Tiêu chết hàng loạt ở Ea H’leo - đâu là nguyên nhân?

Trong khi người dân ở nhiều địa phương khác vô cùng phấn khởi vì mùa tiêu năm nay vừa được mùa, được giá thì hàng chục hộ nông dân ở xã Ea H’leo (huyện Ea H’leo) đang đối mặt với nguy cơ vỡ nợ vì… tiêu. Và cùng với đó, những tranh cãi về nguyên nhân gây nên tình trạng tiêu chết giữa một bên là người nông dân, một bên là nhà sản xuất phân bón vẫn chưa ngã ngũ… 

Tiêu điều... những vườn tiêu

Gia đình Nguyễn Hồng Sơn ở thôn 2A, xã Ea H’leo (huyện Ea H’leo) có vườn tiêu hơn 2.000 trụ đang trong thời kỳ kinh doanh. Từ cuối năm ngoái (2011), vườn tiêu của gia đình ông bắt đầu có hiện tượng vàng lá, chết dần. Theo thống kê của ông Sơn thì đến thời điểm này vườn tiêu của ông đã có hơn 3/4 trụ chết khô, số ít còn lại cũng đang vàng úa dần. Ông Sơn cho biết, khi tiêu bắt đầu có biểu hiện bất thường, ông cũng đã báo với chính quyền địa phương cũng như cán bộ phòng nông nghiệp huyện kiểm tra tìm hiểu nguyên nhân. Tuy nhiên đến nay cơ quan chức năng vẫn chưa có kết luận chính thức về nguyên nhân tiêu chết hàng loạt.

Vườn tiêu bạc tỷ của gia đình ông Hải với 4.500 trụ đã chết hết phân nửa mà chưa rõ nguyên nhân.

Cũng tại thôn 2A này, nhiều hộ dân khác cũng lâm vào tình cảnh… “tiêu điều” như ông Sơn. Gặp chúng tôi, ông Trần Văn Thơ than thở: “Nhà có 400 trụ tiêu được coi là nguồn thu nhập chính, vậy mà nay đã chết sạch hết rồi”. Tương tự, gia đình bà Huỳnh Thị Dư cũng có 400 trụ tiêu đang thời kỳ kinh doanh, nhưng từ năm ngoái đến nay cũng đã chết dần hết. Xót xa hơn có lẽ là trường hợp gia đình ông Nguyễn Thanh Hải cũng ở thôn 2A. Gia tài của ông có đến 4.500 trụ tiêu đang thời kỳ kinh doanh nhưng hiện nay đã chết hết phân nửa, số còn lại cũng đang trên đà chết dần. Giọng ông rầu rĩ: “Người ta thì đi thu hoạch tiêu, còn mình thì lại đi đếm trụ tiêu chết, thật là xót xa. Nếu tiêu phát triển bình thường, dự tính năm nay tôi thu tệ lắm cũng được chừng 20 tấn tiêu. Nhưng giờ này sản lượng chắc cũng không được phân nửa…”. Mất mát đó của ông Hải là không ít so với giá tiêu hiện tại, nhưng cũng theo ông thì thiệt hại không chỉ có bấy nhiêu đó, mà bao nhiêu công sức của gia đình đổ ra mười mấy năm qua, giờ coi như mất trắng!

Đâu là nguyên nhân?

Là người đã có thâm niên gần 20 năm trồng tiêu, ông Nguyễn Thanh Hải khẳng định là chưa bao giờ thấy cây tiêu lại chết một cách đồng loạt đến kỳ lạ như thế này. Ông Hải khẳng định nguyên nhân tiêu chết là do phân bón. “Ngay sau khi phát hiện vườn tiêu bắt đầu chết, tôi dò hỏi thì được biết nhiều người khác cũng có tiêu bị chết với biểu hiện tương tự. Và tất cả những vườn tiêu đang bị chết này đều được bón chung một loại phân bón” – ông Hải khẳng định.

