Nguy cơ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung diễn biến xấu hơn

Các nhà lãnh đạo APEC nhóm họp tại Papua New Guinea trong bối cảnh Mỹ, Nhật Bản và các nền kinh tế khác chỉ trích Trung Quốc áp dụng các chính sách làm sai lệch thị trường, như vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và trợ cấp công nghiệp. Trong khi đó, chính sách "Nước Mỹ trước tiên" của chính quyền Tổng thống Donald Trump gây quan ngại trên toàn cầu, đặc biệt trọng tâm của chính sách này là theo đuổi các thỏa thuận song phương và phản đối các thỏa thuận cũng như các tổ chức thương mại đa phương.

Trong những tháng gần đây, quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc xấu đi sau khi hai bên áp dụng các biện pháp thuế quan trị giá hàng tỷ USD đáp trả lẫn nhau. Giới chuyên gia cảnh báo tình trạng đối đầu thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới sẽ dẫn tới hậu quả thảm khốc đối với nền kinh tế toàn cầu.

Các chuyên gia cũng dự đoán, trong 3-6 tháng tới, chiến tranh thương mại Mỹ-Trung có thể sẽ diễn biến xấu hơn. Nhiều khả năng vào đầu năm 2019, Mỹ sẽ áp thuế với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, khiến kinh tế Trung Quốc đối mặt với nhiều rủi ro hơn.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến gặp nhau vào ngày 1-12 sau khi tham dự Hội nghị thượng đỉnh G-20.

Ngày 12-11 vừa qua, tại cuộc họp của Hội đồng Thương mại Hàng hóa thuộc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản đã đệ trình phương án cải cách WTO.

Phương án chỉ rõ: nếu một nước thành viên nào đó tiến hành trợ cấp phát triển ngành nghề hoặc thực hiện chế độ có thể gây ảnh hưởng tới công bằng thương mại thì phải có nghĩa vụ thông báo với WTO, nhưng quy định này vẫn chưa được tuân thủ. Vì vậy, phương án kiến nghị trừng phạt được đưa ra là nếu nước nào vi phạm quy định này và trong 2 năm không thông báo cho WTO thì sẽ không được giữ chức vụ như chủ tịch các hội đồng thuộc WTO, còn trong trường hợp 3 năm không thông báo cho WTO thì sẽ bị tạm đình chỉ tư cách thành viên và hạn chế cơ hội phát ngôn trong các hội nghị chủ chốt.

Có ý kiến phân tích cho rằng phương án này được xây dựng nhằm vào Trung Quốc bởi trước đó, Chính phủ Mỹ từng yêu cầu WTO tiến hành cải cách với lý do WTO không thể xử lý được vấn đề trợ cấp của Trung Quốc.

Trên thực tế, Bộ Thương mại Mỹ từng áp thuế chống trợ cấp đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc vì chúng được chính phủ Trung Quốc trợ cấp. Gần đây nhất vào ngày 8-11, Mỹ đã nâng mức thuế chống phá giá và chống trợ cấp đối với sản phẩm nhôm hợp kim dạng tấm từ Trung Quốc từ 96,3% lên 176,2%.

Không chỉ có vậy, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer đang xem xét việc điều tra về các biện pháp đối với người lao động của Trung Quốc theo Điều 301 của Luật Thương mại Mỹ năm 1974. Điều luật này quy định các biện pháp đối với người lao động cụ thể nhằm xác định hành vi thương mại “bất hợp lý”. Một nguồn tin khác cho biết thêm rằng cuộc điều tra còn nhằm giành sự ủng hộ của Quốc hội Mỹ đối với các điều khoản liên quan tới người lao động trong các hiệp định tự do thương mại mới. Theo một cựu lãnh đạo đảng Cộng hòa, nếu Lighthizer thực hiện cuộc điều tra này “đó là một quyết định rất tốt”, sẽ nhận được sự ủng hộ của cả hai đảng trong Quốc hội.

Trong một diễn biến liên quan tới căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, ngày 9-11, khi phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Cố vấn Thương mại Nhà Trắng Peter Navarro đã chỉ trích giới tinh anh Phố Wall không ngừng tạo áp lực buộc Tổng thống Donald Trump đi đến thỏa thuận với Bắc Kinh. Theo Peter Navarro, các nỗ lực của Phố Wall làm suy yếu lập trường đàm phán của Trump và hoàn toàn phản tác dụng. Nếu Phố Wall tiếp tục can dự vào đàm phán (thương mại Mỹ-Trung), bất cứ thỏa thuận nào đạt được đều "bốc mùi". Peter Navarro nhấn mạnh nếu có thỏa thuận và khi nào đạt được thỏa thuận sẽ do Tổng thống Trump chứ không phải do Phố Wall quyết định.

Phát biểu của Peter Navarro được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chuẩn bị gặp gỡ bên lề Hội nghị thượng đỉnh G-20 ở Argentina vào cuối tháng này để thảo luận phương thức giải quyết cuộc chiến thương mại không ngừng leo thang căng thẳng.

Theo chuyên gia về vấn đề Trung Quốc Christopher Johnson thuộc CSIS, lời chỉ trích Phố Wall của Peter Navarro cho thấy nội bộ Nhà Trắng đang có một cuộc thảo luận quyết liệt về vấn đề thương mại với Trung Quốc. Phái cứng rắn, trong đó có Peter Navarro, lo ngại Mỹ có thể đạt được một “thỏa thuận tồi” với Trung Quốc nên đã “dựng tường lửa” trước cuộc gặp thượng đỉnh Trump-Tập Cận Bình. Bản thân khâu chuẩn bị cho cuộc gặp Trump-Tập cũng có nhiều sự “giằng co”. Ông Trump và ông Tập ban đầu dự kiến sẽ gặp nhau bên lề hội nghị G-20, nhưng ông Trump sau đó đã đề xuất nâng cấp cuộc gặp trực tiếp này thành “cuộc gặp kèm ăn tối” vào tối thứ bảy ngày 1-12, khi các phiên họp của G-20 đã kết thúc.

Trong một phát biểu được tờ Economic Journal ngày 14-11 dẫn lời, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc thuộc Công ty dịch vụ tài chính JPMorgan Chase Chu Hải Bân cho rằng thị trường tồn tại những kỳ vọng nhất định vào cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Trung sắp tới, nhưng kỳ vọng đó không cao. Lý do là bởi hiện nay vẫn chưa xuất hiện khuynh hướng rõ ràng nào cho thấy hai nước sẽ đưa ra nhượng bộ tương đối lớn.

Hồng Hà (Theo TTXVN, VOV)