Chăn nuôi trâu, bò số lượng lớn: Hướng phát triển kinh tế bền vững

Từ việc chăn nuôi bò theo quan niệm truyền thống là để tăng thêm thu nhập, giải quyết thời gian nông nhàn, những năm gần đây, nhiều hộ dân trong tỉnh đã chú trọng phát triển đàn vật nuôi theo hướng hàng hóa thương phẩm, tạo nguồn thu nhập khá cho gia đình. Tuy nhiên, việc phát triển đàn trâu, bò số lượng lớn cũng cần phải gắn với quản lý và phòng ngừa dịch bệnh để giảm bớt rủi ro…

Lợi nhuận cao

Theo thống kê của Sở NN-PTNT, hiện tổng số đàn trâu, bò trên địa bàn tỉnh có khoảng 216.030 con (trong đó có 35.223 con trâu và 180.807 con bò), tốc độ tăng đàn hằng năm từ 8% - 11%, tập trung nhiều nhất ở các huyện: Krông Bông (28.134 con), Krông Pak (27.775 con), Ea Kar (21.825 con)... Việc phát triển đàn trâu, bò đã đem lại nguồn lợi nhuận khá cao cho người nông dân. Hiện nay, chăn nuôi trâu, bò không chỉ dừng lại ở việc nuôi một vài con để kéo cày, giải quyết thời gian nông nhàn mà nhiều hộ còn nuôi với số lượng lớn hàng chục con/hộ, thậm chí có gia đình nuôi trên 100 con. Nếu tính bình quân mỗi con trâu, bò trưởng thành có giá trị trên thị trường khoảng 20 - 40 triệu đồng thì quả thực đây là khối tài sản không hề nhỏ. Gia đình chị H’Uyên Ktla ở buôn Tul B, xã Ea Wer (huyện Buôn Đôn) hiện đang nuôi 15 con bò và 30 con trâu, trong đó có trên một nửa số lượng đàn đang ở độ tuổi sinh sản. Chị cho biết, gia đình đã duy trì đàn trâu, bò này từ năm 2010. Nhằm bảo đảm việc chăn nuôi ổn định, đáp ứng nhu cầu thức ăn cho đàn vật nuôi, chị đã dành 3 ha đất rẫy cho cỏ mọc tự nhiên để hằng ngày có nơi chăn thả, đồng thời tích trữ rơm, cỏ khô và một số loại lá cây làm nguồn thức ăn thêm. Nhờ chăn nuôi với số lượng lớn, mỗi tháng gia đình chị có nguồn thu nhập khoảng 10 - 15 triệu đồng từ việc bán phân gia súc. Ngoài ra, mỗi năm chị còn xuất bán con giống hoặc bò thịt cho thu nhập trên 200 triệu đồng.

Một mô hình chăn nuôi bò nhốt tập trung ở thôn Chư Cúc, xã Ea Kmút (huyện Ea Kar) mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Trước đây, kinh tế gia đình chị H’Blo H’Môk ở buôn H’Đất, xã Ea Kao (TP. Buôn Ma Thuột) rất khó khăn, quanh năm chỉ biết nhờ vào mấy sào ruộng rẫy trồng ngô, sắn. Năm 2000, gia đình chị được Nhà nước hỗ trợ 1 con bò giống. Ngoài thời gian chăn thả ngoài đồng, chị còn trồng thêm các loại cỏ giàu dinh dưỡng cho bò ăn. Mỗi năm bò sinh sản chị đều để lại nuôi. Từ 1 con bò mẹ ban đầu, đến nay chị H’Blo đã có đàn bò với số lượng 25 con (trong đó có 15 bò mẹ). Từ năm 2013 đến nay, bình quân mỗi năm chị bán 3-4 đợt bò giống và bò thịt, mỗi đợt 2-4 con. Chị cho biết, việc nuôi bò số lượng lớn cũng khá đơn giản, chủ yếu là khâu phòng ngừa dịch bệnh và xây dựng chuồng trại thông thoáng, sạch sẽ, tiêm phòng ngừa dịch bệnh chu đáo, hạn chế chăn thả chung với đàn bò khác để tránh phát sinh và lây lan bệnh. Từ một gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, nhờ chăn nuôi bò sinh sản, đến nay gia đình chị H’Blo đã vươn lên khá giả với thu nhập bình quân mỗi năm trên 100 triệu đồng.

