Không chủ quan với chứng liệt mặt, méo miệng

Trong một lần đi rẫy, chị Trần Thu Huyền (20 tuổi, ở phường Ea Tam, TP. Buôn Ma Thuột) bị nhiễm lạnh do mắc mưa. Ngay sáng hôm sau, khi thức dậy chị có cảm giác miệng không thể ngậm nước, nhìn vào gương thì thấy miệng bị méo một bên. Tại bệnh viện, các bác sĩ chẩn đoán chị Huyền bị liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên và được tư vấn, hướng dẫn đến Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh để điều trị. Tuy nhiên, thay vì đến bệnh viện, chị Huyền lại điều trị tại nhà bằng việc đắp cây thuốc nam theo hướng dẫn của một lang y. “Đắp lá thuốc nam được 7 tháng, tình trạng bệnh của tôi không khỏi mà ngay vị trí đắp còn bị lở loét. Sau đó tôi đến chuyên khoa y học cổ truyền chữa trị. Tuy nhiên, do để bệnh quá lâu nên dù các bác sĩ đã áp dụng rất nhiều phương pháp từ châm cứu, bấm huyệt, điếu châm nhưng tình trạng bệnh hiện vẫn chưa được cải thiện. Miệng vẫn bị méo, cơ mặt cứng đơ” - chị Huyền chia sẻ.

Theo bác sĩ Tạ Văn Nhạn, Trưởng khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên, liệt mặt, méo miệng thường xảy ra đột ngột, người bệnh sau một đêm ngủ dậy đột nhiên miệng bị méo sang một bên, cơ mặt một bên không vận động được. Biểu hiện này rõ nhất khi người bệnh cười, nói, mặt mất cân xứng, bên liệt trông như mặt nạ, các nếp tự nhiên như nếp nhăn, rãnh mũi má bị mờ hoặc mất, khi đánh răng, ăn cơm thì nước và thức ăn trào ra ngoài, khi ngủ mắt bên liệt nhắm không kín do liệt cơ khép vòng mi và nhãn cầu bị đẩy lên trên để lộ một phần lòng trắng.

Ở một số trường hợp, người bệnh có cảm giác tê một bên mặt, mất vị giác ở 2/3 trước lưỡi, khô mắt… Liệt mặt, méo miệng tuy không đe dọa mạng sống của bệnh nhân nhưng lại ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống khiến bệnh nhân nhai khó bên liệt, ăn uống bị rơi vãi; nhất là ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của khuôn mặt. Liệt mặt, méo miệng sẽ khỏi hoàn toàn nếu được điều trị sớm, ngay trong tuần đầu tiên hoặc có thể từ 1 - 3 tháng đầu sau khi mắc bệnh. Còn nếu điều trị muộn hơn từ 3 tháng trở lên, việc điều trị các cơ vùng mặt khó hồi phục, chỉ đỡ được một phần và vẫn để lại di chứng về vận động, như: miệng vẫn méo mỗi khi cười nói... 

Bệnh nhân bị liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên đang điều trị tại Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên.

Có nhiều nguyên nhân gây liệt mặt, như: bị chấn thương sau tai nạn (tổn thương não, vết thương hàm mặt, đứt dây thần kinh…), sau bệnh lý (khối u), nhiễm khuẩn, nhiễm virut, bệnh ở não, nhiễm lạnh. Bệnh có thể xảy ra quanh năm, nhưng vào thời điểm giao mùa, nhất là mùa lạnh sẽ khiến nhiều người mắc bệnh hơn. Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng những người thường xuyên thức khuya khiến cơ thể mệt mỏi, tinh thần sa sút, thần kinh bị căng thẳng, sức đề kháng giảm thì có nguy cơ cao. Ngoài ra, người có thể trạng yếu, ít tập luyện, có tiền sử hạ đường huyết, tăng huyết áp, huyết áp thấp, xơ vữa động mạch, cảm cúm, suy giảm miễn dịch… cũng rất dễ bị méo miệng, liệt mặt.

Bác sĩ Nhạn khuyến cáo, để phòng tránh méo miệng, liệt mặt, mọi người cần nâng cao sức đề kháng của cơ thể bằng cách tập thể dục thể thao thường xuyên; ăn đủ chất dinh dưỡng, tăng cường ăn rau xanh, trái cây chín, uống nước cam, nước chanh hoặc bổ sung vitamin C tổng hợp. Vào mùa lạnh cần giữ ấm, tránh để nhiễm lạnh, nhất là lạnh đột ngột; khi đi ra ngoài, nên đeo khẩu trang giữ ấm trán, đầu, mặt, cổ để tránh tiếp xúc trực tiếp với gió lạnh; hạn chế ở ngoài trời lạnh khi nhiệt độ thấp.

Vào mùa nắng nóng, sử dụng quạt, máy lạnh nhưng không trực tiếp để luồng khí lạnh vào người, nhất là sau gáy; không nên tắm quá khuya. Đối với những đối tượng có nguy cơ cao, sáng sớm khi mới thức dậy, nằm trên giường vài phút cho tỉnh táo, sau đó mặc ấm rồi mới ra ngoài môi trường lạnh. Nếu mắc bệnh, cần tuân thủ chỉ định của thầy thuốc. Người bệnh có thể xoa bóp, mát xa mặt, dùng khăn nhúng nước ấm rồi chườm ấm vào bên mặt bị liệt xoa từ trong ra ngoài giúp kích thích dây thần kinh.

Mỹ Hạnh