Làm gì để nâng cao chất lượng hệ thống y tế cơ sở? (Kỳ II)

Kỳ II: “Xương sống”... chưa khỏe

Dù đã được đầu tư khá nhiều trong thời gian qua, song y tế cơ sở - “xương sống”của hệ thống y tế vẫn tồn tại nhiều bất cập chưa được giải quyết, trong đó khó khăn lớn nhất là về nhân lực đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng khám và điều trị, thậm chí đã xảy ra những vụ việc đáng tiếc...

Nhân lực thiếu

Vụ việc bệnh nhân Lê Thị Hà Vi (16 tuổi, trú tại thôn 8, xã Ea Bhôk, huyện Cư Kuin) phải cưa chân gây xôn xao dư luận vừa qua đã cho thấy những hạn chế của hệ thống y tế cơ sở. Để xảy ra sự việc này, ngoài sự chủ quan của các y bác sĩ Bệnh viện Đa khoa huyện Cư Kuin trong chẩn đoán chuyên môn thì một nguyên nhân khách quan khác cũng không kém phần quan trọng chính là sự thiếu hụt nguồn nhân lực trong một thời gian dài, bởi theo bác sĩ Nguyễn Văn Tâm, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Cư Kuin cho biết: “Bệnh viện hiện đang thiếu khoảng 10 bác sĩ mới đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Thiếu nhân lực khiến cho đội ngũ bác sĩ của bệnh viện phải làm việc 24/24 giờ nên dễ dẫn đến những sơ suất chuyên môn ngoài ý muốn..."

Siêu âm cho người bệnh tại Bệnh viện Đa khoa huyện Krông Bông.

Thiếu nhân lực cũng là thực trạng chung của nhiều bệnh viện tuyến huyện. Từ đầu năm 2016, Bệnh viện Đa khoa huyện Krông Pắc tăng quy mô từ 140 giường bệnh lên 180 giường, hiện trung bình mỗi ngày Bệnh viện tiếp nhận 550 lượt bệnh nhân ngoại trú và điều trị nội trú 150-180 bệnh nhân. Tuy nhiên, nhân lực toàn bệnh viện vẫn là 158 người, trong đó có 26 bác sĩ. Theo bác sĩ Nguyễn Văn Mạnh, Phó Giám đốc Bệnh viện, để đáp ứng đủ nhu cầu thì phải có 40-50 bác sĩ làm việc mỗi ngày song trong nhiều năm qua, việc tuyển bác sĩ rất khó khăn dù Bệnh viện sẵn sàng “trải thảm đỏ”. Trong năm 2014, Bệnh viện tuyển được 6 bác sĩ thì sau đó chỉ còn 2 bác sĩ trụ lại (nguyên nhân là do lương thấp, một số người muốn đi học ngay), từ đó đến nay không tuyển thêm được ai. Còn ở Bệnh viện Đa khoa huyện Krông Bông những năm trước đây cũng rơi vào tình trạng thiếu bác sĩ trầm trọng. Từ năm 2014 đến nay, Bệnh viện đã tuyển thêm được 6 bác sĩ, song để đáp ứng đủ nhu cầu thì vẫn còn thiếu khoảng 10 bác sĩ nữa.

Thống kê của ngành Y tế cho thấy, giai đoạn 2010-2015, toàn ngành chỉ tuyển được 120 bác sĩ, chủ yếu là bác sĩ đa khoa tốt nghiệp hệ cử tuyển và hệ đào tạo theo địa chỉ sử dụng được tiếp nhận phân công công tác tại các tuyến huyện (trạm y tế, bệnh viện đa khoa huyện và trung tâm y tế huyện). Trong khi đó, số bác sĩ nghỉ hưu, nghỉ việc, bỏ việc, thuyên chuyển công tác ra khỏi tuyến y tế cơ sở là khoảng trên 50 người. Ông Doãn Hữu Long, Giám đốc Sở Y tế thừa nhận: “Với chế độ thu hút đãi ngộ chưa thực sự hấp dẫn và thỏa đáng nên nhiều năm liền, ngành y tế không tuyển đủ bác sĩ về làm việc tại các đơn vị tuyến huyện theo nhu cầu tuyển dụng. Hơn nữa, thu nhập không đủ trang trải cuộc sống (lương của bác sĩ trong vòng 10 năm đầu công tác chỉ từ 3 - 4 triệu đồng/tháng), môi trường làm việc không “hấp dẫn” nên dù có tuyển dụng được rồi thì sau khi được đào tạo chuyên sâu, đa phần trong số này sẽ thay đổi nơi làm việc, tìm đến các bệnh viện tuyến cao hơn hoặc các bệnh viện ngoài công lập làm việc”.

