Kiểm tra ma túy đối với lái xe: Vẫn còn những bất cập!

Dak Lak là một trong những tỉnh đầu tiên của cả nước kiểm tra ma túy đối với tài xế vào hồi cuối năm 2012, đầu 2013. Sau hơn 2 năm, tỉnh lại tiếp tục thực hiện công tác này, tuy nhiên kết quả mang lại chưa cao, việc kiểm tra vẫn còn nặng tính hình thức…

Theo kết quả công bố của Bộ Giao thông Vận tải đối với việc khám sức khỏe lái xe ở 63 tỉnh, thành phố trên phạm vi cả nước vào hồi tháng 6-2014, trong số hơn 129.000 lái xe, có trên 1.700 trường hợp không đủ điều kiện sức khỏe, trong đó, 381 lái xe dương tính với chất ma túy. Trước đó, Bộ Giao thông Vận tải ban hành Công văn 7191/BGTVT-VT, ngày 18-6-2014 về việc tăng cường kiểm tra ma túy và các chất kích thích của đội ngũ lái xe. Công văn đề nghị UBND các tỉnh chỉ đạo Sở GTVT phối hợp với Sở Y tế hoàn thành việc khám sức khỏe cho lái xe, gửi kết quả báo cáo lên Bộ. Tuy nhiên, thay vì tổ chức khám sức khỏe tập trung cho lái xe, cơ quan quản lý Nhà nước trên địa bàn tỉnh lại giao hoàn toàn quyền chủ động cho doanh nghiệp. Đây cũng là mấu chốt dẫn đến kết quả “thiếu thực chất”: trong tổng số trên 600 tài xế được kiểm tra sức khỏe đến đầu tháng 6-2014 (kết quả do doanh nghiệp vận tải báo cáo) thì 100% tài xế âm tính với chất ma túy.

Lực lượng liên ngành kiểm tra ma túy đối với lái xe tại Bến xe TP. Buôn Ma Thuột.

Kết quả này đã gây nghi ngờ với cơ quan chức năng, đặc biệt sau vụ TNGT thảm khốc xảy ra trên Quốc lộ 14, do tài xế Trần Thế Nam gây ra, qua xác minh của Bệnh viện Đa khoa tỉnh, tài xế này dương tính với chất ma túy, buộc tỉnh Dak Lak phải thành lập đoàn liên ngành kiểm tra ma túy với lái xe. Trên cơ sở đó, từ 25-11 đến 25-12-2014, Dak Lak thành lập đoàn liên ngành kiểm tra chất ma túy đối với lái xe khách và xe tải trên địa bàn tỉnh. Điều đáng ghi nhận, hầu hết bến xe, doanh nghiệp và tài xế (ngoại trừ một số trường hợp có sử dụng ma túy trốn tránh) đều đồng thuận với kế hoạch kiểm tra. Anh Đỗ Văn Thành, quản lý Bến xe phía Nam TP. Buôn Ma Thuột cho hay, trước đây cứ nghĩ kiểm tra ma túy sẽ làm ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, nhưng qua việc kiểm tra đột xuất tại đơn vị mới thấy được các thao tác tiến hành test nước tiểu của lực lượng chức năng rất nhanh chóng (chỉ mất từ 3 đến 5 phút của tài xế). Về phía cơ quan quản lý, ông Nguyễn Tấn Đạt, Tổ trưởng tổ kiểm tra số 2 cho biết, việc kiểm tra chất ma túy đối với lái xe bằng hình thức test nước tiểu nhanh chóng, tiện lợi, chỉ riêng trường hợp đối với những lái xe có kết quả dương tính, nhưng khai có sử dụng thuốc tây trước đó thì đoàn phải lấy mẫu máu kiểm tra lại để có kết quả chính xác, bảo đảm kết quả kiểm tra không bị sai lệch.

