Môn Sinh – hãy ôn tập có thứ tự

16:18, 15/03/2012

Chương I. Cơ chế của hiện tượng di truyền và biến dị

Kiến thức cơ bản cần nắm:

Trong đó còn phải ôn lại nắm thêm kiến thức tế bào như TB nhân sơ, TB nhân thực; phần phân bào nguyên phân, giảm phân. Nhằm nắm lại chu kỳ tế bào, công thức nhân lên vật chất di truyền để mà tính toán khi đụng đến bài tập trắc nghiệm.

Nhấn mạnh một số điểm:

Với ADN, vật chất di truyền ta cần nắm nhớ chắc, thành phần cấu tạo nên nó gồm: A,T,G,X, trong đó A và G là nuclêôtic loại lớn, T và X là Nu loại nhỏ.
Cấu trúc ADN xoắn kép song song có chu kỳ mỗi chu kỳ chiếm chiều dài trung bình bằng 10 cặp Nu, chiều mỗi Nu trung bình là 3.4AO .
Trên mỗi mạch đơn có chuỗi pôlynuclêôtic liên kết với nhau theo chiều nhất định từ 3’ đến 5’; mạch bổ sung có chiều ngược lại từ 5’ đến 3’. Chú ý mạch mã góc của gen là chiều 3’ đến 5’.
Bởi vì enzim ADN-polymeraza chỉ tổng hợp mạch poly-Nu mới bắt đầu từ 5’ đến 3’, cho nên khi tách chạc ADN thì hai mạch mới có có sự khác nhau: “ mạch mới bổ sung với mạch gốc 3’-5’ được tổng hợp liên tục, mạch còn lại đựơc tổng hợp chừng đoạn sau đó mới liên kết nối ”
Khái niệm gen: gen là một đoạn ADN mang thông tin mã hoá chuỗi pôlypép tit (Pr bậc 1) hay một phân tử ARN. Vậy ta nhớ rằng không phải gen chỉ có chức năng tổng hợp ARNm mà còn ARNt và ARNs nữa.
Chức năng mã hoá, cần nắm thêm bộ mã, mã bộ ba và đặc biệt phải mã mở đầu gồm(?), mã kết thúc gồm (?), cũng khác nhau ở nhân thực hay nhân sơ (?).

Có hai cơ chế chỉ ra : Vùng R của gen điều hoà tổng hợp chất ức chế, chất ức chế khoá vùng (O ) vận hành của gen cấu trúc. Cơ chế thứ hai là trong môi trường có chất dung hợp được chất ức chế, làm cho chất ức chế không còn khoá vùng vận hành, và công việc sao mã dịch mã diễn ra bình thường.

Kiến thức đột biến gen:

Đột biến thay thế một cặp Nu: thay thế một cặp Nu trên ADN-gen sẽ làm sai khác bộ ba mã hoá trên ARNm và làm sai khác aitxit-amin trên Prôtêin tương ứng.
Đột biến thêm, hay mất cặp Nu sẽ làm thay đổi bộ các codon từ vị trí đó và sau đến cuối gen- ARNm (chính vì thêm hay mất hay làm sai khác trầm trọng hơn!)

Kiến thức đột biến nhiễm sắc thể:

Mất đoạn NST, Lặp đoạn (thêm), đảo đoạn, chuyển đoạn, rõ ràng thay đổi một khối lượng vật chất di truyền khá lớn nên đem lại nhiều hậu quả năng nề.
Mất hay thêm chiếc (1 nhiễm, 3 nhiễm), cặp thêm cặp, mất 1 cặp, vài cặp (khuyết) hoặc đa bội chẵn, lẻ, song dị bội đều làm thay đổi rất lớn vật chất di truyền. Tuy nhiêm thêm là thường có kết cụ tốt, trừ nhiễm giới tính. Chúng ta nên ghi nhớ những hậu quả để trả lời câu trắc nghiệm nhận định!

Tóm lại phần lý thuyết khi ôn đào sâu, luyện kỹ cho từng chương, nhưng vẫn xây dựng đề cương cơ bản là như vây. Chúc các em ôn tập tốt.

Nguyễn Văn Phiên

(Trường THPT Lê Thành Phương - An Mỹ- Tuy An-Phú Yên)