Khó nâng cao trình độ

Chính sự thiếu hụt nhân lực khiến cho việc đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ thuật, phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao ở tuyến y tế cơ sở gặp nhiều hạn chế, chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu ngày càng cao về khám, điều trị cũng như đáp ứng các dịch vụ y tế ngày càng đa dạng phong phú của người dân.

Như ở Bệnh viện Đa khoa huyện Cư Kuin, cũng vì thiếu nhân lực nên chuyện cắt cử y bác sĩ đi học nâng cao tay nghề chuyên môn rất hãn hữu. Bác sĩ Nguyễn Văn Tâm, Giám đốc Bệnh viện chia sẻ: "Về chuyên môn, chúng tôi tự đào tạo là chính. Tự đào tạo có nghĩa đàn anh dìu dắt đàn em đi sau để rút kinh nghiệm. Lâu lâu mới được phân suất đi học. Người ở nhà thì gánh vác cho người đi học". Có lẽ, chính sự thiếu hụt bác sĩ cộng với việc ít được học tập nâng cao tay nghề, thiếu kinh nghiệm thực tiễn khiến các y bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa Cư Kuin không đánh giá, dự đoán được những diễn biến phức tạp về bệnh lý ở bệnh nhân nên mới xảy ra sự việc đau lòng như trường hợp bệnh nhân Hà Vi, như bộc bạch của bác sĩ Y Tâm, người trực tiếp điều trị ca bệnh này: "Tôi là một bác sĩ đa khoa, chưa có chuyên môn về chấn thương chỉnh hình. Từ trước đến nay tôi chưa gặp trường hợp nào có diễn biến phức tạp như trường hợp bệnh nhân Hà Vi nên tôi không đánh giá được".

Ở tuyến y tế xã, điều kiện học tập, nâng cao trình độ, nghiên cứu sâu về chuyên môn của y bác sĩ còn khó khăn hơn. Bác sĩ Tạ Thị Thanh Mỹ, Trạm trưởng Trạm y tế xã Ea Kly (huyện Krông Pắc) tâm sự: “Ở trạm, khối lượng công việc rất nhiều, trong đó có không ít việc “linh tinh” liên quan đến hành chính, viết báo cáo, làm sổ sách giấy tờ. Trong khi đó, điều kiện để cọ xát, tiếp cận nâng cao trình độ chuyên môn rất ít bởi bệnh nhân đến khám chủ yếu là các bệnh thông thường. Là bác sĩ tại trạm y tế, mong muốn lớn nhất của tôi là được tập trung công tác chuyên môn và có thêm nhiều cơ hội, điều kiện nâng cao trình độ, tiếp cận kiến thức y học mới”. Tâm tư của bác sĩ Mỹ cũng chính là nguyên nhân khó thu hút bác sĩ về công tác ở tuyến xã, hiện nay đa số bác sĩ ở các trạm y tế là y sĩ công tác tại trạm học chuyên tu lên bác sĩ.

Bên cạnh những bất cập về nhân lực thiếu, trình độ hạn chế, hệ thống y tế cơ sở còn tồn tại một số khó khăn như: trang thiết bị y tế ở một số nơi còn đầu tư thiếu đồng bộ dẫn đến hiệu quả sử dụng chưa cao; nguồn thuốc cấp cho các trạm y tế còn tình trạng "vừa thừa, vừa thiếu" ảnh hưởng đến công tác điều trị...

Rõ ràng, khả năng phục vụ của hệ thống y tế cơ sở còn nhiều hạn chế, chất lượng dịch vụ chưa tạo được niềm tin cho người dân đã dẫn đến tình trạng vượt tuyến gây quá tải các bệnh viện tuyến trên.  

(Còn nữa)

 Kim Hồng