Cuộc sống hiện đại làm "biến đổi" bộ não con người

Cuộc sống hiện đại đã làm cho bộ não của con người “tiến hóa” theo những cách mà khoa học hiện đại vẫn chưa hiểu hết.

Não người sẽ “biến đổi” theo những cách rất lạ

Ngoài cái lợi, việc phát triển công nghệ đa phương tiện còn có những mặt trái như: khiến con người nghiện các thiết bị giải trí, lệ thuộc vào Internet, đặc biệt là các trang web có thông tin dễ tiếp cận như Google; bộ não nhàn hơn, không phải nhớ nhiều thứ và chức năng bộ nhớ ngày càng còi cọc. Các nhà khoa học dự báo trong tương lai não con người sẽ dựa hoàn toàn vào Internet.

Khi mạng Internet còn chưa thông dụng, người ta phải ghi chép mọi thứ, tra từ điển, thậm chí còn cắt cả những trang báo để lưu giữ thông tin quý giá... Bộ não đảm nhận nhiều chức năng lưu giữ và xử lý thông tin trong một thời gian dài. Sau một khoảng thời gian nhất định, não làm tiếp nhiệm vụ phân loại và chỉ giữ lại những gì cần thiết để giải phóng khoảng trống. Hiện tượng này được các nhà khoa học ở  Đại học Oxford (Anh) gọi là "sự giảm tải về nhận thức" (cognitive offloading). Khoảng thời gian giữa các khoang chứa bộ nhớ khá rộng, vì vậy thông tin được giữ lại lâu hơn để sử dụng lâu dài. Tuy nhiên, khi Internet trở nên thông dụng, con người có mọi thứ trong tầm tay,  người ta lại chuyển sang luyện trí não để sử dụng thông tin và sử dụng nó một cách hợp lý. Chức năng lưu giữ và xử lý thông tin cũng như khoang nhớ thông tin trong não rộng ra, não trở nên “nhàn” hơn nhưng sự lệ thuộc vào Internet lại tăng lên. Những gì não của chúng ta đang làm giống như việc sử dụng một ổ cứng gắn “bên ngoài” để lưu trữ tất cả thông tin; thuật ngữ “bên ngoài” trong trường hợp này là hệ thống Internet. Điều này thật dễ hiểu, khi có sự gia tăng của máy móc thì não của con người không khác gì bộ não của một robot, con người sẽ dựa hoàn toàn vào nó, vì vậy có người ví Internet sẽ là “nhà tù” trong tương lai.

Ngoài sự lệ thuộc vào Internet, bộ não của con người đang có xu hướng co lại. Theo khoa học, một bộ não lớn có nghĩa sinh vật thông minh hơn, nếu đây là sự thật thì thật đáng buồn, con người đang phải trả giá.

Thực tế ảo (VR) sẽ làm tăng chán nản, lo lắng, và ít cảm thông hơn

Thực tế ảo hay còn gọi là thực tại ảo (Virtual reality, viết tắt là VR) là thuật ngữ mô tả môi trường được giả lập bởi con người. Các môi trường giả lập này là hình ảnh do con người chủ động thiết kế qua các ứng dụng phần mềm chuyên dụng, được hiển thị trên màn hình máy tính hoặc qua kính thực tại ảo nhằm đem lại những trải nghiệm thực tế nhất cho người xem như thể họ đang ở trong chính không gian đó. Để gia tăng tính trải nghiệm môi trường, các môi trường giả lập đều được tích hợp thêm giác quan khác như khứu giác (âm thanh). Ngày nay, VR được áp dụng cho nhiều lĩnh vực như khoa học kỹ thuật, kiến trúc, quân sự, giải trí, du lịch, địa ốc…

Các nhà khoa học cảnh báo nghiện VR có thể làm tăng trầm cảm, lo lắng.

Và cũng giống như nhiều ngành công nghệ khác, VR đang lộ dần những mặt trái trong y học, tác động trực tiếp đến sức khỏe con người, làm tăng sự buồn chán, lo lắng và ít cảm thông. Khi con người chìm đắm trong thế giới VR thì thường bị giảm nhận thức về thể chất, phản ứng chậm chạp với môi trường xung quanh, gia tăng lo lắng, trầm cảm. Chính bất lợi này mà khi sử dụng VR, người ta khuyến cáo phải giải lao thường xuyên, không giống khi xem tivi hay phim ảnh thông thường. Một trong những hệ lụy nan giải nhất mà VR tạo ra là "hội chứng màn hình điện tử" (Electronic Screen Syndrome hay ESS), nó làm tổn thương các trung tâm kiểm soát sự cảm thông và kiểm soát xung lực do tách rời khỏi thế giới thực, rút lui vào thế giới VR. Các nhà tâm lý học cảnh báo rằng, hệ lụy từ "nghiện Internet" hiện đang tạo ra một thế hệ người tự nghiện, ngày càng chìm đắm vào thế giới ảo nhiều hơn; và cũng như các dạng nghiện khác, chứng nghiện này ngày càng tăng liều và một khi không chữa trị sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới thể chất lẫn tinh thần của con người.

Cấy ghép thần kinh có thể “cột chặt” con người vào Internet

Cấy ghép thần kinh là chủ đề mà nhà khoa học, bác sĩ phẫu thuật não Eric Leuthardt ở Đại học Washington (Mỹ) đang nghiên cứu và từng được đề cập trong hai cuốn tiểu thuyết và một vở kịch của ông về đề tài giả tưởng.

Leuthardt không phải là người duy nhất có tham vọng kỳ lạ với chủ đề cấy ghép thần kinh, tạo ra một giao diện não - máy tính. Tháng 3-2017, Elon Musk, tỷ phí Nam Phi, nhà sáng lập Tesla và SpaceX, đã khởi động liên doanh Neuralink nhằm tạo ra các thiết bị tương thích với bối cảnh tương lai, khi ý thức được kết nối trực tiếp với máy móc.

Theo ý kiến nhiều nhà khoa học, dự án cấy ghép thần kinh có thể làm thay đổi cấu trúc, chức năng não và “cột chặt” con người vào Internet. Trong dự án, giám đốc điều hành SpaceX Elon Musk muốn đổi mới công nghệ để tạo điều kiện thuận lợi cho việc liên lạc trực tiếp giữa các bộ não với máy tính. Hiện nay thông tin về kế hoạch lẫn thiết bị của dự án Neurolink rất ít ỏi, nhưng những gì dư luận được biết là dự án này đã có bằng sáng chế lẫn thương hiệu. Thiết bị vẫn còn trong giai đoạn  phát triển và sẽ được cấy ghép thông qua thủ thuật xâm lấn. Một thiết bị hư cấu đầu tiên được đề cập trong tác phẩm khoa học viễn tưởng của nhà văn Iain Banks, sẽ được “dệt” khắp não bộ, làm cho thế hệ người tương lai phải lệ thuộc hoàn toàn vào mạng Internet.

Nam Bắc Giang

(Dịch từ Grunge.com- 3/2018)