Tìm giải pháp bứt phá cho ngành gỗ

Trong 10 năm tới, Việt Nam phải vào nhóm 15 quốc gia có nền nông nghiệp phát triển nhất, phấn đấu để Việt Nam trở thành một trung tâm hàng đầu về sản xuất, chế biến, xuất khẩu gỗ và lâm sản ngoài gỗ, có thương hiệu uy tín trên thị trường thế giới.

Đây là chỉ đạo quan trọng của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại Diễn đàn “Ngành công nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ, lâm sản năm 2018 - Thành công, bài học kinh nghiệm; giải pháp bứt phá năm 2019” diễn ra ngày 22-2 vừa qua tại Hà Nội.

Diễn đàn do Bộ NN-PTNT phối hợp với Văn phòng Chính phủ, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam tổ chức với sự tham dự của khoảng 600 đại biểu là đại diện các bộ, ngành Trung ương, địa phương, đại sứ quán, tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, các hiệp hội và trên 300 doanh nghiệp.

Khẳng định một quốc gia mạnh về gỗ

Theo báo cáo của Bộ NN-PTNT, năm 2018, kim ngạch xuất khẩu gỗ và lâm sản Việt Nam đạt 9,382 tỷ USD, chiếm trên 23% kim ngạch xuất khẩu của ngành nông nghiệp, giá trị xuất siêu đạt trên 7,1 tỷ USD. Việt Nam đã trở thành quốc gia đứng thứ 5 trên thế giới, thứ 2 châu Á, đứng đầu Đông Nam Á về xuất khẩu gỗ và lâm sản. Thị trường xuất khẩu gỗ, lâm sản ngày càng được mở rộng, đến hơn 120 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó một số sản phẩm có thiết kế mẫu mã tốt, được nhiều thị trường khó tính chấp nhận.

Việc chuyển giao công nghệ từ các viện, trường, các nhà nghiên cứu đến với sản xuất, thị trường xuất khẩu bước đầu tốt. Đặc biệt, các sản phẩm xuất khẩu, gỗ tiêu dùng ở Việt Nam phần lớn là rừng trồng, từ đó, hạn chế cần thiết gỗ nhập khẩu và nghiêm cấm khai thác gỗ trồng tự nhiên. So với năm 2005, kim ngạch xuất khẩu đã tăng 900%, mức tăng mà không phải ngành nào cũng đạt được.

Đến nay, cả nước có 4.500 doanh nghiệp chế biến gỗ và lâm sản, trong đó 95% là doanh nghiệp tư nhân, 3,5% doanh nghiệp có vốn đầu tư trên 50 tỷ đồng. Số doanh nghiệp chế biến sản phẩm xuất khẩu đạt trên 1.800 doanh nghiệp, tăng hơn 300 doanh nghiệp so với năm 2017.

Đặt hàng cho ngành Gỗ

Nhu cầu đồ gỗ của thế giới hiện vào khoảng 430 tỷ USD, riêng giá trị thương mại nội thất và ngoại thất khoảng 150 tỷ USD. Với tiềm lực và nhiều dư địa chưa được khai thác hết, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, mục tiêu đạt con số 11 tỷ USD về kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ, lâm sản năm 2019 là quá thấp và yêu cầu có giải pháp để vượt mức con số này. Thủ tướng cũng đã đặt hàng Bộ trưởng Bộ NN-PTNT trong 10 năm tới, Việt Nam phải vào nhóm 15 quốc gia có nền nông nghiệp phát triển nhất, phấn đấu trở thành một trung tâm hàng đầu về sản xuất, chế biến, xuất khẩu gỗ và lâm sản ngoài gỗ, có thương hiệu uy tín trên thị trường thế giới.

Muốn bứt phá để đạt được đích ngắm này, nhiều vấn đề đã được đưa ra tại diễn đàn. Đầu tiên là nhận diện đầy đủ về tiềm năng, lợi thế của ngành để phát huy, tận dụng, nắm bắt thời cơ phát triển bền vững, đạt hiệu quả. Về cơ chế chính sách, cần tiếp tục củng cố, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh, để có nguồn nguyên liệu đủ lớn, hợp pháp từ rừng trồng cho sản xuất đồ nội thất xuất khẩu, giúp doanh nghiệp liên tục xuất siêu ở mức cao. Về kỹ thuật, công nghệ, các doanh nghiệp chế biến gỗ, lâm sản cần nâng cấp, ứng dụng khoa học công nghệ cao, đổi mới thiết bị sản xuất, thiết kế mẫu mã, mỹ thuật, tận dụng được tối đa nguyên liệu, tạo ra sản phẩm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các đại biểu dự Diễn đàn tìm hiểu về thiết bị chế biến gỗ. Ảnh: chinhphu.vn

Đặc biệt muốn bứt phá thì phải thấy được “bệnh” để mà “trị”, đó chính là những tồn tại, hạn chế, bất cập của ngành chế biến xuất khẩu gỗ, lâm sản với nhiều câu hỏi cần được giải đáp như: Nhà nước đã có cơ chế đầu tư xứng đáng với tiềm năng, lợi thế của ngành chưa? Chính sách tín dụng nào hỗ trợ cho các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến? Làm sao tạo điều kiện cho người dân trồng rừng, phát triển rừng nguyên liệu? Làm thế nào để có nguồn nguyên liệu chất lượng và hợp pháp? Một vấn đề khác là việc xây dựng thương hiệu doanh nghiệp và thương hiệu quốc gia chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều mặt hàng trong nước hoàn toàn có thể sản xuất được, bảo đảm chất lượng mà vẫn phải nhập khẩu do không có thương hiệu để cạnh tranh ngay cả ở thị trường trong nước. Việc thực thi pháp luật về bảo vệ, phát triển rừng, lâm sản còn nhiều bất cập, nhất là có những điểm nóng về phá rừng, khai thác rừng trái phép. Công tác sắp xếp đổi mới các công ty lâm nghiệp còn chậm, nhiều vướng mắc, tranh chấp đất rừng còn gay gắt mà chưa được xử lý dứt điểm.

Đàm Thuần