Xử phạt người hút thuốc lá - liệu có bất khả thi?

Quy định về cấm hút thuốc lá ở nơi công cộng đã có hiệu lực khá lâu. Tuy nhiên, việc hút thuốc lá ở nơi công cộng vẫn diễn ra bình thường, không mấy chuyển biến so với trước khi chưa có quy định cấm; nhiều nơi người dân vẫn vô tư, tự nhiên hút thuốc ở nơi công cộng.

Qua tìm hiểu thực tế thì việc xử phạt hút thuốc lá nơi công cộng chưa được triển khai bài bản, đồng bộ, nhiều quy định còn cứng nhắc nên việc thực hiện gặp khó khăn. Ở đây ta chưa nói về khó khăn do phong tục, tập quán, thói quen của người dân... mà là trách nhiệm về phía các cơ quan chức năng.

Theo quy định, lực lượng có chức năng xử phạt là các cơ quan thanh tra liên ngành về y tế từ Trung ương tới địa phương; cơ quan quản lý thị trường; cơ quan công an và UBND các cấp; trong đó thanh tra y tế là cơ quan chủ công. Nhưng hiện nay lực lượng thanh tra y tế chưa được tăng cường, còn quá mỏng, thiếu về số lượng và trang thiết bị, kinh phí để tuần tra, hoạt động. Bên cạnh đó, việc quy định thẩm quyền xử phạt của UBND các cấp là quy định thẩm quyền chung theo Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính (từ ngày 1-7-2013 tới đây là Luật) nhưng chưa có quy định cụ thể về cơ quan tham mưu, chịu trách nhiệm chính việc xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng của cấp xã, phường, thị trấn nên rất lúng túng, khó thực hiện. Ví dụ, xử phạt trong lĩnh vực an ninh trật tự thì có công an xã tham mưu, xử phạt trong chăn nuôi, thú y nông lâm ngư nghiệp có cán bộ nông nghiệp xã tham mưu, xử phạt trong lĩnh vực tư pháp có cán bộ tư pháp xã tham mưu... nhưng xử phạt hút thuốc lá nơi công cộng ở cấp xã hiện chưa quy định người theo dõi, tham mưu, chịu trách nhiệm chính, cụ thể...

Ngoài ra, việc yêu cầu người bị phạt đến kho bạc nộp tiền phạt là không khả thi, bất hợp lý. Bởi vì, nếu yêu cầu mà người vi phạm bị lập biên bản vẫn không đến nộp phạt thì cơ quan chức năng cũng đành chịu! Lý do là các trường hợp vi phạm hành chính khác có thể tạm giữ tang vật, phương tiện, giấy phép hoặc các giấy tờ tùy thân... chỉ khi đến nộp phạt có biên lai của kho bạc thì mới được giải quyết, trả lại giấy tờ, nhưng đối với việc vi phạm trong lĩnh vực thuốc lá thì không có gì để tạm giữ. Chẳng lẽ cơ quan chức năng tạm giữ mẩu thuốc lá, thậm chí giữ CMND, giấy tờ tùy thân của người vi phạm thì quá vô lý vì không liên quan gì đến hành vi vi phạm và người vi phạm sẽ không xuất trình, thậm chí có thái độ chống đối. Do đó, có thể nói là rất khó thực hiện.

Vì vậy, theo chúng tôi trước mắt cần tiếp tục tăng cường công tác giáo dục thuyết phục, tuyên truyền, vận động người dân chấp hành quy định cấm thuốc lá nơi công cộng. Tiếp đến cần sửa đổi một số quy định cứng nhắc về xử phạt hút thuốc lá nơi công cộng, theo đó cho phép cơ quan chức năng lập biên bản và xử phạt tại chỗ các hành vi vi phạm. Mặt khác, khi xử phạt tại chỗ sẽ có tác dụng răn đe, phòng ngừa và tính tuyên truyền, giáo dục cao trong cộng đồng dân cư.

Phạm Văn Chung