Nhiều vướng mắc sau 2 năm thực hiện Luật BHYT

Sau hơn 2 năm thực hiện Luật Bảo hiểm y tế (BHYT), số người tham gia BHYT tăng nhanh, nhưng vẫn còn nhiều nhóm đối tượng bắt buộc chưa tham gia BHYT. Cùng với đó, chất lượng khám chữa bệnh BHYT vẫn chưa đáp ứng nhu cầu, người dân vẫn gặp khó khăn phiền hà khi khám chữa bệnh BHYT.

40% dân số không “mặn mà” với BHYT

Theo bà Tống Thị Song Hương, Vụ trưởng Vụ BHYT, Bộ Y tế, sau khi Luật BHYT đi vào đời sống, số người dân tham gia BHYT đã tăng lên nhanh chóng từ 39,749 triệu người có thẻ BHYT vào năm 2008 lên tới trên 53,5 triệu người có thẻ BHYT hiện nay, tỷ lệ bao phủ đạt 60% dân số. Tuy nhiên, đại diện Vụ BHYT cũng thẳng thắn nhìn nhận, tỷ lệ người tham gia BHYT hiện chưa đầy đủ, việc tuân thủ luật pháp chưa cao. Tính đến tháng 6-2011, cả nước vẫn còn khoảng 34 triệu người (40% dân số) chưa tham gia BHYT. Trong số này có cả đối tượng tham gia BHYT bắt buộc lẫn đối tượng được ngân sách Nhà nước hỗ trợ một phần mức đóng. 

Đáng lưu ý là còn nhiều người lao động trong doanh nghiệp chưa có BHYT, thống kê cho thấy trong số hơn 11,9 triệu người lao động trong doanh nghiệp mới chỉ có trên 6,36 triệu người có thẻ BHYT. Lý giải  tình trạng này, bà Hương cho biết, việc nhiều doanh nghiệp không đóng hoặc trốn đóng BHYT cho người lao động do nhận thức của chủ sử dụng lao động về chính sách BHYT chưa đầy đủ, một bộ phận người lao động còn thiếu hiểu biết về chính sách BHYT.

Hiện vẫn còn gần 2 triệu trẻ em dưới 6 tuổi trên cả nước chưa có thẻ BHYT. Ảnh: K.O

Không chỉ có vậy, với nhóm đối tượng cận nghèo, mặc dù đã được Nhà nước hỗ trợ tới 50%, thậm chí có địa phương hỗ trợ tới 80% kinh phí (Nhà nước hỗ trợ 60%, dự án hỗ trợ thêm 30%) để tham gia BHYT như Bắc Ninh, các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long nhưng cũng chỉ có khoảng 800.000 người là có thẻ BHYT, trong khi đó cả nước có hơn 6 triệu người cận nghèo. Thậm chí, ngay cả đối tượng trẻ em dưới 6 tuổi theo quy định đều phải được cấp thẻ BHYT, nhưng hiện cả nước vẫn còn hàng nghìn trẻ em không có thẻ BHYT.

Vẫn phiền hà, khó khăn

BHYT mở rộng độ bao phủ cũng kéo theo số cơ sở y tế tham gia khám chữa bệnh BHYT trong cả nước lên tới trên 2.303 cơ sở, trong đó trên 1.922 bệnh viện công lập. Đáng chú ý số trạm y tế xã thực hiện khám chữa bệnh BHYT cho nhân dân cũng đạt tới trên 8.656 trạm, chiếm khoảng 80% số trạm y tế xã của cả nước. Chỉ riêng trong năm 2010 đã có trên 106 triệu lượt người bệnh BHYT được khám chữa bệnh. Tuy nhiên, Bộ Y tế cũng thẳng thắn đánh giá hiện nay chất lượng khám chữa bệnh BHYT vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của nhân dân, nhất là ở tuyến y tế cơ sở, các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa. Trong khi đó, nhiều bệnh viện lại quá tải, đặc biệt ở tuyến tỉnh và trung ương khiến người dân gặp nhiều khó khăn, phiền hà khi đi khám chữa bệnh.

Thực tế hiện nay cho thấy, nhiều bệnh viện luôn ở trong tình trạng quá tải, nhất là ở các cơ sở tuyến tỉnh, tuyến trung ương. Tình trạng bệnh nhân phải chờ đợi lâu khi khám chữa bệnh, nằm chung giường bệnh còn khá phổ biến khiến nhiều người ngại tham gia và sử dụng các dịch vụ do BHYT chi trả. Đặc biệt tại nhiều vùng, cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực y tế còn nhiều hạn chế, nhất là ở tuyến y tế cơ sở và tại các vùng sâu, vùng xa (tỷ lệ các trạm y tế xã có bác sĩ hiện mới đạt khoảng 70%). Bên cạnh đó, chế tài xử phạt hành vi vi phạm pháp luật về BHYT chưa có, cơ quan Bảo hiểm xã hội không có chức năng thanh tra, xử lý những hành vi vi phạm pháp luật mà phải thông qua các cơ quan quản lý nhà nước hoặc cơ quan chức năng cho nên số vụ việc được thanh tra, xử lý còn ít, có nhiều trường hợp không được thực hiện. Đặc biệt, với quy định cùng chi trả chi phí khám chữa bệnh BHYT theo các mức 5% hoặc 20% tùy theo nhóm đối tượng đã ảnh hưởng rất lớn tới người bệnh, nhất là người bệnh nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, người bị bệnh mãn tính gặp rất nhiều khó khăn khi khám chữa bệnh.

Tình trạng quá tải bệnh nhân diễn ra khá phổ biến tại các bệnh viện là một trong những nguyên nhân khiến một bộ phận người dân không muốn tham gia BYHYT tự nguyện. Ảnh: K.O

Trong khi đó, hiện tại có rất ít bệnh viện thực hiện chương trình kiểm soát đảm bảo chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh BHYT dẫn tới tình trạng lạm dụng thuốc men, hóa chất, xét nghiệm, chiếu chụp cho người bệnh BHYT xảy ra tại nhiều nơi. Cũng bởi những nguyên nhân này nên điều mà Vụ BHYT cho rằng đáng lo ngại nhất hiện nay là có rất nhiều đối tượng hiện chưa được tiếp cận và không muốn tham gia BHYT. Ông Phạm Lương Sơn, Trưởng ban Thực hiện Chính sách Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, khó khăn vướng mắc nhất hiện nay là việc mở rộng và phát triển đối tượng tham gia BHYT khi tâm lý người dân vẫn lo ngại có nhiều bệnh viện thường xuyên xảy ra tình trạng quá tải, cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực y tế còn nhiều hạn chế.

Đề xuất tăng mức hỗ trợ BHYT cho người cận nghèo lên 70%

Để khuyến khích các hộ cận nghèo tham gia BHYT tích cực hơn nhằm đảm bảo lộ trình thực hiện BHYT toàn dân, Bộ Y tế đang đề xuất Nhà nước tăng mức hỗ trợ cho người thuộc hộ cận nghèo khi tham gia BHYT. Cụ thể, Bộ Y tế đề xuất ngân sách tăng hỗ trợ mua BHYT lên mức 70% cho nhóm đối tượng thuộc hộ cận nghèo (thay vì 50% như hiện nay); hỗ trợ 50% cho nhóm đối tượng học sinh sinh viên (thay vì 30% như hiện nay)… Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều người dân chưa ý thức được hết tầm quan trọng của việc tham gia BHYT. Nhiều người chỉ khi ốm đi viện mới bắt đầu tiếp cận mua BHYT.

K.O (tổng hợp)