quan tự động (VNACCS/VCIS) ngay khi chính thức vận hành.

Có thể khẳng định rằng, việc triển khai VNACCS/VCIS đã và đang được toàn ngành hải quan tỉnh tập trung phần lớn nhân, vật lực để thực hiện. Cụ thể, Tại Cục Hải quan Dak Lak, hàng loạt công việc liên quan như thành lập ban chỉ đạo, các nhóm làm việc; chuẩn bị máy móc, trang thiết bị công nghệ thông tin, đường truyền, cài đặt phần mềm và hỗ trợ DN cài đặt phần mềm; đào tạo cán bộ công chức trong ngành lẫn nhân viên các DN; xây dựng kịch bản và triển khai chạy thử nghiệm; phối hợp chặt chẽ với Tổng cục Hải quan và DN cung cấp phần mềm xử lý các lỗi phát sinh trong quá trình thử nghiệm… đều được khẩn trương thực hiện. Cùng với đó, Cục Hải quan Dak Lak đã chỉ đạo các Chi cục Hải quan trực thuộc làm việc với giám đốc những DN có hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn để tuyên truyền, vận động họ tham gia VNACCS/VCIS, theo đó, Chi cục Hải quan Buôn Ma Thuột (một trong ba đơn vị trực thuộc Cục Hải quan Dak Lak) đã tập trung nguồn lực cho thử nghiệm, chuẩn bị triển khai vận hành chính thức hệ thống kể từ tháng 5-2014, cụ thể, Chi cục đã phân công từng CBCC theo dõi, quản lý, hướng dẫn cho DN tham gia thực hành chạy thử. Nội dung thực hành theo các kịch bản soạn sẵn và theo số liệu thực tế tại các DN để DN dễ tiếp cận.

Cùng với đó, đầu tháng 2-2014, Chi cục đã tổ chức 2 đợt thực hành (mỗi đợt 2 ngày, trong đó có 1 đợt phối hợp với DN cung cấp phần mềm) để hỗ trợ DN thực hành thử nghiệm phần mềm với gần 30 lượt DN tham gia. Tại đây, nhiều vướng mắc phát sinh liên quan đến chức năng, quy trình nghiệp vụ hải quan trên hệ thống đã được ghi nhận, giải quyết. Việc triển khai cho DN tham gia chạy thử hệ thống giúp DN tăng cường sự hiểu biết, nắm rõ cách thức khai báo mới, sự khác biệt so với khai báo hiện hành, giúp DN hạn chế “vấp” các lỗi kỹ thuật khi áp dụng hệ thống trong thực tiễn. Theo số liệu thống kê, tính đến cuối tháng 2-2014 đã có hơn 80 DN tham gia chạy thử, tỷ lệ tờ khai chạy thử thành công đạt trên 85%. Đối với các DN còn lại (chưa tham gia chạy thử) là những DN làm thủ tục hải quan không thường xuyên, Cục Hải quan đã thông báo, hướng dẫn các DN này nếu không có điều kiện tham gia hệ thống thì có thể thông qua đại lý hải quan để làm thủ tục hải quan. Theo đánh giá sơ bộ của Cục Hải quan Dak Lak, các DN được lựa chọn ký cam kết tham gia chạy thử và chạy chính thức hệ thống kể từ tháng 5-2014 trên địa bàn Cục quản lý đều đủ khả năng tham gia chính thức hệ thống.

Cán bộ hải quan trực tiếp hướng dẫn nhân viên làm thủ tục hải quan của các DN trên hệ thống.

VNACCS/VCIS là hệ thống thông quan điện tử, tập trung vào cả 3 khâu: trước, trong và sau thông quan. Hệ thống này mở rộng các thủ tục, như đăng ký danh mục miễn thuế, áp dụng chung cả hàng mậu dịch và phi mậu dịch, thủ tục đơn giản đối với hàng trị giá thấp, quản lý hàng hóa tạm nhập – tái xuất; tăng cường kết nối với các bộ, ngành khác bằng cách áp dụng cơ chế một cửa (trước mắt liên kết với 6 bộ, ngành có nhiều liên quan mật thiết đến hoạt động XNK); tiếp nhận và xử lý phân luồng tự động thông tin khai báo của DN; hạn chế sử dụng hồ sơ giấy thông qua việc áp dụng chữ ký điện tử; thay đổi căn bản việc quản lý, giám sát hải quan đối với một số loại hình theo hướng tăng cường trách nhiệm của DN… mang lại nhiều lợi ích cho cả cơ quan quản lý Nhà nước lẫn DN. Với DN, đó là thời gian thông quan nhanh hơn, độ chính xác cao và ổn định hơn. Cụ thể, ngoài việc áp dụng ở khâu thông quan như hệ thống cũ, hệ thống VNACCS/VCIS còn được áp dụng ở nhiều khâu khác, các tiêu chí trên vận đơn (Invoice), bản lược khai hàng hóa (manifest) được tích hợp nhiều hơn vào chỉ tiêu khai báo trên tờ khai giúp việc phân luồng tự động nhanh hơn, và rút ngắn thời gian thông quan. Đặc biệt, nhiều nội dung mới sẽ được áp dụng trong hệ thống VNACCS/VCIS như lấy thông tin của dữ liệu đã đăng ký để khai báo xuất nhập khẩu; thực hiện đăng ký khai báo trước (khai báo tạm) trước khi hàng đến nên có thể tránh được sai sót trong nhập dữ liệu; đơn giản hóa nghiệp vụ khai báo… Đặc biệt, DN và ngân hàng có thể hợp tác để ngân hàng nộp thuế nhập khẩu thay cho DN – việc này diễn ra tự động trên hệ thống nên tiết kiệm nhiều thời gian cho DN.

Cũng theo Cục Hải quan Dak Lak, trong thời gian tới sẽ tiếp tục tập trung nguồn lực cho việc triển khai kế hoạch chạy thử nghiệm, chạy chính thức hệ thống VNACCS/VCIS của ngành hải quan, trong đó thường xuyên tuyên truyền, đôn đốc, hỗ trợ, tháo gỡ các khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện, nhất là các DN đã cam kết tham gia; nâng cấp hệ thống CNTT, chuyển đổi các ứng dụng hiện có phục vụ VNACCS/VCIS theo lộ trình.

Dự án VNACCS/VCIS do Chính phủ Nhật Bản tài trợ không hoàn lại nhằm mục tiêu xây dựng và chuyển giao cho Hải quan Việt Nam hệ thống thông quan tự động (VNACCS/VCIS) trên nền tảng áp dụng công nghệ và kỹ thuật của hệ thống CNTT đang được cơ quan hải quan và các cơ quan Chính phủ của Nhật Bản áp dụng. VNACCS/VCIS sẽ trở thành công cụ hữu hiệu hỗ trợ Hải quan Việt Nam và các bộ, ngành liên quan triển khai thành công cơ chế "Hải quan một cửa quốc gia", tạo thuận lợi cho các hoạt động thương mại, đầu tư tại Việt Nam, cũng như tăng cường tính hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước nói chung và quản lý Nhà nước về Hải quan nói riêng.

Lê Ngọc