Năm 2000, gia đình chị Phạm Thị Ngọc Tú ở thôn 2, xã Yang Yeh (huyện Krông Bông) đã mạnh dạn đầu tư xây dựng, cải tạo chuồng trại chăn nuôi với quy mô rộng 1.000 m² và thay thế cách chăn nuôi bò thả rông truyền thống sang nuôi nhốt tập trung. Chị Tú cho biết: Nuôi bò nhốt tập trung không khó mà hiệu quả kinh tế lại cao. Ngoài cho bò ăn thức ăn truyền thống (cỏ, rơm…) chị còn bổ sung thêm các loại thức ăn có hàm lượng dinh dưỡng cao như cỏ VA06, lá ngô, cám... đàn bò sinh trưởng nhanh, kháng bệnh tốt, nên hiệu quả tăng rõ rệt. Trong chuồng nhà chị hiện đã có 60 con bò, trong đó có 50 bò mẹ, thu nhập bình quân mỗi năm trên 300 triệu đồng.

Không nên coi nhẹ việc phòng ngừa dịch bệnh

Hiện nay, việc chăn nuôi trâu, bò của người dân phần lớn vẫn theo hình thức thả rông, điều này tiềm ẩn nguy cơ đàn vật nuôi bị lây lan dịch bệnh. Bà Nguyễn Thị Bình, Trưởng Phòng Dịch tễ - Chi cục Thú y tỉnh cho biết, có 2 loại dịch bệnh khiến trâu bò chết nhiều trong thời gian qua là bệnh lở mồm long móng (LMLM) và tụ huyết trùng (năm 2013 có 14 con trâu bò bị chết do LMLM, năm 2014 có 10 con trâu, bò bị chết do tụ huyết trùng). Hiện nay, việc tiêm chủng vắc-xin LMLM được ngành Thú y tỉnh triển khai 2 đợt mỗi năm và 1 đợt tiêm vắc-xin tụ huyết trùng. Thế nhưng, theo số liệu thống kê thì mỗi năm chỉ có 150.000 con trâu, bò được tiêm vắc-xin LMLM và khoảng 90.000 con trâu, bò được tiêm vắc-xin tụ huyết trùng. Rõ ràng số lượng trâu, bò được tiêm phòng vắc-xin là khá ít, không bảo đảm hiệu giá miễn dịch cho vật nuôi; cộng với tình trạng môi trường chăn nuôi, bãi chăn thả chung dễ tồn tại mầm bệnh lây nhiễm và tái diễn trong nhiều năm. Theo bà Bình, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là do ý thức phòng ngừa dịch bệnh cho đàn vật nuôi của người dân chưa cao, nhận thức về việc tiêm phòng vắc-xin còn hạn chế. Nhiều người dân còn cho rằng việc tiêm vắc-xin phòng bệnh sẽ làm cho trâu, bò chậm lớn, gầy còm.

Bà H’Blo Hmôk ở buôn H’Đất, xã Ea Kao (TP. Buôn Ma Thuột) đang chăm sóc đàn bò của gia đình.

Có hộ chăn nuôi cả trăm con trâu, bò nhưng chủ quan từ chối tiêm phòng. Nhiều trường hợp khi trâu, bò bị dịch bệnh bà con mới cuống cuồng điều trị thì đã muộn, bởi hiện nay các loại bệnh này chưa có thuốc đặc trị hữu hiệu.

Bà Bình khuyến cáo: Để nâng cao hiệu quả việc chăn nuôi trâu, bò số lượng lớn, đem lại nguồn lợi nhuận kinh tế cao và ổn định, người dân nên thay đổi dần thói quen chăn nuôi thả rông, chuyển sang nuôi nhốt tập trung để bảo đảm công tác quản lý, chăm sóc đàn vật nuôi. Bên cạnh đó, cần làm tốt khâu chọn giống, khẩu phần thức ăn, xây dựng chuồng trại chăn nuôi kiên cố, thoáng mát, sạch sẽ và đặc biệt chú trọng công tác phòng ngừa dịch bệnh cho đàn vật nuôi. Khi phát hiện trâu bò bị bệnh cần báo ngay cho chính quyền địa phương và trạm thú y gần nhất để có biện pháp phòng ngừa, khoanh vùng xử lý, tránh lây lan ra diện rộng…

 Lê Thành