Thi hành Luật Hợp tác xã 2012: Nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ

Sau hơn 2 năm Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012 có hiệu lực, việc chuyển tiếp, đăng ký lại HTX trên địa bàn tỉnh bước đầu đã mang lại kết quả tích cực, giúp nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động của nhiều HTX. Tuy nhiên, việc chuyển đổi diễn ra vẫn chậm và còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ.

Kết quả bước đầu

Luật HTX năm 2012 có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2013, trong đó quy định về chuyển đổi hoạt động của HTX như sau: nếu HTX được thành lập trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành mà tổ chức và hoạt động không trái với quy định của Luật này thì tiếp tục hoạt động và không phải đăng ký lại. Ngược lại, nếu không phù hợp thì phải đăng ký lại hoặc chuyển sang loại hình  tổ chức khác trong thời hạn 36 tháng kể từ khi Luật này có hiệu lực thi hành. Như vậy, đến ngày 1-7-2016, việc chuyển tiếp HTX phải thực hiện xong trên phạm vi toàn quốc.

Vườn ca cao của hộ thành viên thuộc HTX Thành Đạt (huyện Ea Kar).

Hiện Đắk Lắk có 357 HTX, trong đó có 175 HTX nông nghiệp, 182 HTX phi nông nghiệp. Theo thống kê của Liên minh HTX tỉnh, số HTX phải đăng ký lại là 318 HTX. Để triển khai các bước theo quy định, Liên minh HTX tỉnh đã chủ động thực hiện nhiều nội dung như: triển khai nội dung của Luật và các văn bản hướng dẫn cho gần 1.000 lượt cán bộ HTX và hơn 1.000 lượt cán bộ cấp huyện, xã và các tổ chức đoàn thể; tư vấn trực tiếp về công tác chuyển tiếp, đăng ký lại cho 50 HTX; hỗ trợ kinh phí thông qua tư vấn, xây dựng, sửa đổi điều lệ, xây dựng quy trình đăng ký lại, chuyển tiếp cho 10 HTX, đồng thời Liên minh thành lập 5 tổ công tác để kiểm tra quy trình, hồ sơ và xây dựng điểm các HTX trên địa bàn để tham khảo và rút kinh nghiệm… Tính đến tháng 11-2015, toàn tỉnh có 111 HTX đã đăng ký hoạt động theo Luật HTX năm 2012, chiếm 31% tổng số HTX trên địa bàn tỉnh, trong đó có 65 HTX nông nghiệp và 46 HTX phi nông nghiệp. Trong số 111 HTX nói trên, có 11 Quỹ tín dụng nhân dân đã phù hợp và không phải đăng ký lại, 28 HTX thành lập mới. Theo đánh giá của nhiều HTX, Luật HTX 2012 đã xác định rõ bản chất và mục tiêu của HTX và có nhiều quy định thông thoáng hơn, nhất là việc mở rộng phạm vi ưu đãi, hỗ trợ trong các lĩnh vực; lợi ích của các thành viên được nâng lên... Theo ông Đường Văn Đình, Chủ tịch HĐQT Kiêm giám đốc HTX Thành Đạt (huyện Ea Kar), từ khi chuyển đổi theo Luật HTX 2012 (tháng 10-2015) thì hoạt động của HTX có nhiều chuyển biến tích cực, các thành viên nhận thức được vai trò và lợi ích của mình khi tham gia vào HTX nên mọi người đều tích cực đóng góp công sức để đẩy mạnh hiệu quả hoạt động. Đặc biệt, việc đổi mới cũng giúp HTX nâng cao năng lực quản lý cũng như được tiếp cận với các chính sách ưu đãi, hỗ trợ trong lĩnh vực nông nghiệp, nhất là các chương trình, dự án nước ngoài trong áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm gia tăng khả năng năng cạnh tranh sản phẩm nông nghiệp trên thị trường, cải thiện thu nhập cho người dân. Sắp tới HTX triển khai thực hiện chứng nhận thương mại công bằng (Flo) trên sản phẩm ca cao để nâng cao chất lượng sản phẩm ca cao của Đắk Lắk và thu nhập của các thành viên.