Loại phân bón mà ông Hải nói trên là phân vi lượng nền hữu cơ có tên gọi Copper Tricho (chuyên dùng cho tiêu). Theo quan sát của chúng tôi, thông tin trên bao bì ghi rõ đây là sản phẩm của Công ty TNHH Voi Trắng, địa chỉ tại 2/5A KP1, P.Tân Biên, Biên Hòa, Đồng Nai. Trên bao bì còn ghi rất rõ công dụng là hạn chế chết nhanh, chết chậm; kháng các bệnh tuyến trùng rễ, nấm rễ; giúp tiêu trổ bông, đậu trái hàng loạt, cho trái to; hạn chế hiện tượng úng nước, bí nước; giúp làm đất tơi xốp… Tuy nhiên, theo ông Hải thì sau khi bón loại phân này cho tiêu, kết quả hoàn toàn ngược lại. Ông Nguyễn Hồng Sơn cũng cho biết: Trong khoảng từ tháng 4 đến tháng 7-2011, ông mua phân Copper Tricho tại đại lý Tình Sâm (cùng thôn) để bón. “Bình thường, cây tiêu không cần bón phân cũng ra lá non. Nhưng khi bón loại phân này rồi, tôi thấy cây tiêu chẳng có dấu hiệu gì phát triển. Đến đợt bón thứ 2 thì tiêu bắt đầu vàng lá và chết dần đến bây giờ”- ông Sơn bức xúc nói.

Theo phản ánh của người dân thì ngay sau khi phát hiện dấu hiệu bất thường, một số hộ dân đã chủ động thông báo cho công ty thông qua đại lý, và gọi điện trực tiếp nhưng không được phía Công ty quan tâm. Chỉ đến khi sự việc được người dân phản ánh đến Công an huyện Ea H’leo thì công ty mới cử người đến kiểm tra.

Trong khi đó, trao đổi với phóng viên Báo Dak Lak, ông Bùi Duy Quảng – Phó Giám đốc phụ trách kinh doanh Công ty TNHH Voi Trắng khẳng định Copper Tricho là phân vi lượng nền hữu cơ nên không thể nào là tác nhân gây chết cây tiêu được. Ông Quảng cho biết, ngay sau khi nhận được thông tin phản ánh của người dân, công ty đã cử cán bộ kỹ thuật về Ea H’leo, đồng thời mời cán bộ Phòng Nông nghiệp huyện cùng đi khảo sát, lấy mẫu kiểm tra… Và kết quả thì hoàn toàn không có căn cứ khẳng định phân Copper Tricho là kém chất lượng. Ông Quảng thừa nhận, kết quả giám định của Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 cho thấy, các thành phần bên trong bao phân có hàm lượng nhiều hoặc ít hơn thành phần ghi trên bao bì. Tuy nhiên đây chỉ là sự sai số rất nhỏ, không đáng kể và cũng không ảnh hưởng gì đến chất lượng cũng như cây trồng. Về việc tiêu chết hàng loạt, rất có khả năng là do bệnh chết nhanh chết chậm thường xảy ra ở cây tiêu.

Ông Quảng nói thêm: “Chúng tôi cũng rất xót xa trước những vườn tiêu đáng giá bạc tỷ của người dân đang chết dần. Tuy nhiên, người dân yêu cầu phía công ty bồi thường thiệt hại là hoàn toàn không có cơ sở. Mặc dù vậy, trước tình trạng tiêu chết này, chúng tôi cũng đang cử cán bộ kỹ thuật theo dõi và hỗ trợ một số thuốc hy vọng sẽ cứu được số cây tiêu còn lại”.

Trao đổi với chúng tôi, ông Bùi Công Lăng, Trưởng Phòng Nông nghiệp huyện Ea H’leo cũng chưa thể khẳng định được nguyên nhân dẫn đến việc tiêu chết hàng loạt. Hiện Phòng Nông nghiệp huyện đã lấy mẫu và báo cáo sự việc lên cấp trên đề nghị Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng các cơ quan chuyên môn phân tích nguyên nhân tiêu chết để có kết luận cuối cùng. Còn về phía Công ty TNHH Voi Trắng cũng bày tỏ sự mong muốn các cơ quan chuyên môn sớm có kết luận cuối cùng. “Nếu kết luận đúng nguyên nhân gây nên tiêu chết hàng loạt là do loại phân Copper Tricho, công ty sẽ chịu hoàn toàn trách nhiệm!” -ông Bùi Duy Quảng khẳng định.

Việt Cường