Vẻ đẹp kiến trúc cổ chùa Bút Tháp

Nằm ở xã Đình Tổ (huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh), chùa Bút Tháp hay còn được biết đến với các tên gọi khác như chùa Nhạn Tháp, Thiếu Lâm Tự, Hoàng Cung Tự rất nổi tiếng bởi sự độc đáo về nghệ thuật kiến trúc, phong cảnh hữu tình cũng như lịch sử lâu đời.

Chùa Bút Tháp được xây dựng từ thế kỷ 14, với diện tích khoảng 10.000 m² là ngôi chùa cổ, có kiến trúc độc đáo, bố cục hài hòa với môi trường thiên nhiên. Dù được tu sửa nhiều lần, nhưng chùa Bút Tháp vẫn giữ nguyên kiến trúc đã có từ thời Hậu Lê.

Cũng như nhiều ngôi chùa cổ khác, chùa Bút Tháp được xây theo kiểu nội công ngoại quốc, với các công trình kiến trúc được bố trí cân xứng, chặt chẽ ở khu vực trung tâm. Kết cấu chùa có 7 tòa nhà nối tiếp nhau: Tiền Đường, Thiên Hương, Thượng Điện, Tích Thiện am, Nhà Trung, Phủ Thờ, Hậu Đường. Trong đó Tiền Đường, Thiên Hương và Thượng Điện thiết kế gần nhau được xem là mặt trước của chùa. Tích Thiện am, Nhà Trung, Phủ Thờ, Hậu Đường là phần sau và tách rời riêng biệt. Thượng Điện và Tích Thiện am được nối nhau qua một cây cầu đá. Hai bên là hai hành lang song song với 26 gian dài hơn 100 mét chạy dọc chùa. Toàn bộ kiến trúc chính của chùa quay theo hướng Nam, theo quan niệm đạo Phật hướng Nam là hướng của trí tuệ, của bát nhã.

Không gian chùa Bút Tháp rợp một màu xanh, hài hòa với thiên nhiên.

Chính giữa chùa là Tích Thiện am (nghĩa là chứa điều lành), một trong những công trình có lối kiến trúc độc đáo của chùa Bút Tháp. Bên trong Tích Thiện am đặt Cửu Phẩm Liên Hoa. Đây là một cối kinh bát giác cao 7,8 mét với 9 tầng, 8 mặt tượng trưng cho 9 kiếp tu hành của Đức Thích Ca và 8 phương của đạo Phật. Các mặt của Cửu Phẩm Liên Hoa được chạm những bức phù điêu thể hiện các câu chuyện và điển tích của đạo Phật với ý nghĩa khuyến thiện trừ ác... Tương truyền mỗi vòng quay của Cửu Phẩm Liên Hoa ứng với 3.542.400 câu niệm Phật. 

Tích Thiện am nối liền với Thượng Điện qua một cầu đá bắc ngang qua hai hồ sen mang tên Bích Da. Cầu dài 4 mét, gồm 3 nhịp uốn cong, mặt cầu lát đá xanh, cầu được chạm, khắc các họa tiết về cây cỏ, chim muông, các con vật trong truyền thuyết và thiên nhiên được phân bố cân đối, hợp lý, chạm khắc công phu, tinh xảo là những hình ảnh vui tươi, sống động quen thuộc trong dân gian.

Một công trình bằng đá khác được coi là biểu tượng của chùa Bút Tháp, đó là tháp Báo Nghiêm. Đây là nơi thờ Thiền sư Chuyết Chuyết - người có công lớn xây dựng chùa. Tòa tháp trông như một cây bút gồm 5 tầng với chiều cao 13,05 mét, tầng đáy rộng với mái hiên nhô ra, bốn tầng trên gần giống nhau, năm góc của 5 tầng có 5 quả chuông nhỏ. Xung quanh tháp được trang trí hoa văn sinh động và độc đáo. Lòng tháp có một khoang tròn đường kính 2,29 mét. Tầng dưới cùng của tháp có 13 bức chạm đá, chủ yếu là hình các con thú. Tháp thể hiện tài ghép đá và nghệ thuật điêu khắc tuyệt vời của người thợ Việt Nam xưa. Tương truyền vào năm 1876, khi vua Tự Đức kinh lý qua chùa thấy ngọn tháp hình dáng khổng lồ liền gọi tên là Bút Tháp và ngôi chùa mang tên Bút Tháp từ đó.

Với những giá trị độc đáo  của mình, chùa Bút Tháp đã được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia từ năm 1962 và được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt của Việt Nam vào năm 2013.

Một số hình ảnh về kiến trúc của chùa Bút Tháp:

Chùa Bút Tháp là điểm đến thu hút sự quan tâm du khách trong và ngoài nước.

Trải qua trăm năm, các văn bia cổ vẫn còn lưu giữ những thông tin có giá trị về lịch sử, kiến trúc của chùa

Sự hài hòa trong bố cục mang lại vẻ đẹp của cầu đá nối giữa Thượng Điện và Tích Thiện am.

Tuy trải qua nhiều lần tu bổ nhưng chùa Bút Tháp vẫn mang trong mình những nét nguyên sơ của những ngôi chùa cổ.

Mái chùa cổ kính với nét kiến trúc cong vút lên

Tích Thiện am là một trong những công trình có lối kiến trúc độc đáo của chùa Bút Tháp.

Một trong ba tòa Cửu Phẩm Liên Hoa cổ xưa còn được gìn giữ ở Việt Nam được đặt trong Tích Thiện am

Những nét chạm trổ tinh xảo của Cửu Phẩm Liên Hoa thể hiện sự tài hoa, khéo léo của các nghệ nhân xưa...

Nhìn từ xa tháp Báo Nghiêm trông như một cây bút khổng lồ giữa trời xanh.

Vẻ đẹp cổ kính của chùa Bút Tháp luôn làm nao lòng du khách đến tham quan.

Nguyễn Gia