Ôi thơ!
Những chuyện lúc “trà dư tửu hậu” vui buồn về việc làm thơ ngây ngô kiểu như “Thầy cô như những con cò/ Từ trong các ngõ lò dò đi ra”, hay “Con đò dịch đít sang ngang/ Bên kia có một cái làng thò ra” tưởng chỉ là chuyện khôi hài để cười những người làm thơ theo kiểu “bút tre” nhưng bây giờ dường như lại thành chuyện có thật trong giáo dục.
Nghe lời tâm sự của một người bạn có con đang học lớp 6 về sự khổ sở của hai mẹ con khi phải hoàn thành bài tập về nhà là “làm bài thơ”, tôi tò mò xem lại chương trình văn học các lớp bậc Trung học cơ sở ra xem. Hóa ra trong chương trình, các lớp ở cấp học này đều có tiết tập làm thơ. Lớp 6 thì yêu cầu học sinh làm thơ 4 chữ, 5 chữ; lớp 7 thì lại yêu cầu học sinh làm thơ lục bát; học sinh lớp 8 có tiết học tập làm thơ 7 chữ và ở lớp 9 thì giáo viên yêu cầu làm thơ 8 chữ.
Chúng ta đều biết rằng, làm thơ không phải là một công việc có thể đào tạo được, người nghệ sĩ ngoài những tố chất về học thức, trí tuệ, có cảm xúc, rung động còn phải có năng khiếu, có khả năng thiên bẩm sinh ra từ trong máu thịt, mà điều đó không thể đào luyện mà có. Việc tạo ra các bài thơ ngây ngô là điều tất yếu khi học sinh chỉ lắp ghép câu chữ cho thành vần thành điệu mà không sáng tác theo cảm xúc trữ tình vốn là một đòi hỏi của thơ ca.
Thế mới có những bài thơ 4 chữ của học sinh như là “Hôm nay trăng sáng/ Dáng mẹ xinh xinh/ Ba đóng cái đinh/ Vào tường cái cộp/ Làm mình giật thột/ Tỉnh cả ngủ rồi/ Bèn đi rửa nồi/ Cho mẹ nấu nướng”. Hay bài thơ 5 chữ của cậu bé tên Hải như sau: “Con ruồi ơi im lặng/ Để anh Hải ăn cơm/ Mày mà cứ lơn tơn/ Thì tao cho mày chết”. Không biết nên cười hay nên khóc khi đọc những bài thơ này. Rõ ràng đó là những câu viết xuống dòng gồm 4 chữ, 5 chữ với cách gieo vần hoàn toàn hợp lí. Nhưng bảo đó là thơ thì hẳn là không phải.
Và dưới cái nhìn của học sinh, có thể câu chuyện sáng tác thơ ca nghiêm túc đang được xem như là chuyện lắp câu ghép chữ, để cười và cũng có thể trở thành gánh nặng hơn cho học trò vốn đang đầy những gánh nặng học hành.
Thiết nghĩ, trong trường học, việc dạy học các thể loại thơ 4 chữ, 5 chữ…, thơ lục bát hay thơ tự do là cần thiết. Nhưng việc dạy chỉ nên để giúp học sinh nắm bắt được những quy luật của các thể loại thơ chứ không nhằm giúp học sinh có kỹ năng sáng tác. Có như vậy, bản chất của thơ ca và việc sáng tạo văn chương mới được nhấn mạnh như là điểm trọng tâm trong việc dạy và học văn chương.
Thái Thị Hoài An
(Đại học Tây Nguyên)
Ý kiến bạn đọc