Theo báo cáo kết quả của nhóm số 1, lực lượng chủ đạo là Công an tỉnh và Công an các huyện, thị xã, thành phố, từ 15-11 đến 15-12, các lực lượng đã tiến hành kiểm tra 152 trường hợp, trong đó, phối hợp với các đơn vị vận tải kiểm tra 102 lái xe, kiểm tra lưu động trên các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ 50 tài xế. Qua đó, phát hiện, lập biên bản 5 trường hợp có kết quả xét nghiệm dương tính với chất ma túy. Qua đấu tranh làm rõ, có 4 lái xe khai nhận có sử dụng ma túy, còn 1 lái xe khai sử dụng thuốc tây có thành phần Mooc-phin. Đáng chú ý, qua kiểm tra, phát hiện trên người 1 lái xe chứa 2 gói hêrôin và 1 gói ma túy đá. Riêng trường hợp này, tổ kiểm tra đã lập biên bản về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy, bàn giao đối tượng và tang vật cho cơ quan CSĐT để tiếp tục làm rõ. Trong khi đó, nhóm số 2, chủ đạo là Sở GTVT và Sở Y tế tổ chức kiểm tra tại các bến xe trên địa bàn thành phố. Kết quả, lực lượng chức năng đã tiến hành kiểm tra 51 trường hợp, trong đó, 50 tài xế có kết quả âm tính với chất ma túy, 1 trường hợp cho kết quả dương tính, khai sử dụng thuốc tây có thành phần Mooc-phin. Riêng trường hợp này, sau khi gửi mẫu xét nghiệm máu tại TP. Hồ Chí Minh cho kết quả âm tính với chất ma túy.

Qua kết quả kiểm tra của đoàn liên ngành cho thấy, việc phối hợp giữa các ngành chức năng bước đầu đã mang lại hiệu quả nhất định trong công tác này. Việc kiểm tra đột xuất, bất ngờ đã góp phần phát hiện, xử lý các trường hợp sử dụng chất ma túy điều khiển phương tiện khi tham gia giao thông, giảm thiểu những vụ tai nạn thương tâm do các tay lái “nghiện” gây ra. Thực tế qua kiểm tra, các lái xe có kết quả dương tính với chất ma túy đều phải chịu hình thức xử phạt hành chính rất nặng, cùng với đó tước GPLX trong vòng 24 tháng. Tuy nhiên, việc triển khai kế hoạch kiểm tra ma túy của lực lượng chức năng vẫn bộc lộ một số hạn chế: thời gian thực hiện chưa liên tục nên khi có nguồn tin báo về việc lái xe đang điều khiển phương tiện có sử dụng ma túy vào ban đêm đã không chuẩn bị kịp thời về nhân lực, thiết bị chuyên dụng dẫn đến bỏ sót vi phạm, giảm hiệu quả. Trong khi đó, việc phối hợp liên ngành trong xử lý vi phạm còn chậm, vẫn mang tính thụ động. Đơn cử, trong trường hợp phát hiện tài xế ôtô khách vi phạm, lực lượng CSGT tiến hành lập biên bản và tạm giữ phương tiện, buộc phải sang khách xe khác, nhưng việc điều động xe thay thế (do ngành giao thông chịu trách nhiệm) không thực hiện được dẫn đến việc xử lý bị ách tắc, kéo dài thời gian. Thêm vào đó, việc triển khai chồng chéo 2 kế hoạch trong cùng một thời điểm cũng là nguyên do dẫn đến hiệu quả công tác kiểm tra ma túy đối với lái xe chưa cao. Cụ thể, theo Kế hoạch 366/KH-CAT-PC67, ngày 29-10-2014 của Giám đốc Công an tỉnh về kiểm tra ma túy đối với lái xe thì thời gian thực hiện từ 15-11 đến 15-12, trong khi đó kế hoạch liên ngành của UBND tỉnh số 78/KHLN-ATGT, thời gian thực hiện bắt đầu từ 25-11 đến 25-12. Việc ban hành kế hoạch chồng chéo này dẫn đến tình trạng lực lượng công an chỉ thực hiện kiểm tra đến hết ngày 15-12, như vậy còn 10 ngày của kế hoạch liên ngành sẽ thiếu vắng lực lượng này nên công tác kiểm tra cũng kết thúc tại thời điểm 15-12 với lý do thiếu lực lượng phối hợp.

Theo thống kê của Sở GTVT, hiện trên địa bàn tỉnh có trên 1.600 lái xe ôtô các loại, trong khi việc tiến hành kiểm tra chỉ mới bằng 1/10 trên tổng số tài xế. Kết quả kiểm tra mang lại chỉ là con số bề nổi so với thực tế, do đó, để công tác này thực sự hiệu quả, các cơ quan hữu quan cần có sự phối hợp chặt chẽ để ngăn chặn tình trạng một số đối tượng sử dụng chất ma túy vẫn ngang nhiên cầm lái, gây ra những hậu quả khôn lường như trường hợp tài xế Phạm Ngọc Lâm điều khiển xe khách gây tai nạn thảm khốc trên cầu Sêrêpôk vào đêm 17-5-2012 khiến 34 người chết và vụ tai nạn trên Quốc lộ 14 do tài xế Trần Thế Nam điều khiển, làm chết 2 người và 10 người bị thương vào hồi tháng 10-2014.

 P.H