Tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu thấp, vì sao?

Theo Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) Đinh Xuân Hà, nhằm hướng đến mục tiêu tiết kiệm ngân sách thông qua đấu thầu để nâng cao hiệu quả của đồng vốn, thời gian vừa qua đơn vị đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các văn bản hướng dẫn, đồng thời triển khai kịp thời những văn bản pháp luật về đấu thầu. Quá trình thực hiện quy định, quy chế và phương pháp tổ chức đấu thầu của các sở, ngành, địa phương, các chủ đầu tư, bên mời thầu và những đơn vị có liên quan được Sở KH-ĐT giám sát, chỉ đạo thực hiện nghiêm, bảo đảm tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật về đấu thầu.

Trong năm 2019, Sở KH-ĐT đã triển khai lộ trình đấu thầu qua mạng và đăng ký gói thầu đấu thầu qua mạng. Bên cạnh đó, đơn vị còn tổ chức đào tạo nghiệp vụ đấu thầu qua mạng, hướng dẫn các chủ đầu tư, bên mời thầu tiến hành đăng ký chính thức vào Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia và tự đăng tải thông tin lên Hệ thống. Đối với công tác đấu thầu thuốc, vật tư y tế, Sở KH-ĐT theo dõi, giám sát về quy trình tổ chức lựa chọn nhà thầu nên tỷ lệ giảm thầu trong lĩnh vực này là 9,68%, cao hơn so với năm 2018. Năm 2019, trong tổng số 26 gói thầu mua sắm tập trung, có 12 gói thầu tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng, tỷ lệ giảm thầu đạt 9,24%...

Gói thầu Nhà cầu nối giữa các tòa nhà - Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên được tổ chức theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước.

Việc phân cấp cho cơ sở, các chủ đầu tư, người trực tiếp làm việc trong hoạt động đấu thầu cũng được các ngành chức năng đẩy mạnh, những thủ tục không cần thiết trong đấu thầu được giảm bớt. Nhờ đó, các quy định, quy chế và phương pháp tổ chức công tác đấu thầu trên địa bàn ngày càng được hoàn thiện. Các chủ đầu tư phát huy được tính chủ động và thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu. Đặc biệt, trách nhiệm cũng như năng lực của những người làm công tác đấu thầu được nâng cao.

Mặc dù đã có rất nhiều nỗ lực song tỷ lệ giảm thầu của tỉnh vẫn còn hạn chế. Đơn cử như tại huyện Krông Bông, trong năm 2019 huyện thực hiện lựa chọn nhà thầu cho 27 gói thầu đấu thầu rộng rãi với tổng giá gói thầu là hơn 107,5 tỷ đồng, tổng giá trúng thầu là 105 tỷ đồng. Tỷ lệ giảm thầu chỉ khoảng 2,5 tỷ đồng, chiếm 2,39%. Nguyên nhân khiến tỷ lệ giảm thầu thấp do Krông Bông là huyện vùng sâu, vùng xa, chi phí nhân công, vật liệu và vận chuyển đều cao nên các nhà thầu bỏ giá gói thầu cao. Hơn nữa số nhà thầu trên địa bàn huyện tham gia đấu thầu cũng hạn chế nên tính cạnh tranh không cao, kéo theo tỷ lệ giảm thầu thấp.

Tỷ lệ giảm thầu ở mức khiêm tốn không chỉ diễn ra tại các huyện mà còn xảy ra ở các sở, ban, ngành hay TP. Buôn Ma Thuột. Theo Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp phát triển nông thôn tỉnh Phan Xuân Bách, hầu hết các cuộc đấu thầu hiện nay đều được đơn vị tổ chức theo quy trình rất chặt chẽ, song tỷ lệ giảm thầu rất thấp, thậm chí nhiều gói thầu, tỷ lệ giảm chỉ ở mức “gọi là cho có”. Trong năm 2019, đơn vị đã tổ chức thực hiện hoạt động đấu thầu với 109 gói thầu, giá trị gần 613,5 tỷ đồng, tổng trị giá trúng thầu là gần 606,9 tỷ đồng. Như vậy, tỷ lệ giảm thầu chỉ là 6,6 tỷ đồng, chiếm gần 1,09%. Tỷ lệ tiết kiệm trong đấu thầu của đơn vị này thấp so với mặt bằng chung của cả tỉnh. Ngoài nguyên nhân tính cạnh tranh không cao khiến mục tiêu tiết giảm giá gói thầu khó đạt như kỳ vọng thì việc lựa chọn nhà thầu theo hình thức chỉ định thầu cũng khiến tỷ lệ giảm thầu thấp thêm.

Theo số liệu thống kê của Sở KH-ĐT, trong năm 2019 trên địa bàn tỉnh có 6.023 gói thầu sử dụng vốn Nhà nước với tổng giá gói thầu là 5.454 tỷ đồng, tổng giá trúng thầu là hơn 5.390 tỷ đồng, tổng giá trị giảm thầu là hơn 63,5 tỷ đồng, tỷ lệ tiết kiệm thông qua đấu thầu chỉ chiếm 1,18%. Một cán bộ Phòng Đấu thầu, thẩm định và giám sát đầu tư của Sở KH-ĐT cho hay, hình thức lựa chọn nhà thầu được áp dụng là chỉ định thầu chưa tiết kiệm nhiều trong quá trình thương thảo hợp đồng do các công trình trên địa bàn tỉnh dự thầu có tổng mức đầu tư thấp. Số gói thầu lớn nhưng tỷ lệ giảm thầu thấp do số gói thầu chỉ định thầu chiếm số lượng nhiều (4.811/6.023 gói thầu), giá trị các gói thầu chỉ định thầu là 820/5.454 tỷ đồng (chiếm 16% tổng giá trị các gói thầu) cũng phần nào ảnh hưởng đến tỷ lệ giảm thầu.

Công trình đường Đông - Tây TP. Buôn Ma Thuột đang trong giai đoạn thi công.

Để có thể nâng cao tỷ lệ giảm thầu, các sở, ngành, địa phương, các chủ đầu tư, bên mời thầu cần tăng tính cạnh tranh, minh bạch trong đấu thầu; thực hiện tốt lộ trình đấu thầu qua mạng, củng cố hạ tầng thông tin, đơn giản hóa quy trình thực hiện sẽ là những điều kiện tiên quyết. Cùng với đó, minh bạch hóa quá trình đấu thầu, công khai thông tin các gói thầu và dự án để gia tăng sự giám sát của cả xã hội đối với quá trình này là điều kiện tối quan trọng.

Khả Lê