Người dân buôn Xê Đăng (huyện Cư M'gar) "ngại" áp dụng các biện pháp tránh thai hiện đại

Vợ chồng chị Y Danh và anh A Thoại (sinh năm 1987) cưới nhau đã 8 năm và đến nay đã có 3 đứa con, đứa đầu 8 tuổi, đứa thứ ba thì hơn 2 tuổi. Chị Y Danh đang mang bầu đứa thứ tư, dự kiến sẽ sinh vào tháng 9 năm nay. Đông con, đất sản xuất không nhiều khiến cuộc sống của gia đình chị gặp nhiều khó khăn, hiện cả nhà 5 người vẫn sống trong một căn nhà gỗ nhỏ chỉ rộng khoảng 30 m². Chị Y Danh cho biết từ trước đến nay vợ chồng vẫn chưa sử dụng biện pháp tránh thai nào mà chỉ áp dụng theo cuốn “Sổ gia đình” – cuốn sổ lưu truyền trong những gia đình Xê Đăng trong buôn hướng dẫn cách tránh thai dựa vào chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ và hầu hết đồng bào trong buôn đều cho rằng sử dụng các biện pháp tránh thai khác ngoài biện pháp được nêu trong cuốn “Sổ gia đình” là không được phép, trái với quy định trong tín ngưỡng của mình. Chị Y Danh chia sẻ: “Theo tín ngưỡng của đồng bào mình, chỉ sử dụng biện pháp tránh thai trong “Sổ gia đình”, đặt vòng và uống thuốc tránh thai là cấm. Mình “kế hoạch” thì ông xã cũng đâu có chịu, cứ đẻ đã…”.

Chị Y Việt (bên phải), buôn Xê Đăng, xã Ea Kuêh (huyện Cư M’gar) và cuốn “Sổ gia đình”.

Buôn Xê Đăng nằm cách xa trung tâm xã Ea Kuêh, toàn buôn có 96 hộ, với 381 nhân khẩu, chủ yếu là người dân tộc Dao và Xê Đăng. Ngoài nguyên nhân do nhận thức còn hạn chế, quan niệm phải có con trai để nối dõi tông đường vẫn còn nặng nề thì nhiều gia đình trong buôn Xê Đăng đều cho rằng sử dụng các biện pháp tránh thai ngoài cuốn “Sổ gia đình” là trái với quy định của tôn giáo, vì thế tình trạng sinh con thứ 3 trở lên xảy ra khá phổ biến ở đây. Theo thống kê của Trung tâm Dân số - KHHGĐ huyện Cư M’gar, trong buôn có 38/73 cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng các biện pháp tránh thai (chiếm khoảng 52%); trong đó, chỉ có 39,7% số cặp sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại. Năm 2014, toàn buôn có 13 trẻ sinh ra thì có đến 7 trường hợp là con thứ ba trở lên; trong đó có 3 trường hợp sinh con thứ ba và 4 trường hợp là con thứ tư. Phần lớn các trường hợp này đều thuộc diện hộ nghèo và cận nghèo…

Để khắc phục tình trạng này, cán bộ dân số địa phương đã triển khai nhiều biện pháp cụ thể nhằm thuyết phục người dân sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại, tuy nhiên hiệu quả đem lại không được như mong muốn.

Chị Đàm Thị Hương, cộng tác viên dân số buôn Xê Đăng cho biết: “Đồng bào Xê Đăng trong buôn rất ít sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại như đặt vòng, dùng bao cao su… vì quan niệm rằng những biện pháp này trái với quy định trong tín ngưỡng của mình.  Trong thời gian qua, cán bộ làm công tác dân số địa phương đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động; trực tiếp gặp giáo trưởng để vận động song không có hiệu quả. Đồng bào vẫn biết nên hạn chế sinh đẻ, đẻ nhiều là khổ nhưng họ vẫn không muốn sử dụng biện pháp tránh thai nào khác ngoài phương pháp đã được đề cập đến trong cuốn “Sổ gia đình”.

Việc sinh đẻ không có kế hoạch đã dẫn đến tình trạng đói nghèo, cuộc sống bấp bênh. Tính đến nay, buôn Xê Đăng vẫn còn 76 hộ nghèo và cận nghèo (chiếm tỷ lệ 79,1%), phần lớn đều rơi vào những gia đình đông con.

Trung Dũng