Còn nhiều lúng túng

Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, tuy công tác chuyển đổi hoạt động HTX trên địa bàn Đắk Lắk đạt kết quả khá nhất ở khu vực Tây Nguyên nhưng trên thực tế, số lượng HTX chuyển tiếp chưa nhiều, chất lượng hoạt động của nhiều HTX đăng ký lại còn hạn chế… Một trong những nguyên nhân chính là do việc ban hành các văn bản hướng dẫn dưới Luật chậm và nhiều điều, khoản giữa Luật và văn bản hướng dẫn không đồng nhất với nhau đã gây khó khăn trong việc thực thi. Cụ thể, kể từ khi Luật chính thức có hiệu lực, thì mãi đến gần cuối năm 2013 mới có Nghị định số 193/2013/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn quy định chi tiết một số điều thi hành Luật HTX và cuối tháng 5-2014 mới có Thông tư số 03/2014/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về hướng dẫn đăng ký HTX, chế độ báo cáo tình hình hoạt động của HTX (có hiệu lực từ ngày 1-8-2014). Vì vậy, trong khoảng thời gian từ tháng 7-2013 đến tháng 8-2014, các HTX thành lập mới đều được cơ quan đăng ký kinh doanh cấp theo mẫu cũ nhưng có nơi ghi chức danh mới là Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX; có nơi lại ghi Trưởng Ban quản trị và Chủ nhiệm như Luật 2003. Về trình tự các bước chuyển tiếp, trong Luật HTX ghi cụm từ “đăng ký lại” (tại điều 62, khoản 1), trong khi tại khoản 2 và 3 điều 32 của Nghị định 193/2013/NĐ-CP lại ghi “đăng ký thay đổi” để chỉ dẫn việc HTX tiếp tục đăng ký hoạt động theo Luật 2012 đã gây lúng túng cho cán bộ trong quá trình hướng dẫn các HTX. Theo ông Hoàng Khang, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, trong các đợt kiểm tra, làm việc ở một số HTX, đã phát hiện ra một số sai sót không đáng có như: giấy đăng ký HTX do cơ quan đăng ký kinh doanh cấp, ghi người đại diện theo pháp luật của HTX là giám đốc, trong khi tại điều 37 Luật HTX 2012 quy định chủ tịch HĐQT là người đại diện theo pháp luật của HTX. Thực tế cũng cho thấy, rất nhiều HTX hiện nay đang rất lúng túng về việc chuyển tiếp, đăng ký lại hoạt động của HTX theo Luật hiện hành, nhất là việc đánh giá lại tài sản, xác định lại tư cách thành viên. Ngoài ra, việc chuẩn bị nội dung và cách thức tổ chức đại hội chuyển tiếp, công tác bầu cử chưa đạt về nội dung; các thành viên HTX chưa hiểu đầy đủ về ý nghĩa, mục đích của công tác chuyển tiếp… nên công tác chuyển đổi hoạt động HTX chưa đạt về thời gian và chất lượng. Ông Võ Văn Sơn, Giám đốc HTX dịch vụ tổng hợp Thăng Bình (huyện Krông Bông) cho biết, mặc dù HTX đã đăng ký lại hoạt động theo Luật 2012 nhưng trong quá trình thực hiện cũng gặp khá nhiều lúng túng trong việc điều hành, tổ chức nên vừa hoạt động vừa phải gỡ “khó” để điều chỉnh cho phù hợp với Luật và các văn bản hướng dẫn.

Vườn mắc ca của HTX nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Tân Định (huyện Krông Năng).

Để tháo gỡ những khó khăn trên, Liên minh HTX tỉnh cho rằng, UBND cấp huyện cần quan tâm chỉ đạo sát sao hơn nữa vì nhiệm vụ chính của công tác này thuộc UBND cấp huyện, đồng thời với việc xây dựng kế hoạch thực hiện theo lộ trình; Sở Kế hoạch và Đầu tư cần tổ chức quán triệt các nội dung liên quan cho cán bộ trong hệ thống, trao đổi những vấn đề phát sinh từ thực tiễn và thống nhất cách làm… nhằm khơi thông vướng mắc và nâng cao chất lượng tư vấn hỗ trợ chuyển đổi HTX theo Luật.

Thuận Nguyễn