Phát hiện và can thiệp sớm bệnh tự kỷ ở trẻ

Theo các bác sĩ chuyên khoa tâm lý, tự kỷ có nhiều dạng khác nhau và mức độ biểu hiện ở mỗi cá nhân khác nhau, do vậy việc chẩn đoán, phát hiện sớm gặp nhiều khó khăn. Biểu hiện của bệnh xuất hiện có thể từ 6 tháng và rõ nét từ 2 - 3 tuổi, việc chẩn đoán nên bắt đầu càng sớm càng tốt, từ 18 tháng trở đi. Dấu hiệu giúp phụ huynh nhận biết trẻ có nguy cơ tự kỷ như: Trẻ ít cười, ít giao tiếp bằng mắt; gọi trẻ không đáp ứng; trẻ không biết bắt chước, không biết chơi giả bộ, trẻ thích chơi một mình; trẻ chậm nói; trẻ có một số sở thích đặc biệt và cứng nhắc: thích chơi xe, quay bánh xe, thích nhìn quạt hay các vật xoay tròn, thích đi nhón chân, thích gặm áo quần… Nếu trẻ có các biểu hiện trên thì cha mẹ nên đưa trẻ đi khám tại bệnh viện hoặc phòng khám có uy tín càng sớm càng tốt.

Trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời để hoàn thiện kỹ năng bản thân. Ảnh: Đình Thi

Cho đến nay, nguyên nhân cụ thể của tự kỷ còn chưa rõ ràng. Tuy nhiên có nhiều bằng chứng cho thấy yếu tố gen, môi trường, hoặc là kết hợp giữa gen, môi trường là nguyên nhân gây tự kỷ. Một số yếu tố nguy cơ: đẻ non, đa thai, mẹ lớn tuổi, dùng một số loại thuốc và hóa chất trong quá trình mang thai… Bác sĩ Lê Thị Kiều Ngân, Khoa Nhi tổng hợp (Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên) cho biết, điều trị trẻ tự kỷ là một quá trình lâu dài và rất khó khăn, cần có sự phối hợp giữa phụ huynh, giáo viên chuyên biệt, bác sĩ nhi khoa, chuyên viên tâm lý, âm ngữ trị liệu, nhà trường… Việc điều trị dựa trên nguyên tắc giảm thiểu những khiếm khuyết về tương tác, giao tiếp, hành vi sở thích và những khiếm khuyết liên quan. Tối đa khả năng tự lập qua việc hỗ trợ trẻ học tập, có được những kỹ năng tự chăm sóc và sinh hoạt hằng ngày, phát triển những kỹ năng vui chơi, giải trí. Giảm thiểu những hành vi bất thường ảnh hưởng đến chức năng của trẻ.

Trẻ bị tự kỷ cần được can thiệp sớm trong 5 năm đầu. Biện pháp can thiệp cho trẻ tự kỷ bao gồm: Luyện tập, giáo dục các kỹ năng ngôn ngữ, nhận thức, xã hội và kỹ năng tự phục vụ bản thân. Cha mẹ và người chăm sóc trẻ được hướng dẫn, tư vấn để hỗ trợ trẻ ngay tại gia đình và cần kết hợp chặt chẽ với các nhà chuyên môn để có hiệu quả tốt nhất. Việc can thiệp có thể không dừng lại ở 5 tuổi mà có thể kéo dài tới khi trẻ vào trường phổ thông nếu điều này là cần thiết và có lợi cho trẻ. Sự cảm thông thấu hiểu của gia đình và xã hội là một trong những phương pháp điều trị về mặt tâm lý rất tốt, có vai trò quan trọng quyết định hiệu quả điều trị của trẻ tự kỷ.

Liên Chi