Lễ tế Giao ở Đàn Nam Giao: Bảo tồn những nét nhân văn độc đáo của vùng đất cố đô

Nằm trong chuỗi các hoạt động của Festivall Huế 2012, tối 8-4, tỉnh Thừa Thiên-Huế đã tổ chức trang trọng lễ tế Giao tại Đàn Nam Giao (tế trời, đất), một lễ tế có từ thời nhà Nguyễn nhằm mục đích cầu mong mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, thiên hạ thái bình, thịnh vượng.
Khác với các kỳ Festival trước, năm nay, lễ tế Giao, ngoài phần nghi lễ tế tại Đàn Nam Giao, các giai đoạn còn lại được tổ chức dưới dạng sân khấu hóa với sự tham gia của khoảng 1000 người. Nghi lễ được tổ chức theo hình thức như các Festival trước đây kết hợp với quảng diễn để phục vụ nhân dân và khách du lịch tham quan. Tuy lễ hội không có đoàn voi, ngựa cùng vua, quan, binh lính xuất cung và hồi cung như Festival Huế 2010, nhưng lễ tế Giao là một lễ hội chính trong Festival Huế 2012, với đầy đủ các nghi lễ trang trọng nên thu hút đông đảo du khách và nhân dân đến dự lễ.

Theo Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, ngày xưa, nghi lễ ở Đàn Nam Giao được xem là phức tạp nhất. Trình tự của lễ tế với các nghi thức tế lễ như: Lễ quán tẩy, lễ đón các thần, lễ tế ngọc và lụa, lễ tấn trở, lễ hiến tước, lễ truyền chúc, lễ á hiến, lễ ban phúc, lễ triệt hạ đã được diễn ra uy nghiêm, kính cẩn như tấm lòng thành của cả vua quan cùng dân chúng dâng lên trời, đất và các vị thần linh để cầu mong mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, thiên hạ thái bình; đồng thời còn thể hiện ý tưởng gắn kết giữa con người với thế giới tự nhiên và môi trường sống.

Đàn Nam Giao được xây dựng dưới triều Nguyễn vào năm 1803, thời vua Gia Long. Năm 1806, đàn được dời về phía nam của kinh thành Huế, trên một quả đồi lớn thuộc làng Dương Xuân, nay thuộc địa phận phường Trường An, thành phố Huế. Đàn Nam Giao gồm 3 tầng, tầng trên hình tròn tượng trưng cho Trời, hai tầng dưới hình vuông tượng trưng cho Đất và con người.

Từ khi đàn tế được xây dựng xong, lễ tế trời được cử hành tại đàn Nam Giao vào trung tuần tháng hai hàng năm. Trước triều vua Thành Thái, lễ được tổ chức một năm hoặc hai năm một lần. Đến năm Thành Thái thứ 2 (1890), ba năm tế một lần. Trong lễ tế Giao, có thể đích thân nhà vua đứng chủ tế hoặc ủy thác cho quan khâm mệnh đại thần làm chủ tế...

Lễ Giao là lễ tế trời, đất và các vị thần linh quan trọng nhất trong bờ cõi quốc gia. Bởi vậy, trong chế độ quân chủ, đây là lễ tế quan trọng nhất và được tiến hành hoành tráng, trang trọng nhất (hàng Đại tự).

Do những ý nghĩa lịch sử văn hóa quan trọng cùng các giá trị nhân văn độc đáo của Lễ tế Nam Giao mà lễ hội cung đình này đã được nghiên cứu và phục dựng từng phần trong 5 kỳ Festival trước (2002, 2004, 2006, 2008 và 2010).

Chương trình lễ tế sẽ bao gồm 2 phần:

+ Lễ rước bài vị từ Trai cung sang Đàn tế để đưa lên các bàn án ở Đàn. Bài vị bao gồm bài vị thờ trời đất, núi sông, các vị thần linh, lịch đại đế vương… (34 bài vị)

+ Lễ tế tại đàn gồm 3 nghi thức: Nghênh thần tại Phương đàn, Tế tại Viên đàn, Tống thần tại Phương đàn.

Một số hình ảnh tại lế tế được tổ chức tối 8-4:

Đ.T (tổng hợp)